МАКЕДОНСКА ПРАВОСЛАВНА ЦРКВА – ОА

ДЕЛ ОД МОНОГРАФИЈАТА „ВО ЧЕСТ НА СВЕТИТЕ КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ ОД Д-Р ВЕРА СТОЈЧЕВСКА – АНТИЌ И СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ – КАТИН

Во 1969 година Македонската православна црква, македонската држава и македонскиот народ достојно го одбележаа 1100-годишниот јубнлеј од смртта на сесловенскиот и рамноапостол свети Кирил Солунски, авторот и творецот на словенската азбука и темелоположителот на нашата писменост. Во таа година одлучено е Светиот архиерејски синод на Македонската православна црква да испраќа своја поклоничка група во Рим заедно со државна делегација во базиликата посветена на свети Климент Римски каде што мирува телото на свети Кирил Солунски, Константин Фнлозоф, како што веќе го викаа во Магнаур, заради бистрината на умот и заради логичноста на мислењето.

Кај македонскиот народ отсекогаш било длабоко и искрено почитувањето на свети Кирил Солунски и неговиот брат св. Методиј. Нашите прадедовци и дедовци на нив им се обраќале молитвено за закрила и духовно раководство речиси секојдневно, а не само кога бил денот на нивниот празник. Ги споменувале за да се потсетат какви светители стојат во нивното црковно и национално битие. Им се молеле за духовна поткрепа и светлина тогаш кога нивните непријатели биле жестоки и кога сопствените сили им биле при крајот, тогаш кога темнината била ужасна, а надежта на умирање. И тогаш кога ропството и гневот биле неподносливи светите браќа и нивните ученици им боскотеле во мракот и ја поткрепувале нивната вера во посветла и поубава иднина.

Денес кога ги обновуваме древните црковно-народни трздиции, кога е обновена Охридската архиепископија во лицето на Македонската православна црква, кога на најсвечен начин ги прославуваме јубилеите на нашите црковни и народни великани, одлуката за поклонички патувања, во период од четириесетина години, пред гробот на сесловенскиот апостол, е одлука на чувството на благодарност и пиетет кон свети Кирил. Тој ги посејал првите семиња на словенската писменост, која станала движечка и животворна сила за сите словенски народи. Светите браќа ги развиле своите духовни дарби и створиле дело од непроценлива културно-уметничка вредност, што претставува голем придонес во духовната и културната ризница, не само за македонскиот и другите славјански народи, туку и за човештвото во целина.

На 14 февруари 1969 година се навршија 1.100 години од блажената смрт на свети Кирнл Солунски. На тој ден во базиликата „Свети Петар” се отслужи концелебрација (сослужение) во слава на просветителското дело на свети Кирил Солунски. Во таа имлозантна катедрала посветена на првиот Христов апостол, кој, исто така, како и свети Кирил Солунски, дошол од Исток во илјадалетниот град, или градот на вечноста – Рим, за да го проповеда христијанското учење. Свети Кирил Солунски дошол да го брани тоа учење, да докаже дека може да се проповеда и на јазикот на Словените, а не само на елински (грчки), латннски и еврејски, како што дотогаш се верувало. Дошол кај поглаварот на западните христијани пред единаесет векови и бил разбран, и оттогаш христијанската вера се проповеда и на словенски јазик.

На концелебрацијата што ја одржаа словенските бискупи, присуствуваше и делегација од Република Македонија и тоа: делегацијата на Македонската православна црква којашто ја сочинуваа митрополитите преспанско-битолски г. Климент, американско-канадско-австралиски г. Кирил и протоереј ставрофор г. Климе Малевски, во делегацијата на Извршниот совет на СР Македонија беа: д-р Иван Катарџиев и Владо Малески, а делегацијата на Македонската академија на науките и уметностите и на Универзитетот во Скопје, кој од 24 април 1969 година го носи името „Кирил и Методиј” а денес – „Свети Кирил и Методиј” ја сочинуваа академикот проф. д-р Харалампие Поленаковиќ и проф. Фрањо Бачиќ.

Светата литургија во црквата „Свети Петар” ја служеше светиот отец папата Павле ВИ, со учество на четириесетина кардинали, кои служеа на словачки јазик, а присуствуваа околу Ѕ(К) поклоници од Чехословачка. По литургијата папата Павле VI одржа слово за животот и делото на свети Кирил Солунски на италијански јазик. По таа боженствена богослужба, на којашто покрај поклониците присуствуваа и бројни туристи, папата Павле VI ја поздрави македонската делегацијаи во разговотот со претставниците од Македонија изрази благодарност за присуството на концелебрацијата.

Истиот ден попладне на гробот на свети Кирил Солунски, во базиликата „Свети Климент Римски”, македонската делегација му оддаде почит на личноста и делото на свети Кирил, изразувајќи благодарност што јазикот на македонските Словени го издигнал на степен на книжевен јазик, прифатен од сето словенство. Во таа пригода, делегацијата на Македонската православна црква отслужи молебен, а делегацијата на тогашниот Извршен совет на СР Македонија положи венец од името на благодарниот македонскм народ со натпис: „На Кирил Солунски, сесловенски просветител, со израз на благодарност од македонскиот народ”. Исто така, делегацијата на МАНУ и Скопскиот универзитет положија венец во името на Советот на академиите на тогашна Југославија и на заедниците на тогашните југословенски универзитети. Потоа повелбата беше прочитана на македонски и на латински јазик.

Треба да се одбележи дека папата Павле VI ги дочека делегациите на словенските народи со иста срдечност, со каква што беа пречекани словенските просветители, светите браќа Кирил и Методиј, од папата Адријан II. Делегацијата на Македонија, пак, беше дочекана од претставникот на тогашна СФРЈ при Светата столица г. Вјекослав Цврље, кој организира прием во чест на македонската делегација.

На приемот присуствуваа високи личности од црковниот, политичкиот и културниот живот на италијанската престолнина, меѓу кои кардинали и бискупи при Ватикан и при Секретаријатот за единство на христијаните. На таа заедничка трпеза, меѓу другите, присуствуваше и кардиналот д-р Фрањо Шепар, префектот на Конгрегацијата за верски доктрини на Ватикан, како и надбискупот д-р Вилибрандс, прв секретар на Секретаријатот за единство на христијаните при Светата столица.

Престојот на делегацијата од Македонија беше видно одбележан во тамошните средства особено по двете прес-конференции, најнапред со претставниците на италијанската агенција АНСА, а потоа со директорот на списанието за информирање „Релационе религиозе”. Притоа на делегацијата и беше пружена можност да ги искаже впечатоците во врска со прославата на свети Кирил преку Радио Ватикан. Во изјавчта, митрополитот Климент меѓу другото рече:

„Оваа година е света за целиот христијански свет, а посебно за словен-ските народи бидејќи се навршија точно 1100 години од смртта на светиот отец Кирил, творец на првото словенско писмо. Следејќи го повикот на светиот апостол Павле: „ Споменете ги вашите наставници кои ви го проповедаат словото Божјо…” ние, наследниците на нашите прадедовци, македонските Словени, дојдени сме од Македонија да се поклониме лред гробот иа нашиот првоучител и просветител Кирил.

Македонската православна црква се однесува со поссбен почит спрема словенските просветители, светите браќа Кирил и Методиј и нивните ученици свети Климент Охридски и свети Наум Охридски, и ги смета „земнија тверди звсзди и светила трисолнечнаго сијанија, благодати јасни проповед-ници, благоглаголиви писании учителие, закона Божија велегласни правовјесници, раја достојни мителие и долнија к горнему наставници”.

Македонија не е голема земја, но има голема вера во Господа, а Македонската православна црква е чувар и пазител на тронот на Охридската света црква, чијшто основоположник е еден од првоучените на свстите браќа – свети Климент Охридски.

И ние во Македонија ќе го почестуваме споменот на нашитс апостоли преку свети служби и свечени духовни академии.

Истовремено изразуваме и искрена благодарност поради вниманието на кое наидовме при нашиот неколкудневен престој во овој вечен град Рим, а по повод 1100-годишниот јубидеј. Посебна благодарност изразуваме и на Радио Ватикан за укажаната можност со оваа наша изјава да бидат запознати неговите многубројни слушатели”.

Во текот на престојот којшто траеше од 12 до 17 февруари 1969 година, претставниците на Македонската православна црква го посетија Секретаријатот за единство на хрнстијаните при Светата столица, каде што покрај другото, се разговараше за прогласувањето на автокефалноста на Македонската православна црква, за којашто беше речено дека е од понов датум, од јуни 1967 година, и декае предмет на интересирање. Домаќините беа информирани дека автокефалноста на најстарата словенска црква на Балканот, односно Охридската архиепископија, којашто постои речиси од времето на свети Кирил Солунски, неканонски беше укината во 1767 година, со ферман на турскиот султан, а по барање на Цариградската патријаршија.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН

СТРАНСКИ УЧЕСНИЦИ НА ПРОСЛАВАТА НА 1050-ГОДИШНИНАТА ОД СМРТТА НА СВЕТИ КЛИМЕНТ 0ХРИДСКИ (12)

ДЕЛ ОД МОНОГРАФИЈАТА „ВО ЧЕСТ НА СВЕТИТЕ КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ ОД Д-Р ВЕРА СТОЈЧЕВСКА – АНТИЌ И СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ – КАТИН

По повод 1050- годишнината од смртта на свети Климент Охридски, во Македонија, особено во Охрид од 10 до 12 септември 1966 година др оддржаа бројни манифестации. На прославата и’ беше даден белег од поширокиот размери на делото и значењето на св. Климент. Во прославата, покрај домашните учесници зедоа учество и поднесоа свои излагања и поздравни говори 30 странски слависти од 13 земји: Австрија, Англија, Бугарија, Западна Германија, Источна Германија, Италија, Полска, САД, СССР, Унгарија, Финска, Франција и Чехословачка.

Еден од нив беше Гинтср Витшенс, професор на Виенскиот универзитет, кој во своето излагање, меѓу другото, рече:„Најнапред би сакал срдечно да му благодарам на Одборот за прослава на 1050-годишнииата од смртта на Климент Охридски за тоа што ме покани како претставник на Австрија и на Виенскиот универзитет да дојдам тука, на едно од местата на дејноста на свети Климент. Особено ме радува дека и нова Југослаѕија свсчено се сеќава за еден репрезентантниа старословенската литература, а дури и светец.

Австриската славистика секогаш му се посветуваше во извонредна мера на старословенскиот јазик и неговата литература. Колку и да изгледа необичио, сепак далечната Австрија има миогубројни односи со дејноста, а, пред се’, со посмртната слава на човекот, којшто го прославуваме деиес. Во својот живот свети Климент сигурно стапнад на тлото на денешната Австрија во текот на својата мисионерска и учителска дејност, оти ние денес знаеме дека Великоморавското царство зафаќало големи делови на Долна Австрија. Инаку, ако неколку дела, кои му се припишуваат на свети Климент и кои делумно потекнуваат од старогермански оригинали (Фризинска исповест, Euchologium Sinaiticum), се навистина негови, тоа би значело дека тој бил запознат и со тогашната литература во баварско-австрискиот крај“.

Хорас Лант, професор на Харвардскиот универзнтет, пак, донесе поздрави од америкаисимте слависти и рече: .Собрани сме овде во едно од првите жариштз на словснската култура кое ги преживеало пустошењата од најрани времиња. Велехрад и Преслав се само археолошки наоѓалишта, но Охрид е град што стои како сведок на траднцијага на Кирил и Методиј. Откако славистите веќе ги прославија достигнувањата на браќата од Солун и на нивната Моравска мисија, сосема е умесно сега да се одбележи споменот и работата на нивните следбеници.

Меѓунив, неоспорно најголем е Климент. Не ни е точно познат неговиот роден крај, но сигурно знаеме дска тој бил Јужен Словен. По верното и пожртвувано служење во Моравија, тој се вратил на југ, да продолжи да ги учи своите браќа Словени, да пишуваат на својот роден јазик.

Сега е време поблиску да се испита придонесот на Климента и на неговата генерација кон стариот црковнословенски јазик и кон раната култура која е создадена на неговата основа. Ние многу сме научиле за Климента. Меѓутоа, по интензивното проучување на занемарените ракописи, распрснати по разни библиотеки, секако ќе ни открие уште повеќе. Пожелно е да се олесни добивањето микрофилмови од поголеми и од помали библиотеки. Многу студии треба да се посветат на химнологијата на раната словенска црква, особсно на Триодот, за чија словенска верзија се знае дека делумно била Климентов труд.

Да се надеваме дека овој собир во Клнментовиот град Охрид ќе овозможи нови откритија за Климента и за развојот на словниската култура“, рече американскиот научник.

Во врска со оваа прослава се оствари богата издавачка дејност. Се појави „Книга за Клммент” (Кочо Рацин, Скопје 1966). Со трудови од; Х. Поленаковиќ, Б. Конески, П. Илиевски, Д. Коцо. Се појави „Палеографскиот албум на јужно-словенското кирилско писмо” од Владимир Мошин. Во Охрид, истата година, беше издаден зборникот „Словенска писменост”, со значајни трудови од: В. Штефаниќ, В. Мошин, Петар Хр. Илиевски, Б. Конески, Р. Угринова-Скаловска, Х. Поленаковиќ, В. Венгели, Д. Коцо, Ц. Грозданов, М. Харисијадис, Д. Стефановиќ и Б. Алексова Зборникот го подготви Народниот музеј во Охрид.

Македонската православна црква ја издаде книгата „Свети Климеит Охридски”, со текстови за Климент и од него.

Музејот во Охрид

Веднаш по прославата беше објавена и „Споменица Климент Охридски” (916-1966), Охрид, 9-12 септември 1966, со опширен приказ на програмата, говорите на собирите од претставниците на СР Македонија, од научните институции во СФРЈ, како и од странство.

На 11 септември во организација на Црквата, во „Свети Климент” се одржа свечена архијерејска литургија На 12 септември, Архиепископот охридски и скопски и митрополит македонски, г. г. Доситеј, приреди прием за гостите.

На прославата беше поставена и изложбата „Словенска писменост”, отворена на 11 септември, од страната на претседателот на Одборот за изложбата проф. Р. Угринова-Скаловска. Концепцијата на иложбата ја даде В. Мошин, а нејзин организатор беше Народниот музеј во Охрид. Беше подготвен и каталог – „Словенска писменост”.

На 11 септември пред гостите беше прикажан документарниот филм на „Вардар филм” – „Охридскиот светилник”, според сценариото на Х. Поленаковиќ, а во режија на Т. Попов.

Прославата беше богато презентирана во информативните гласила („Нова Македонија“, Радиото, ТВ) со делови од излагањата, интервјуа итн. (Документацијата од оваа прослава е депонирана во Архивот на Македонија, фонд: Одбор за прослава на 1050 годишнината од смртта на Климент Охридски).

Одборот за прослава на 1050-годишнината од смртта на св. Климент Охридски предвиде богата дејност, меѓу која беше и подготовката на зборникот „Словенска писменост, 1050-годишнина на Климент Охридски“, што го издаде Народниот музеј во Охрид во 1966 година. Првата студија во овој зборник со наслов: „Првобитното словенско писмо и најстарата глаголска епиграфика” е на познатиот и плоден славист В. Штефаниќ.

Во неа тој се осврнува на историјатот на словенското писмо, застанувајќи на страната на славистите кои и даваат примат на глаголицата, како првично писмо создадено од Кирила. Потоа, авторот се запира на трите карактеристични подрачја каде што се негувала глаголицата: моравско-панонското, бугарско-македонското и хрватското. Во секој случај студијата дава пресек на современото ниво и достигањата на славистиката во врска со овие значајни прашања.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН

1050. ГОДИНИОД СМРТТА НА СВЕТИ КЛИМЕНТ ОХРИДСКИ (11)

Илјада и педесет годишнината од смртта на свети Климент Охридски се прослави мошне свечено во Македонија, особено во Охрид од 10 до 12 септември 1966 година. Во неа зедоа учество гости од Република Македонија, од СФРЈ и од странство. Одборот за прослава беше наименуван во почетокот на 1966 година. На прославата и’ беше даден белег од поширокиот опсег на делото и значењето на св. Климент, не само за македонскиот народ, туку и за другите словенски народи.

И одборот беше составен од претставници на тогашните југословенски републики, а во него беше вклучена и Македонската православна црква. Во прославата зедоа учество и поднесоа свои излагања и поздравни говори 30 странски слависти од 13 земји: Австрија, Англија, Бугарија, Западна Германија, Источна Германија, Италија, Полска, САД, СССР, Унгарија, Финска, Франција и Чехословачка.

Прославата започна на 10 септември со импресивна манифестација на Климентовиот гроб, каде што со реферат настапи претседателот на Извршиот совет на СР Македонија – Никола Минчев. Тој ги истакна историските услови во кои се појавил св. Климент Охридски, потоа неговите заслуги за зацврстува-њето на словенската писменост и култура. Истата вечер Свечената академија во Охрид ја отвори проф. Блаже Конески, истакнувајќи ги во својот реферат заслугите на св. Климент во афмрмирањето на кирилометодиевското дело. Тој посебно ги истакна напорите на Климент во афирмацијата на Словените воопшто и неговото значење во поставувањето на темелите на книжевното творештво кај нас. Истата вечер Свечената академија продолжи со ораториумот„Клименту” од композиторот Властимир Николовски.

На 11 септември 1966 година започна Свечениот собир на Скопскиот универзитет во салата на одморалиштето „Орце Николов”. Собирот го отвори ректорот на Скопскиот универзитет проф. д-р Ксенте Богоев. На собирот наста-пија: Грга Новак, Велибор Глигориќ, Братко Крефт, Есад Пашалиќ и Живан Милисавац. Потоа настапија осумнаесет претставници на странски научни институции, меѓу кои: Гинтер Витшенс (Австрија), Пјатро Федорович Глебка (Минск, СССР), Владимир Георгиев (Бугарија), Јозеф Курц (ЧССР), Алојз Шмаус (С. Р. Германија), Херберт Појкерт (ГДР), Роберт Оти (Англија), Анри Боасен (Франција), Хорас Лант (Кембриц-САД) итн. На македонски јазик настапија: Братко Крефт, Гинтер Витшенс, Јозеф Магнушевски и Хорас Лант.

Во оваа прилика даваме фрагменти од одделни искажувања и тоа од претседателот на Општинското собраиие – Охрид, Јаким Спировски, кој меѓу другото, рече:

„Пред повеќе од 1050 години продолжувачот на кирилометодиевската хуманистичка мисла, следејќи го патот на солунските браќа, тргна кон овој простор и овде, нз врвот од двојните ридови на градот Охрид, ги запали факелите на словенската култура и писменост. Светилиштето на словеискиот свет – Климентовиот манастир „Свети Пантелејмон“, втемелен од словенскиот учител чиешто име го славиме, е жариштето на Охридската книжевна школа, местото на Климентовото творење, училишното јадро, низ кое минаа стотици ученици понесени од народииот словенски збор на Климентовата беседа. Пред 1050 години, овде, учителот на словенските народи, оптоварен од бремето на годините, по триесетгодишио делување меѓу македонските Словени, ги склопи своите очи, оставајќи светол спомен за своето име со големата мисија што ја оствари во словенскиот свет.

Нам, на Македонците од градот Охрид и околните места, особено ни е драго, што во одбележувањето на овој значаен јубилеј од нашата културна историја учествуваат голем број гости од земјата и од странство. Дозволете ми од името на граѓаните, како и од свое име да ги поздравам сите гости и присутни и да им пожелам, пријатно да се чувствуваат во градот на Климента“.

Говор на Никола Минчев, претседател на Извршниот совет на СР Македонија.

„…Но кога во втората половина на минатиот век условите овозможија да. се разгори националната и културната преродба на македонскиот народ. Климентовото име и дело беа силен поттик, словенскиот јазик да се поврати во црквите, а во просветната и културната дејност да започие да си пробива пат современиот литературен македонски јазик, оспоруван и задушуван од многу страни, и на крајот, наспроти се’, да ја покаже и докаже својата животна способност.

И до денешни времиња во народните преданија се пренесе во пишаната реч, се открија многу нови вистини, но и доста невистини за неговиот живот идело.

Историскиот развиток на ова подрачје е тесно испреплетен со тој на соседните подрачја. Впрочем, слична е положбата и на целиот Балкански Полуостров. Многу заедничко имало во минатото меѓу народите на Балканот. Ние сме длабоко уверени дека е потреба на денот да се развива сето она што било позитивно во заедничкото минато, како и да се воспоставува тесна соработка во изучувањето на допирните точки во историјата со цел да се надмине робувањсто на тесно националистичкото и ненаучното третирање на историските епохи и личности“.

Црквата „Свети Пантелејмон„ каде е гробот на свети Климент

На Свечената академија одржана во чест на свети Климент Охридскк, во својот реферат проф. Блаже Конески, меѓу другото, го кажа следното: „Често во иследувањата на мисијата на Кирил и Методиј се акцентира особено тоа дека се работи, всушност, за дипломатска акција иницирана од византискиот двор. Се разбира, таа политичка позадина е очевидна. Но би било крајно упростување да се сведува мисијата на Кирил и Методиј само на таастрана. Никој не може да ја откаже самопрегорноста со која солунските браќа ја развиле својата дејност меѓу Словените. Некои научници во тоа гледаат дури укаџание за тоа дека тие самите биле од словенско потекло. Тоа може да биде така, но и немора да биде така.

Во историјата може да се посочи не еден пример на пожртвувана работа на одделни истакнати личности за доброто на други народи. Кирил и Методиј како да открија во својата дејност во словенската средина една смисла што со посебно призвание го наделуваше нивииот сопствен живот. Зашто една личност не се наоѓа себеси само во спроведувањето на извесни општи принципи, ами таа се остварува во дадена средина по многу посложени патишта. Методиј, како што кажува неговото житие, одбил да прими архиепископски чин во Византија, за да стане после архиепископ во туѓа земја, каде што ќе биде изложен на гоинење и дури ќе помине повеќе од две години во затвор.

Кога во последните денови од својот живот тој го комплетира преводот од Светото Писмо, тој не ни се претставува во ликот на византиски дипломат, ами ни се претставува во ликот на една културно акгивна личност што сака да остави што поголема трага во средината во која дејствува. Климент Охрилски го разбира добро тоа, и онаа преценка што тој и неговите современици ја даваат за солунските браќа останува во сушност единствено правилна преценка, која негуби ништо од својата историска оправданост, а добива многу по својата човечност, со тоа што е пропиена со искрен патос и со длабока љубов спрема споменот на учителите. Едновремено, примерот на Кирил и Методиј, како и примерот на Климент не утешува со трајноста на едио културно дело, кое се ослободува од рамките на дадена историска ситуација“.

Ксенте Богоев, пак, ректорот на Скопскиот универзитет изнесе:

„Научната мисла на македонскиот и другите југословенски народи, потпирајќи се на соработката и научните достигања на светската. славистичка наука, ќе бидат во состојба да исполнат еден таков историски долг кон својот голем просветител, книжевник и општественик, кој самопрегорно и неуморно работел полни триесет годиии во Македонија и го положил својот живот токму во овој град во кој денес му оддаваат достоен почит оние кои најмногу го изучувале и запознавале и кои најдобро можат да ја ценат големината на историската фигура на Климент Охридски.

Во Социјалистичка Југославија, Македонија речиси го пресоздаванделото на Климент во нови, развиени услов остварувајќи нациоиален и културен процут, длабоко потпрен на тежненијата на народот. Скопскиот универзитет со своите импозантни и разгранети потенцијали формира и внедрува во општеството високо подготвени стручњаци и млади научни работници, кои по својот број, стручност и ентузијазам претставуваат широка движечка сила на стопанскиот и општествениот прогрес. Од редот на генерациите научни работници што излегуваат од Универзитетот во Скопје, македонските слависти и историчари постигнаа завидна афирмација и дадоа забележани научни прилози за Климент Охридски, Впрочем, и денешнава прослава е еден посебен прилог. Таа не би била возможна на ова ниво и со ваква содржина без нивниот удел.

Давајќи иницијатива за одржувањето на денешниов свечен собир, Универзитетот во Скопје беше уверен дека низ учеството на вака голем број угледни научници од земјата и светот ќе биде даден крупен прилог не само за достојното чествување на споменот, туку и за проширување на соработката меѓу научните работници од сите земји во нивните натамошни истражувачки напори за осветлувањето на делото и личноста на Климент Охридски“.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН

ЦРКВИ, МАНАСТИРИ И УЧИЛИШТА ПОСВЕТЕНИ НА СВЕТИТЕ КИРИЛ И МЕТОДИЈ, КЛИМЕНТ И НАУМ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА И ВО ДИЈАСПОРАТА (9)

За големиот интерес и покажана чест кон светите Кирил и Методиј, Климент и Наум Охридски во Македонија укажуваат и црквите и манастите што го носат нивното име. Уште со развојот на нивниот сеопшт и светителски култ во средниот век, во Македонија се изградувале цркви и манастири во нивна чест.

Седумнаесет верски објекти регистриравме со името на светите Кирил и Методиј, од кои 11 во Републиката и тоа во: Скопје (во населбата „Методи Андонсв-Ченто), Скопје (во населбата Ново Лисиче) во формирање, Прилеп (параклис), Тетово, Струмица, Гевгелија, Ресен, с. Стење (Ресенско), с. Лознани (Битолско), с. Мојанци (Кочанско) и с. Ѓуриште (Свети Николско), манастир, а во дијаспората во Сиднеј во (населбата Розбери) – Австралија, Бафало (во државата Њујорк), САД, Пасаик (во државата Њу Џерси), САД, Чикаго, САД, Штутгард и Дортмунд, Германија.

Со името на Свети Климент Охридски се јавуваат 19 верски христијански објекти, од кои 8 во Републиката и тоа: во Охрид (катедралната црква), Скопје (Соборниот храм), Битола, параклис, Кавадарци, Велес (црквичката што е во состав на Повардарската митрополија), во населбата Чашка (Велешко), с. Климештани (Охридско) и во Охрид (старата црква сега позната како Имарет), а во дијаспората во Торонто, (во провинцијата Онтарио) Канада, Лорејн (во државата Охајо), САД, Њујорк (во државата Њујорк), САД, Мелбурн (манастирот во Кинг Леик), Австралија, Канбера, Австралија, Порт Кембла (во државата Нов Јужен Велс), Австралија, Гетеборг, Шведска, Копенхаген, Данска, Берлин, Германија и Париз, Франција.

Најстарото училиштс по Скопје изградсно 1848 годииа, по кое учителствувал Јордан Хаџи Копстандинов-Џинот (18-18-1854)

Со името на Свети Наум Охридски регистриравме верски објекти, во Републиката: с. Љубаништа (месноста Св. Наум на брегот на Охридското Езеро), с. Орман (Охридско), Битола, манастир, Скопје (во населбата Радишани, Попова Шапка (Тетовско), с. Болно (Ресенско) манастир, а во дијаспората; во Аделајд (јужна Австралија), Хамилтон (во провинцијата Онтарио), Канада и во Малме, Шведска.

Меѓу најстарите манастири и цркви што го носат името на светите Климент и Наум Охридски, се нивните истоимени градби подигнати на спротивните страни од Охридското Езеро уште во почетокот на X век, а во 1993 година е подигнат и најновиот манастир „Свети Наум Охридски” на падините на Попова Шапка (Тетовско) и црквата „Свети Наум Охридски” во населбата Радишани, Скопско.

Исто тка во Македонија има и училишта што го носат името на светите Кирил и Методиј и Свети Климент и Наум Охридски. Така, прво училиште на македонски јазик започнало да работи во селото Подвис, Кичевско, на 23 септември 1943 година уште во виорот на војната. Иако наставата траела само 12 дена, отворањето на училиштето јасно зборува за големата верба во победата и македонската самобитност. Училиштето го посетувале дваесетина ученици, а прв учител бил воденичарот Василко Лазаровски-Ристевски.

Од 1944 до денес во РепубЈжка Македонија се регистрирани повеќе основни училишта што го носат името на словенските првоучители и просветители. Тоа се 19 училишта од кои најстарото училиште е во Скопје, потоа во: Битола, Стојаково (Гевгелиско), Кочани, Бучин (Крушевско), Романовце и Орашоец (Кумановско), Канатларци (Прилепско), Злетово, Св. Николе, Кучевиште и Стајковци (Скопско), Луково (Струшко), Дабиња и Иловица (Струмичко), Тетово, Велес, Извор и населбата „Македонка” (Велешко).

Името на свети Климент Охридски го носат десет основни училишта, и тоа во: Битола, Миравци (Гевгелиско), Облешево (Кочанско), Пчиња (Кумановско), и Глоѓи (Тетовско). Името на свети Наум Охридски, пак, го носат две македонски училишта, во Пештани (Охридско) и Булачани (Скопско). Очевидно е дека бројката од 31 училиште, распростанети низ цела Македонија, не е мала.

Сето тоа говори за чувството и љубовта на македонскиот човек, учениците и просветните работници кон словенските првоучители и просветители, светите Кирил и Методиј и светите Климент и Наум Охридски.

Во овие училишта секоја година се одржуваат програми и чествувања по повод патрониот празник. Во нив земаат учество учениците, наставниците, родителите и претставниците на просветниот и образовниот систем во Македонија. Училиштата во Македонија соработуваат меѓусебно, ги следат сопствените и туѓите резултати, а често училишните управи покануваат и еминентни универзитетски професори, кои ги збогатуваат нивните прослави и програми.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН

ЦРКВИ, МАНАСТИРИ И УЧИЛИШТА ПОСВЕТЕНИ НА СВЕТИТЕ КИРИЛ И МЕТОДИЈ, КЛИМЕНТ И НАУМ ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА И ВО ДИЈАСПОРАТА (9)

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН

КНИЖЕВНОТО И ПРЕВЕДУВАЧКОТО ДЕЛО НА СВЕТИ КИРИЛ И МЕТОДИЈ (4)

Како аргати на лозје, откакоја споделиле дневната мака и горештина заедно со оние што дошле во единаесеттиот час, што беа удостоени во иста мерка со Божја благодат, така. во последниот век, на истото дело дојдоа, овие двајца нови проповедници и светила на целата вселена, и тие, опишани со добар подвиг и со цврста вера, поминаа како сонце, осветлувајќи ги темните места со своите стапки, ија разгонуваа со духовен оган секоја еретичка и паганска магла, не поштедувајќи ги ни своите тела, ни своите души, секогаш борејќи се за правата вера слатко да јаиспијат Христовата чаша…”, напишал Свети Климент Охридски.

Никои подобро не можел да ги знае делата и подвизите на словенските просветители Кирил и Методиј од Климент Охридски, нивниот вреден ученик, којшто најдоследно ја продолжил значајната кирилометодиевска традиција во средновековната Охридска школа. И Климент Охридски во IX век, а и ние денес, ќе се согласиме во смисла на најсовременото сознание дека нивната основна карактеристика била трудољубивоста. Од неа се изродувале значајните дела на браќата коишто се сметаат за најдостојни патоводители на словенските народи кон културен ратеж, којшто започнал во втората половина на далечниот IX век.

Панонските легенди, нивните најзначајни и најопширни житија изобилуваат со податоци за нивната сестрана културна дејност. Меѓутоа, и покрај големиот број извори што достигнале до нас на словенски, грчки и латински јазик, не достигнал до нас ниту еден автограф од двајцата првоучители. Токму затоа до денес немамецелосна реконструкција на нивното сеопшто дело, особено на нивните книжевни лични и преведувачки творби.

Откако првин ја составиле словенската азбука, Кирил иМетодиј го издигнале старословенскиот (старомакедонскиот) јазик на ниво на литературен јазик, во чијашто основа влегол говорот на македонските Словени од околината на Солун. И денес во говорот на селата од оваа област: Сухо. Зарова и Висока се наоѓаат најстарите остатоци на тој јазик. Кирил и Методиј ја отпочнале значајната преведувачка работа од грчки на словенски (старомакедонски) јазик користејќи го токму овој говор.

Потребата од преводите на најнеопходните црковни книги се наметналаведнаш, бидејќи пред нив претстоел долгиот пат за изведување ни нивната трета значајна мисија – Моравската. Во славистиката се смета дека првиот преведен стих се наоѓал во Евангелието од Јован, со кое почнувало Изборното евангелие: „Искони беслово, и слово бе у Бога и Бог беше слово”. Неуморните браќа морале да работат бргу, зашто во Моравија ги чекале со нетрпение да ја отпочнат христијанската служба на словенски јазик. Претстава за првиот превод на Изборното евангелие денес можат да дадат старите зачувани споменици: глаголското Асеманово евангелие, настанато во Македонија во Х-ХI век.

Од двајцата браќа, Кирил се одликувал со посебен книжевен талент, којшто дошол до израз уште во најраните негови години. Неговиот инспиратор, учител и патоводител по врвиците на богатата византиска книжевност бил многу познатиот н популарен византискн автор Григориј Богослов, чиишто бројни поетски дела почнале да го формираат младиот Кирил. Иако немаме многу податоци и извори за неговите први книжевни чекори, се смета дека својот прв поетски состав, една кратка молмтва, му го посветил на Григориј Богослов.

Благодарение на цитатите со коишто изобилуваат Панонските легенди, овој вдахновен и искрен поетски состав е зачуван во третата глава од Панонските легенди. Кириловата приврзаност кон христијанската религија и Бога, од најраните години, наоѓа одраз и во другата молитва, којашто исто така, се наоѓа во споменатата глава од Панонските легенди. Меѓутоа, подоцна кога своите длабоки и сестрани познавања и ги ставил на услуга на својата земја, во творбите ќе дојдат до израз конкретните акции и желби и неговата висока општествена свест. Веќе во третата, претсмртната молитва, којашто ја наоѓаме во осумнаесеттата глава од Панонските легенди, неговата најголема желба е да продолжи започнатото дело, т.е. Моравската миснја.

Покрај овие молитви коишто се зачувани на словенски јазик, односно вклопени во нивните опширни житија, Кирил составил и книжевни форми на грчки јазик. Книжевните полемики биле доста омилена и распространета литература во Византија. Кирил, кој одлично ги запознал достигањата на византиската наука, култура и литература, се обидел и на ова поле, бидејќи акциите што ги презел во трите изведени мисии му овозможиле богат и интересен материјал. И овие негови грчки состави не се стигнати до нас во оригинален вид, туку ги среќаваме во делови, расфрлени како цитат во делата што им се посветени точно ним. Во Х-та глава од Кириловото житие нагласено е дека Кирил составил книги, подоцна преведени на словенски јазик од Методиј и поделени на осум делови. Житиеписецот сигурно ги имал тие состави прирака, зашто употребил доста голем број цитати. Првиот Кирилов полемичен и книжевен труд се однесува на полемиката со византискиот патријарх Јован VII, којшто им бил верен приврзеник на иконоборците.

1isks123456778 Во 842 годнна во Византија бил повторно воспоставен култот кон иконите, а на Јован VII му престанала патријаршката должност. Кирил во тој период бил младо момче, но образовано и подготвено да влезе во полемика со белокосиот и упорен иконоборец Јован. Кирил воопшто не се збунил на прашањата на симнатиот патрнјарх, туку напротив многу смело му одговарал на нападите коишто имале за цел да не се признае светоста и култот на иконите.

Се смета дека во 851 година Кирил, веќе познат на византискиот двор како многу учен и паметен човек, бил испратен да ја изведе првата мисија – Сараценската, со верско-политичка цел. Багдадскиот калифат многу се проширил во IX век и Византија ја презела оваа дипломатска мисија, со цел преку христијанизацијата да воспостави мирнососедски односи со Сарацените. Во оваа мисија учествувал и брат му Методиј. Учените Сарацени поставувале прашања од најсложените поставки на христијанската религија. Притоа, им го објаснил значењето на Светата Троица, сфаќање коешто посебно ги збунувало муслиманите. Покрај точните и убедливи одговори, Кирил во полемиките покажал надареност за вонредно убаво изразување, користење на стил којшто многу одговарал на полемичната нота, потоа со сликовито разјаснување на проблемот доаѓал до убедлив заклучок така што ги збунувал противниците и излегувал како мудар победник.

И полемиката кај Хазарите, во врска со изведувањето на третата Хазарска мисија, оставила траги во опширното Кирилово житие, преку бројните прашања и одговори, преку цитатите коишто зборуваат и за постоењето на овој книжевен состав. Кај Хазарите Кирил и Методиј морале да им се спротивстават и на двете религии: еврејската и муслиманската, коишто зафатиле многу подлабоки корени во државата на Хазарите, додека бројот на христијаните бил многу мал. Светата Троица била повторно предмет на разговори, полемики, потоа односите на византискиот двор, неговите постапки, особеностите на христијаните, итн. И од оваа полемика браќата излегле како победници, и како подарок им биле дадени, како и кај Сарацените, заробените Византијци. Хазарскиот каган со високи пофалби ги испратил браќата и мисионерите.

Четвртата полемика се случила во Венеција кога Кирил и Методиј по престојот во Моравија, тргнале кон Цариград или Рим, да го издејствуваат ракоположувањето во повисоки чинови. На нападите од тријазичниците, коишто никако не го признавале словенскиот (старомакедонскиот) јазик како рамноправен со трите „богоизбрани” јазици, Кирил им одговорил со зборови, коишто убедливо го расчистувале патот по кој оделе браќата просветители: „Не врне ли дожд од Бога еднакво врз сите? А Сонцето, не грее ли исто така за сите? Зарем не дишиме воздух сите еднакво? Па тогаш како не се срамите да признаете само три јазика, а сите други народи сакате да бидат слепи и глуви…”

Во врска со изведувањето на Хазарската мисија Кирил составил уште три состави на грчки јазик, посветени на чинот на изнаоѓањето на моштите на одамна починатиот римски папа Климент. Задоволен што точно нему му паднала таа чест, Кирил составил расказ, свечено слово и химна по повод ненадејното наоѓање на светите мошти. За жал, и овие состави, коишто биле преведени и на латински јазик (освен химната) од Анастасиј Библиотекарот, не стигнале до нас во оригинален вид.

За книжевните состави на Методиј многу помалку знаеме. За некои дела во славистиката постојат противречии искажувања, Меѓу раните трудови на Методиј се споменува делото „Закон судниј лјудем”. Се смета дека составот настанал во Стримонската клисурз, каде што управувал, или кнезувал, Методиј и тоа некаде околу 835 година. Според тоа, и важноста на овој труд е од неоспорно големо значење бидејќи настанал пред Моравската мисија.

Методиј претставува горостас во културната исторнја на Словените преку своите значајни преводи, особено на Библијата којашто ја правел целосно, 60 глави, (освен Книгата на Макавеите којашто ја сметал за еретичка) и на неа работел речиси до последните часови од својот живот. Покрај овој обемен труд во славистиката се’ уште предизвикуваат интерес и се истражуваат преводите на Номоканонот и Петерикот.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН

МАКЕДОНСКИТЕ ПРАВОСЛАВНИ ЦРКВИ ВО ГЕРМАНИЈА, АВСТРИЈА И ФРАНЦИЈА (33)

ДЕЛ ОД ПУБЛИКАЦИЈАТА „МАКЕДОНЦИТЕ ВО СВЕТОТ“ (ВТОР ДЕЛ) НА СЛАВЕ КАТИН

III. ГЕРМАНИЈА

Денес Македонците во Германија се организирани во три заедници: Македонска заедница за Северна, Средна и Јужна Германија. Седиштето на Македонската заедница е во Лацен и во неа се вклучени следните асоцијации: со име “Македонија” постојат клубовите во градовите: Берлин, Биелефилд и Бремен, со името “Гоце Делчев” во Берлин и во Вилхемшафен, со името “Јане Сандански” во Брауншвајг, “Илинден – 1903” во Хамбург и Лацен, “Никола Карев” во Оберкирхен, “Македонска Зора” во Офенбург, “Вардар” во Синделфинген, “Изгрев” во Сан Георген, “Св. Кирил и Методиј” во Улм, “Пелистер” во Елванген, “Малеш” во Манхаим, “Македонско сонце” во Карлсруе, “Скопје – Балкан” во Дозенхаин, “Александар Македонски” и други.

Во Германија постојат следните црковни општини:

1.”Св. Тројца” во Минхен

Македонците во Минхен започнале да се организираат на национално и културно спортско поле во 1972 година. Тогаш е формиран Клубот “Илинден” кој бил регистриран пред германските власти во 1975 година под името Македонски културен центар “Илинден”. Во Центарот со успех работат фудбалската екипа, шаховската секција и играорната група. Идеја за формирање религиозна заедница за Македонците од Минхен датира од 1972 година, меѓутоа, конкретни чекори се преземени во 1976 година кога е одржан првиот иницијативен состанок.

На 19 јануари 1987 година е одржана првата богослужба на мајчин македонски јазик. Членовите на Црквата “Св. Тројца” имаат подршка од Католичката и Евангелистичката црква, како и од германските црковно-државни власти. Црквата е регистрирана пред надлежните судски власти во 1990 година, а во 1992 година е пререгистрирана како црковно-национална институција на македонскиот народ во Минхен и околината. Оваа црква во јуни 1997 година го прослави својот 10-годишен јубилеј.

2. “Св. Ѓорѓи Кратовски” во Хамбург

Македонскиот клуб “Илинден-1903” бил формиран во 1978 година. Членовите на овој клуб биле иницијатори за формирање на Македонска православна црковна општина, чии активности започнале на 14.01.1991 година. На 6 април истата година е формиран Црковниот одбор кој одлучи црквата да го носи името “Св. Ѓорѓи Кратовски” кога активностите започнале на 12 мај 1992 година. Македонците во Хамбург земаат под наем евангелистичка црква каде ги одржуваат богослужбите.

3. “Св. Климент Охридски” во Берлин

Иницијатори за формирање на Црковната општина “Св. Климент Охридски” се членовите на Македонскиот клуб “Гоце Делчев”. Иницијативата за формирање на црковна општина датира од ноември 1972 година, а на 8 март 1973 година Светиот архиерејски синод го потврди нејзиното постоење.

Црковната општина “Св. Климент Охридски” го започна својот духовен живот на 17 мај 1991 година кога се одржа првото собрание.

4. “Св. Кирил и Методиј” во Штутгарт

Во Штутгарт со успех работи Македонскиот клуб “Вардар” и Македонската православна црковна општина “Св. Кирил и Методиј”, кои се носители на бројни активности. Во Штутгарт се одржуваат поетски вечери посветени на Св. Кирил и Методиј секоја година. Црковната општина за секој поголем христијански празник организира доаѓање на свештено лице од Македонија кое врши црковни треби.

5. “Св. Никола” во Мајнц

Иницијатива за формирање на оваа Црковна општина се родила на 23 декември 1990 година, за потоа на 19 јануари 1991 година Црковната општина да биде регистрирана пред германските власти. Богослужбите се одржуваат во Католичката црква “Св. Бернард” во Мајнц во која има поставено иконостас по православните канони и кој е осветен од владиците Михаил и Стефан.

6. “Св. Спас” во Хановер

Првите иницијативи за дружење меѓу Македонците се јавија во Фудбалскиот клуб “Вардар” кој е формиран во 1975 година. Потоа на 27 мај 1979 година се формира Спортското друштво “Илинден” кое од 1985 година го носи името Македонски клуб “Илинден”. Македонците во Хановер се организирани и во Црковната општина “Св. Спас” која претставува прва регистрирана македонска црква пред надлежните власти во Германија.

IV. AVSTRIJA

“Св. Климент” во Виена

Во Виена постои Македонскиот клуб “Илинден”. Тој е единствен во Австрија и еден од најактивните во Западна Европа. Зградата на клубот е под австриските власти, која Македонците со свои средства и со многу доброволни средства и работни денови успеале да го реновираат и да создадат услови за работа на клубот.

Исто така, во Виена постои и МПЦО “Св. Климент Охридски”. Иницијатива за формирање на црковна општина се родила на 14 јуни 1987 година кога 30-тина македонски

семејства во еден од парковите на градот организирале заеднички ручек. Оваа црковна општина е регистрирана пред австриските власти. Бројот на верниците постојано се зголемува, со што повремено ја посетуваат свештени лица од Република Македонија.

V. ФРАНЦИЈА

Франција била од секогаш раскрсница и предизвик за голем број емигранти од Балканот, а со тоа и за Македонците, кои формирале поголем број асоцијации. Така, таму постојат: Македонската асоцијација за Франција, Друштвото “Скопје – 93”, КУД “Нова Македонија”, Информативниот македонски центар “Вардар – Експрес”, клубовите “Франција – Македонија” и “Цар Самоил”, “Треска”, “Пелистер” и др. Исто така, е формирана Македонската православна црковна општина “Св. Климент Охридски”, што е прва и единствена македонска асоцијација во Франција.

1. “Св. Климент Охридски” во Париз

Македонците во Париз на духовно црковно поле започнале да се организираат заедно со другите доселеници ширум Европа. Така, во една мала црквичка на 9 декември 1990 година се собрале поголем број македонски семејства каде се одржала богослужба на француски јазик. Со тоа се отвори еден нов црковен и духовен центар за Македонците во Париз.

Потоа, во 1991 година за празникот “Св. Климент” повторно била одржана богослужба, но овој пат на македонски и на француски јазик, со што се поставиле темелите на црковното живеење на Македонците во Париз.

VI. ШВАЈЦАРИЈА

Македонците во Швајцарија се организирани во следните асоцијации: македонските културни друштва со име “Македонија” во Арберг, Баден, Ешаленз, Неухаузен и Локарно. Со името “Гоце Делчев” во Арванген, “Илинден” во Минхенвиши, потоа во Гемајншаген, во Муртен и Цирих, “Александар Македонски” во Еменбрук, како и во црковните општини “Св. Наум Охридски” во Спрајтенбах и “Св. Богородица” во Локарно.

1. “Св. Наум Охридски” во Спрајтенбах

Оваа македонска православна црковна општина била формирана на 22 февруари 1992 година по иницијатива на мал број верници. Меѓутоа, тој број од ден на ден се зголемува. Тие одржуваат богослужби во други христијански објекти, меѓутоа, се очекува во скоро време да купат свој црковен национален дом.

2.”Св. Богородица во Локарно

Иницијатива за формирање на македонска православна црква во Локарно постоела од поодамна. Меѓутоа, на 8 ноември 1999 година меѓу верниците во Локарно престојуваше државна и црковна делегација при што надлежниот архиереј Гораст ја обслужи првата богослужба на македонски јазик. Оттогаш Македонците почнале да ги задоволуваат своите религиозни потреби во Католичката црква “Св. Богородица” во Локарно која им е отстапена да ја користат во неделите.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН

АМЕРИКАНСКО-КАНАДСКО-МАКЕДОНСКАТА ПРАВОСЛАВНА ЕПАРХИЈА (30)

ДЕЛ ОД ПУБЛИКАЦИЈАТА „МАКЕДОНЦИТЕ ВО СВЕТОТ“ (ВТОР ДЕЛ) НА СЛАВЕ КАТИН

Една од одредбите на Црковно-народниот собор што се одржа во Охрид од 17 до 19 јули 1967 година, кога беше прогласена автокефалноста на Македонската православна црква во лицето на Охридската архиепископија, беше донесена и одлуката на Светиот архиерејски синод да се формира Американско-канадско-австралиска-македонска епархија.

Оваа значајна црковна институција, која, меѓу другото, има за цел да ги продлабочува врските и да ја јакне љубовта, верата и надежта меѓу македонските иселеници во прекуокеанските земји со татковината и со црквата, како и да биде мост за подобро запознавање и зближување на Македонија со земјите кадешто тие живеат. Во почетокот епархијата беше заедничка за САД, Канада и Австралија. Подоцна, се одлучи за Австралија да се формира Австралиско-македонската епархија, која се оддели како посебна институција, а се формира и Европската епархија.

Според одлуката на Синодот на МПЦ, за прв архиереј на целата Епархијата беше избран тогашниот викарен епископ тивериополски, г. Кирил, кој на 10 август 1969 година беше интронизиран како нејзин надлежен епархиски архиереј. Чинот на интронизацијата беше извршен во најголемата македонска иселеничка колонија и црковно-културен центар на Македонците од сите делови на Македонија – Торонто, од страна на тогашниот дебарско-кичевски митрополит г. Методиј.

Во службата на интронизацијата учествуваа свештени лица, а во присуство на голем број Македонци од сите македонски колонии од Канада и САД, бројни гости и официјални личности на македонските организации и асоцијации, како и претставници на канадската влада И на медиумите.

На 4 октомври 1969 година, пак, во просториите на МПЦ “Св. Климент Охридски” во Торонто, со учество на бројни делегати и гости за прв пат е формирана Епархиско собрание, како највисоко тело на оваа епархија. Потоа се избраа: верификациона комисија, записничар, потпретседател, како и Епархиски управен одбор, Епархиски црковно-судски совет и Епархиски црковно-просветен совет.

По дванаесет години, Американско-канадско македонската црковна епархија беше официјално регистрирана пред американските власти на државата Њујорк. Тој чин претставува историски момент за македонските иселеници и еден од најзначајните настани во животот и дејноста на МПЦ на северноамериканскиот континент. Регистрирањето на ова високо управно тело на МПЦ во САД и во Канада, имаше силен одраз во натамошната афирмација на македонското име и духовните вредности на македонските доселеници во новите средини.

Беше тоа 12 септември 1981 година, светол датум за Македонците од САД и од Канада, кога во МПЦ “Св. Димитрија” во Рочестер, во државата Њујорк, митрополитот г. Кирил ги потпиша документите и го означи законското регистрирање на Епархијата во присуство на видни личности од македонските заедници, свештени лица и пред адвокат.

Имено, по одржувањето на молитвата во храмот “Св. Димитрија”, во хотелот “Американа”, во кој се наоѓаше канцеларијата на адвокатот, со потписите на архиерејот и архиерејскиот заменик, првпат надвор од границите на Македонија се озакони и се призна Македонската православна црква. Во тој период, Епархијата ја сочинуваа 15-на црковни општини со десетина парохиски свештеници. Со тоа Епархијата стана и нераскинлив дел на мајката Светиклиментова црква во Македонија.

Веста за регистрирањето на Епархијата брзо се разгласи преку средствата за јавно информирање на македонските, во американските и канадските медиуми. Меѓутоа, посебно внимание на овој настан посвети њујоршкиот дневен весник “Тајмс Јунион”, на чии страници беше објавено законското регистрирање на Епархијата, постоењето на Македонската православна црква и на македонската нација во целина.

Една од најважната активност на Американско-канадско-македонската епархија е Црковно-народниот собир, кој се одржува секоја година од 1975. Во 2001 година се одржа 28 по ред Црковно-народен собир на оваа епархија во градот Бафало, Њујорк, чиј домаќин беше Македонската православна црква “Св. Кирил И Методиј”. Наредниот собир во 2002 година ќе се одржи во Кливеланд, а домаќин ќе биде Македонската православна црква “Св. Климент Охридски” од Кентон.

Идејата за одржување на црковно-народните собири на македонците доселеници коишто живеат во САД и во Канада,произлезе од македонската етничка заедница во Гери, Индијана, поточно од црквата “Св. Петар и Павле”. Идејата беше прифатена од членството на црквата, а потоа и од другите македонски православни цркви во Северна Америка.

Така, на 19 и 20 мај 1975 годинаво црквата “Успение на Св. Богородица”, во Колумбос, Охајо се одржа средба на која беше договорено секоја година да се одржува црковно-народен собир во разни места, односно градови во Северна Америка, каде што има македонски православни цркви.

Основната цел на овој собир треба да биде зацврстувањето на единството на Македонците иселеници, како и јакнење и унапредување на дејноста на Епархијата. Се одлучи Собирот да се одржува секоја прва сабота и недела во месец септември во деновите на американскиот празник “Ден на работникот” и да трае два дена. Исто така, се одлучи да се определи седиште на Епархијата и по можност да се создадат услови за постојано престојување на надлежниот владика во Епархијата.

Потоа, се дискутираше за начинот како да се зајакне моралната поткрепа на македонските иселеници во другите градови и тие да организираат црковни општини, да градат цркви и културно-просветни центри, како и да се создаваат услови и традиција македонските иселеници да се собираат еднаш годишно на една заедничка духовна и патриотска манифестација. На тој начин ќе се забрза процесот за елиминирање на влијанието на туѓите пропаганди врз еден дел, особено на македонските доселениците кои дошле пред Втората светска војна.

Потоа, во Детроит, во црквата “Раѓање на Пресвета Богородица” се одржа вториот состанок на претставниците од сите македонски православни цркви и црковни општини. На овој состанок беше донесена првата конкретна програма за собирите и беше договорено да се започнат подготовки за одржување на првиот собир. Така, првиот црковно-народен собир на Американско-канадската македонска православна епархија се одржа во Торонто, во 1975 година. Досега организатор, односно домаќин на собирите неколку пати била македонските православни цркви во Торонто, Колумбос, Хамилтон, Гери, Рочестер, Детроит, Пасаик, Чикаго, Бафало, Винѕор, Сираќуз, Мисисага И Кливеланд

Во рамките на собирот се состанува Епархиското собрание и се одржува централниот собир. Одржувањето на црковно-народниот собир придонесува за афирмација на националните и културните вредности на Македонците-доселеници во САД и Канада. За време на манифестацијата се одржуваат претстави од најразличен карактер: спортски, музички, културни.. Така, Првата вечер е посветена на Епархиското собрание, на кое се расправа за состојбите приликите И прашањата врзани со црковно-духовното живеење на македонските доселеници..Втората вечер, (саботата), пак, е посветена на фолклорот.

Тогаш настапуваат културно-уметнички друштва, играорни групи и фолклорни секции од сите цркви и црковни општини. Фолклористите настапуваат ревијално, без нтпреварувачки карактер. Третиот ден (неделата) е посветена на духовното и спортското живеење. Имено, предпладне се одржува заедничка богослужба, на која обично чиноначалствува македонски владика во сослучение на сите македонски свештеници од Епархијата.

Во текот на денот се одржуваат фулбалските натпреварувања кои имаат натпреварувачки карактер Тогаш доааѓаат до израз младитемакедонски генерации, кои во текот на Собирот покажуваа голема активност, ангажираност и заедничко живеење.На вечерта се одржува заеднички, семакедонски банкет, со што завршува Собирот.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН

МАКЕДОНСКИТЕ ПРАВОСЛАВНИ ЦРКВИ И МАНАСТИРИ ВО КАНАДА (29)

ДЕЛ ОД ПУБЛИКАЦИЈАТА „МАКЕДОНЦИТЕ ВО СВЕТОТ“ (ВТОР ДЕЛ) НА СЛАВЕ КАТИН

Македонските православни црковни општини во Канада се најзначајните и најмасовните собиралишта на Македонците од сите делови на Македонија и Мала Преспа. Во тие македонски храмови, покрај богослужбата, слободно се слуша македонскиот збор, мајчиниот јазик донесен од стариот крај. Во тие културно-просветни и духовни центри работат македонски училишта, каде што се учи мајчиниот македонски јазик, националната историја и географија, а во голем број цркви и верска поука. Еден од таквите центри е Св. Недела во Пикеринг

4. Св. Недела во Пикеринг.

Почетните активности за формирање на оваа црковна македонска православна општина започнале во март 1993 година, а на 23 април истата година било свикано првото генерално собрание на приврзениците и почитувачите на новата црковна општина.

Од повеќето имиња што ги одбрал народот со ждрепка архимандритот Никодин Царкњас го извлекол ливчето со името на Св. Недела. А камен-темелникот на црквата го поставиле архиепископот Стефан и митрополитот Кирил на 17 септември 2000 година. Новиот храм, во кој е насликан олтарот и другите делови бил осветен на 8 септември 2002 година. Во него се активни: женската секција која организира пикници и други собирања и бинго секцијата.

5. Св. Наум Охридски во Хамилтон.

Бидејќи на источниот дел на езерото Онтарио, во Торонто веќе постоела црквата Св. Климент Охридски, што потсетувала на Св. Климент во Охрид, било одлучено црквата во Хамилтон да го носи името на Св. Наум Охридски, на другиот голем просветител и да потсетува на Св. Наум во Охрид. Иницијатор за формирање на оваа црковна општина биле членовите на националната организација “Обединети Македонци” – гранка Хамилтон. Пред конституирањето на црквата во Хамилтон постоел фудбалски тим “Обединети Македонци” кој подоцна го променил името во “Македонија”, а потоа и во “Илинден”.

Членовите на овој клуб формирале иницијативен одбор за организирање на црковната општина. Така, на 24 февруари 1970 година управата успеала да го регистрира овој духовен и културен центар пред канадските власти. Потоа, на 9 мај 1971 година, во присуство на голем број Македонци од Канада и САД, црквата Св. Наум Охридски била осветена од тогашниот дебарско-кически митрополит Методи. Во рамките на црковната општина уште во 1973 година започнало со работа неделното училиште на македонски јазик.

Потоа, започнало емитување на македонска радио програма како дел од мултикултурната информативна дејност, а во 1978 година за прв пат се слушнал македонскиот збор и на мултикултурната телевизиска програма. Исто така, во состав на црквата работела играорната група “Илинден”, а денес се активни: женската и спортската секција.

Црквата Св. Наум Охридски денес е нов објект кој е поголем и со подобри услови за бројни активности. Оваа црковна општина го одбележила своето 30-годишно постоење на 26 октомври 2001 година, кога и се одржал голем сенароден банкет. Исто така, големо внимание беше посветено на 40-годишнината на црковното живеењево 2011 година

Црквата „Свети Никола“ во Виндзор

6. Св. Никола во Виндзор.

Иницијативата за формирање на македонска црковна општина била покрената во 1969 година, кога била обслужена првата богослужба на македонски јазик за Македонците од Виндзор и Детроид. Потоа, бил купен плац од 6 хектари и црквата била регистрирана од канадските власти. Во 1979 година била завршена изградбата на црквата, а на 12 август истата година била осветена.

Меѓутоа, во 1980 година под непознати околности во пожар црквата изгорела, бил уништен голем дел од храмот. Затоа, македонските дозеленици во Виндзор изградиле нова црква и голема сала која е помогната од канадските власти и собира над 600-тини посетители. Во состав на црковната општина работи познатата играорна група “Ѓердан”, која е формирана во 1980 година, потоа женската секција, неделното училиште на македонски јазик, црковниот хор, како и групата “Серенада” која ги негува убавите македонски песни.

7. Св. Мала Богородица во Кембриџ.

Оваа македонска православна црковна општина е формирана на 27 јули 1987 година кога и е формирано “Македонското друштво”. Потоа, во 1994 година била купена готова Копска православна црква која има сала за мали црковни обреди, за свечености, училници, библиотека, крштелна сала и други дополнителни простории. Во септември 1994 година била одржана првата богослужба на македонски јазик што ја обслужил поглаварот Михаил, заедно со митрополитот Кирил. Осветувањето на оваа црква било извршено на 19 септември 1996 година, а чинот го извршил поглаварот на МПЦ Михаил.

Во состав на црквата со успех работи женската секција, фолклорната група и неделното училиште.

8. Новоформирани црковни општини.

Одбори за изградба на цркви и манастири во Канада се следните: Манастирот Св. Илија. Иницијативата за формирање на манастир што ќе го носи името Св. Илија постои од многу одамна кај членовите на “Обединетите Македонци”. Овој македонски храм треба да се гради на местото сопственост на националната организација “Обединети Македонци” која редовно организира собирање за празникот Коледе; Св. Никола во Јунионвил. Иницијативата за оваа македонска православна црква била од пред неколку години. Денес црквата има одбор и свештено лице, кои се грижат за организираното живеење на Македонците од тој дел на метрополата Торонто.

в) Св. Атанасиј во Монтреал. Иницијатива за формирање намакедонска православна црква во Монтреал, во провинцијата Квебек датира од 2001 година, кога е формиран иницијативен одбор.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН

МАКЕДОНСКИ ПРАВОСЛАВНИ ЦРКВИ ВО ПОВЕЌЕ ДРЖАВИ ВО САД (27)

ДЕЛ ОД ПУБЛИКАЦИЈАТА „МАКЕДОНЦИТЕ ВО СВЕТОТ“ (ВТОР ДЕЛ) НА СЛАВЕ КАТИН

Во историјата за активностите на Македонците во САД е забележано дека нивните македонските православни цркви се најзначајните и најмасовните собиралишта на Македонците од сите делови на Македонија. Во тие македонски храмови, покрај богослужбата, слободно се слуша македонскиот збор, мајчиниот јазик донесен од стариот крај. Меѓу нив се следните македонски православни цркви:

4. Св. Кирил и Методиј во Бафало.

До 1968 година Македонците во овој град ги задоволувале своите верски потреби, главно, во други православни цркви, а пред с#, во српската православна црква Св. Стефан, во која и денес црквува одреден број македонски семејства. Меѓутоа, идејата за изградба на македонска православна црква се родила 1968 година кога во ноември истата година било донесено решение да се изгради македонски православен храм.

Така, во март 1969 година била избрана првата црковна општина која одлучила да се гради македонска православна црква која ќе го носи името на сесловенските македонски просветители Св. Кирил и Методиј.

Потоа на 11 мај 1969 година црквата била регистрирана кај властите на државата Њујорк и било купено место од околу 5 хектари на кое на 24 мај 1975 година бил поставен камен-темелникот за новиот македонски храм. Црквата била завршена со изградбата на 7 септември 1975 година е осветена салата, а на 13 септември 1981 година била осветена и црквата. Денес, до црквата е изградена сала, парохиски дом, фудбалско игралиште и простор за одржување на пикници.

Црквата Св. Кирил и Методиј во Бафало е организатор на македонскиот етнички фестивал од 1990 година кој се одржува во рамките на црковната општина. Во состав на црквата со успех работи женската секција, фудбалскиот клуб “Балкан”, фолклорната група “Гоце Делчев”, неделното црковно училиште и хорот. Секоја година оваа црковна општина во соработка со Македонската православна црква во Сираќуз организира заеднички пикник.

VI. ИЛИНОИС

1.Св. Кирил и Методиј во Чикаго.

Иницијатива за покренување на изградба на македонски-духовно културен дом што ќе служи на интересите на македонските доселеници од сите делови на Македонија бил покренат на 21 мај 1976 година. Притоа било одлучено името да го носи на Св. Кирил и Методиј со што општината била примена како дел од МПЦ со писмо на светиот архиерејски синод.

Потоа во 1978 година, во потесното градско подрачје на Чикаго управата купува зграда на една лутеранска црква што ја преуредила и приспособила за вршење православни богослужби. Една година подоцна, на 3 август 1981 година црквата била осветена во присуство на неколку стотици Македонци доселеници и градски власти.

Потоа, во 1985 година е купено место каде се поставени темели за новиот храм на 24 јули 1988 година. Во состав на црквата е изградена голема сала и други простории во кои се организираат голем број манифестации. Црквата Св. Кирил и Методиј била осветена на 30 август 1992 година од митрополитот Кирил. Во состав на црквата работи фудбалскиот тим “Македонија”, неделно училиште, женска секција и КУД “Гоце Делчев”, едно од најдобрите и најуспешните македонски друштва во САД.

2. Св. Параскева – Петка во Чикаго.

Основањето на оваа втора македонска православна црква на просторот на Чикаго бил актуелизиран 1992 година. Иницијативниот одбор на 15 декември 1991 извршил потребни консултации со тогашниот поглавар на МПЦ г. Гаврил, при што била донесена одлука за формирање на македонска црква што ќе го носи името Св. Параскева – Петка. Потоа на 24 декември 1991 година, црквата била регистрирана пред власите на државата Илиноис, а на 20 август 1993 година светиот архиерејски синод на МПЦ ја примил оваа црковна општина под јуриздикција на МПЦ.

Од 9 август 1992 година богослужбите почнале да се одржуваат во објектот кој бил оспособен да служи како македонска православна црква. Притоа, особено била реновирана салата која може да прими околу 200 посетители. Во состав на црквата мошне активна е женската секција, играорната група и црковниот хор.

VII. КАЛИФОРНИЈА

1.Св. Богородица во Лос Анџелес.

По обновувањето на охридската архиепископија Македонците во Лос Анџелес започнале да се организираат, меѓу другото, и на црковен план. Така обиди за организирање на национална основа биле правени уште во 60-тите години, особено преку “Македонското друштво”. Меѓутоа, таквите обиди биле завршувани со пропаганда и интриги од туѓинските православни цркви кои пуштиле длабоки корени и меѓу Македонците кои живеат на тие простори.

Привите позабележителни активности на црковен план во Калифорнија почнале со формирањето на македонско-американското друштво на 2 мај 1965 година. Подоцна во 1978 година, група македонски патриоти и верници успеале да се организираат во црковна општина која го носи името Св. Богородица и која била регистрирана пред американските власти. Така, на 9 јануари 1980 година за прв пат била обслужена богослужба на мајчин македонски јазик, а црквата подпаднала под јуриздикција на МПЦ. Потоа, на 26 август 1985 година надлежниот архиереј ја одржал првата света литургија

Денес овој храм е центар на Македонците од Калифорнија во кој со успех работи играорната група “Фолклорни бисери” која била формирана во 1987 година, потоа активни се женската секција и македонското училиште.

Црквата „Св. Димитрија“ во Јужна Флорида

VIII. ПЕНСИЛВАНИЈА

1.Св. Наум Охридско во Филаделфија.

Оваа црковна општина е основана на 22 февруари 1993 година кога бил формиран првиот основачки одбор на црквата. Во 1996 година членовите на црковната управа купиле место и објект кој бил адаптиран за црква во која биле поставени икони и иконостас. Чест гостина на црквата Св. Наум Охридско во Филаделфија била управата и одреден број членови на црквата Св. Кирил и Методиј во Сидер Гроув, како и играорната група “Гоце Делчев”.

Оваа црковна општина, меѓу другото, е организатор на традиционалниот пикник и на фудбалскиот турнир кои се одржуваат во периодот на празникот Св. Наум Охридски во месец јули.

IX. ФЛОРИДА

1.Св. Димитриј во Мајами.

Оваа црковна општина е една од помладите што Македонците ја формирале во Мајами и претставува место на собирање и другарување на доселениците од тие простори. Според историските податоци, пoчетоците за формиранјето на црквата Св. Димитрија запоцнаа со конституиранјето на “Македонскиот клуб” на Флорида, на Василица, на 14 јануари 1989 година. Таа забава останата е незаборавна како собир на другаруванје и братска љубов на македонските доселеници во овие убави и топли краиста во Јузна Флорида. Потоа, на 15 август 1989 година е формирана македонската православна црквим „Свети Дитрија“ и регистрирана пред американските власти во Талахаси.

2. Св. Јован Крстител во Тапрон Спрингс.

Најново формираната македонска православна црква во САД е Св. Јован Крстител во Тапрон Спрингс во Флорида. Во неа членуваат бројни Македонци кои собираат средства за изградба на уште еден македонски храм во САД. Таа се наоѓа на западната страна на Флорида кон Мексиканскиот галф. Македонската православна црква „Свети Јован Крстител“ е една од ново формираните македонски православни црква во САД. Во неа се собираат Македонци претежно од провинцијата Онтарио, Канада и северните делови на САД

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН