ДЕЛ ОД ИСТОРИЈА НА АНТИЧКИТЕ МАКЕДОНЦИ ВО ПЕРИОДОТ ПРЕД ХРИСТА

Губењето на Горен Египет и неговото паѓање во рацете на домородните фараони, не само што ги лишил Птоломејците од значителни ресурси, туку донело и сиромаштија и угнетување во регионот. Настаните тргнале од лошо на полошо по смртта на Птоломеј во 205 година пред Христа, кога египетските свештеници почнале да се бунтуваат против неговото владеење.

Работите не биле подобри ниту во Александрија. Птоломеј V Епифан /Ptolemy V Epiphanes/ се уште бил дете кога Птоломеј IV умрел, а за неговото регентство се воделе битки со крвави последици. Додека Птоломеј IV владеел, со палатата доминирале жени, особено жената и сестрата на Птоломеј IV.

Сега кога тој не бил меѓу живите, тие, исто така, се надевале на тронот. Арсиноа, сестрата на Птоломеј IV, најмногу настојувала да владее, но набрзо западнала во неволја кај министрите на Птоломеј кои, исто така, биле заинтересирани за неговиот трон. За да ја отстранат и да не ја земе контролата во свои раце, Арсиноа била убиена од двајца од најмоќните министри. Тие, за возврат, биле убиени од една александриска толпа која ги линчувала. Во меѓувреме, петгодишниот крал бил предаван од еден амбициозен советник на друг. За да бидат работите полоши, Антиох III фрлал око на Египет и, поради неговата слабост, се подготвувал за инвазија на Коеле-Сирија, во она што подоцна ќе биде наречено Петта сириска војна.

Во Македонија, младиот Филип V, кој желно сакал да се докаже, бил вплеткан во сите видови балкански сплетки. Бил инволвиран со еден илирски пират, наречен Деметриј од Фарос /Pharos/ кој во тој момент барал засолниште на неговиот двор.

Деметриј бил протеран од Сицилија од страна на Римјаните во 219 година пред Христа, поради вршење напади и поради тоа што претставувал непријатност за жителите на Родос и за Римајните, и во Егејското и во Јадранското Море. Но, Деметриј бил добредојден на Филиповиот двор, бидејќи тој им помогнал на трупите на Антигон Досон во нивниот Селасиански поход. Филип, исто така, го ценел неговиот таканаречен “исправен совет”.

Кога Рим бил поразен од Ханибал во 217 година пред Христа, кај езерото Трисамене, Деметриј го убедил Филип повторно да го постави него на власт на јадранскиот брег. Филип го послушал неговиот совет, се преместил во јужна Илирија, го истерал Скердилаидите /Scerdilaidas/, неговиот ривал-пират и му овозможил на Деметриј да си го поврати неговото поранешно место. За жал, Скердилаидите не бил задоволен поради тоа што бил избркан и бргу апелирал во Рим за помош.

Рим не губел време за да испрати една патрола да изврши истрага. Сакајќи да одбегне една пресудна пресметка, Филип веднаш се повлекол. Запалил 120 негови брода за да избегне да бидат заробени и побегнал со својата војска преку планините. Иако ништо не се случило, во Рим се појавиле сомнежи во врска со вистинските мотиви на Филип. Откако пристигнала на своето одредиште, римската патрола останала во Илирија како заштита од било какви идни напади.

Друга грешка што ја напаравил младиот Филип, повторно дејствувајќи по советот на Деметриј, било потпишувањето на договор со Ханибал Картагинецот. Формулиран од Картагинците, овој договор побарувал од Филип да стане сојузник на Картагина во случај на војна со Рим. За возврат, во случај Картагина да ја добие војната, таа ќе осигура Римјаните да бидат присилени да се откажат од нивната сфера на влијание во Илирија.

Единствената причина, верувам, што Филип се согласил на ова било да му го  задоволи својот близок пријател Деметриј. Филип, во тоа време, не верувал дека Рим би рескирал да стапи во војна со моќната Македонија поради еден тривијален документ. Рим, исто така, во тоа време немал планови за било какви интервенции на исток. Но, она што Филип пропуштил да сфати е, дека неговите тривијални дејства ќе имаат сериозни последици за Македонија во иднина. Сепак, во тој миг, Рим бил задоволен, а Филип продолжил да бара начини да стекне влијание во Илирија.

Се уште под влијание на Деметриј, Филип почнал да гледа кон север како на авантура, секогаш внимателно гледајќи можност за освојување. За жал, продолжил да прави грешки. Поттикнувајќи различни фракции на Пелопонез да се борат едни против други, предизвикал страдање и бесмислено крвопролевање. Неговото лошо влијание неочекувано било прекинато кога Деметриј од Фарос бил убиен во 215 година пред Христа при еден неуспешен напад врз Итом /Ithome/. За жал, поданиците што ги освоил Филип дотогаш не го гледале како разумен владетел, туку како еден распуштен, суров и политички мотивиран авантурист. Неговото опустошување на Месина завршило со смртта на Деметриј.

Во текот на наредните две години, од 213 до 212 година пред Христа, Филип го свртел своето внимание кон Илирија. Ги заменил бродовите што ги изгубил во последниот контакт со Римјаните и, внимавајќи да не биде откриен, се упатил со својата војска на север од територијата на Скердилаидите. Кога било погодно, ненадејно го нападнал Лис /Lissos/ на Јадранот и ја основал својата западна база на моќ, односно бастион.

Не се знае зошто Филип токму во тоа време го свртел своето внимание кон запад. Неговото образложение можеби било да постави бариера помеѓу себеси и Рим или, можеби, како што некои веруваат, да стекне контрола врз доходовните западни поморски пазари и трговските патишта на Јадранот. Во секој случај, неговото појавување на Јадранот предизвикало паника и хистерија во Рим. Плашејќи се од инвазија на Италија, Рим бил решителен да го сотре него и брзо побарал сојузници меѓу неговите непријатели.

Како што се покажало, Аетолците имале проблеми со Филип и, исто така, барале сојузници меѓу Филиповите непријатели. Римско-аетолската коалиција не само што го одвратила Филипа од неговите походи на запад, туку, исто така, довела тој да го зацврсти својот сојуз со Ахеанската лига. Аетолците и Римајните докажале дека имаат свирепи навики и својот гнев го искалиле така што пустошеле во Илирија, Тракија, Тесалија и Акарнанија /Acarnania/. За да бидат работите уште полоши, Атал од Пергамон и се придружил на Римскоаетолската коалиција и во 209 година пред Христа бил назначан за генерал на Аетолците.

Филип, со својата дисциплинирана војска, бргу се осветил и успеал да ги победи Аетолците на копно, но се двоумел да ги предизвика Римјаните на море. Ахеанците, исто така, имале неколку успеси и биле способни да ги уништат Спартанците во Мантинеа /Mantinea/. Но, пред да се решат работите, и Филип и Атал биле повикани во своите татковини за да се справат со уште една голема инвазија на Дарданците.

Откако Филип заминал дома и веќе не претставувал закана, Римајните изгубиле интерес за Аетолците и сосема ги напуштиле. Без поддршката од Рим, Аетолците не му биле рамни на Филип и, по неговото враќање, брзо капитулирале. Во 206 година пред Христа тие го раскинале својот договор со Рим и склучиле мир со Филип, враќајќи му се што зазеле претходно. Римјаните, за жал, не го примиле добро ова раскинување на договорот и биле желни да го обноват сојузот.

Нивната шанса дошла кога Родос и Киос /Chios/ почнале да го обвинуваат локалното население за прекинување на меѓународната трговија со своите мали војни. Во пролетта 205 година пред Христа, Римјаните се вратиле со триесет и пет брода и единасет илјади војници. Тие се истовариле во Епидамнус /Epidamnus/ каде ги пресретнал Филип и им понудил да се борат, но Римјаните одбиле. Нивната вистинска цел била да го раскинат македонско-аетолскиот договор.

Тие пресметале дека со својата масовна поддршка можат да ги поттикнат Аетолците повторно на акција, да ги прекинат односите со Македонија и да водат војна против Филип. Кога Аетолците одбиле, Римјаните повторно размислиле и преговарале за посебни мировни договори со различните страни кои биле инволвирани. Резултатот бил  Феникијскиот договор кој бил склучен во летото 205 година пред Христа, на тој начин ставајќи крај на Првата македонска војна.

Продолжува 

Пишуваат:

 РИСТО СТЕФОВ И

 СЛАВЕ КАТИН