Наследена античка македонска ономастика

Антропоними

Филип – Фиљо                       – љубител на коњи;

(од – пријател, другар,

– коњ)

Александар – Ацо                 ( – од    –  штити, брани и    – маж,

јунак, човек)

Димитрије – Мито                  (  – теоним од

– земја и    – мајка)

Теодор – Тодор – Тодо         (  – Божидар)

Петар – Петре                       (  – камен, карпа)

Евген                                      (  – племенит)

Георги – Јорго                       (  – господар, земјоделец)

Василие – Васко                   (  – цар, крал)

Агатон                                    (  – добар, чесен, племенит)

Атанас – Насо                       (  – бесмртен)

Ангел – Гељо                                    (  – гласник)

Агапа                                      (  – Љубинка)

Грка                                        (  – Елена – Лена  )

Ерина, Ирена, Рина              (  – мир) итн.

Топоними

Македоња                              (  – богата земја)

Европа                                    (  – широк, простран и

– лице, наличје)

Пелагонија                             ( – рамница и  – раѓање)

Егеј (егејски дел)                  ( – коза, бел )

Пиринска                                ( – огнен)

Корешта                                 ( – костурска област)

Пеонија                                   ( – по кралот  или по

религиската химна во чест на боговите

Аполон, Артемида)

Скопје                                     (лат. Skupi,

височинка, рид, кула, тврдина,

набљудувачница, цел)

Штип                                       Aστυβοs – главен град

Струмица                               (од хидронимот    – струја, струи)

Баргала                                  (кај Штип:   –   изобилство од млеко)

Хераклеја                               (  – славата на Хера)

Кичево                                    (  – меша, на терен место каде

што се мешаат четири притоки

на реката Треска)

Колобаиса                             (кај Прилеп:  –   скрати и

– кожув)

Брианион                                (кај р. Црна:    – многу

страшен, мачен)

Ѓавато                                                (  – премин, прооден

пристапен )

Пехчево                                 (  – цврсто да стои)

Страцин                                 (  – табор, војска,

стратешки )

Удово                                     (  – праг )

Галичник                                (  – ласица, мачка и

– бел, светол, лебед )

Качаник                                  (  – убие, погуби,

симне )

Калиште                                 (  – да биде

најубав )

Опејница                                (  – дупка во земја,

пештера )

Асамати                                 (  – тажен без едно око)

Цапари                                   (  – трновито

растение )

Цепигово                                (  – градина, бавча )

Лажани                                   (  – да дочека,

дофати)

Теово                                      (кај Богомила:   – бог,

божество)

Десово                                    (кај Богомила:  –

оддалечено)

Самоков                                 (кај Порече:   – висока

планина  – 2062м)

Матејче                                  (  – грешен)

Кораб                                      (  – брод)

Пелистер                               ( – камен и тврд, јак )

Селечка Планина                 (  – светло, сјај )

Дрим                                       (  – остар, лут, жесток )

Струма                                   (  – струја, да струи )

Семница – река                      (  – достоен )

Треска                                    (  – да пробие,

да буши )

Лепенец                                   (  – каменит, гола

карпа )

Бутел                                        (  – говедски и

Мочвара, ливада )

Останата ономастика

Апатија                                   ( )

Арома                                     ( )

Глоси                                      ( )

Дом – татковина                    ( )

Пешки                                     ( )

Дрво                                        ( )

Оро                                         ( )

Магаро                                   ( )

Китара                                    ( )

Кревет                                    ( )

Школо                                     ( )

Химна                                     ( )

Транскрипцијата е дадена во слободна интерпретација. Од наведените  примери се гледа дека иако словенизирана, античката македонска ономастика во Република Македонија се зачувала, пркосејќи на забот на времето, освојувачите и хетерогените јазични влијанија, што е многу важно за етногенезата и континуитетот на македонскиот народ, имињата на нивната татковина, јазикот, културата и обичаите. 

Во ономастиката на Бригите утврдивме околу 50 топоними, 34 етноними и 35 хидро и ороними кои потекнуваат од палеобалканската глосологија. Исто така е и во ономастиката на Тракија, односно Илирија. Антропоними: Bastos (осн. βας, Βασιλευς, bas, basileus–крал и βασταξω, bastazo–носи, држи). Ист е коренот и за ономастиката на Basa, Basos, Bastarevs (осн. βας, bas –крал и ρεω, ρευ, reo, rei-тече); Getas (осн. γη, γητης, ge, getes-селанец); Dada (кованица од δα, da-многу и δα, da-да учи, т.е. многу учен); Dules (δουλη, δουλος, doule, doulos-слуга, роб); Dasius (δασυς, dasis-влакнест); Euadeda (ευαδε, eudade-да се допаѓа, да годи); Mania (μανια, mania-беснило); Mama (μaμμη-баба). Манта (μαντις, mantis-пропок, гатар); Medes (μεδ, μεδω, med, medo-владеење, управување); Tiρas (осн. τυπ, tip, τυποω, tiroo–твори, гради); Pitta (πιττα, pitta-смола); Attas (αττω, atto-истрча, побегна); Gauros (γαυρος, gavros-весел) итн.

Топоними: Almana (αλς, αλμη, als, alme-слана, море и зборот μαν, man-секако). Kidre (κυδρος, kidros-славен). Altos (αλτο, alto-скока). Asara (ασαριον, asarion-пара). Astraia (αστρον, astron-ѕвезда). Galepsos (γαλη, gale-ласица и οψις, opsis-изглед). Bolbe (βολβος, bolbos-лук). Pelion (πελος, pelos-глина). Damastion (δαμαζ, damazo-скроти, победи) итн.

onomastika2

И покрај многуте миграции во Албанија постои богата палеобалканска глосологија. Наведуваме неколку називи:

Tirana (осн. τυρGιs, tirsis-кула, камбанарија, τυραννεια, tiraneja-владеење и τυραννος,tiranos-господар). Drač или Durres (Δυραχιον, dirahion-кованица од δυο, dio-две, и ραχις, rahis-грпка, гора, возвишение, рид). Korča од Koresos (Κορησσος, осн. κορη,kore-девојка, мома, односно ќерка на богот Зевс и Деметра). Himara (Χιμαρος, himaros-јарец, коза или змеј кој исфрла оган, симбол на вулкан). Gjirokastra (αργυριον, argirion-сребро и зборот καστρον, kastron-тврдина). Kakabia (κακος, kakos-лош и зборот βιος, bios-живот). Valona (βαλλω, ballo-фрла, погодува). Pеškopeja (επι, epi-над и зборот σκοπεω, skopeo-наѕирање, набљудување). Оронимите: Zebs (Ζευς, Zevs-бог, богови), Kastrat (кованица од κασις, kasis-брат, братство и зборот στρατια, stratia-војска, чета, т.е. „племенска војска“).

Продолжува

 Sh Donco  slave

Пишуваат: АКАДЕМИК А. ШКОКЉЕВ – ДОНЧО И СЛАВЕ КАТИН 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *