ДЕЛ ОД МОНОГРАФИЈАТА “СТИВ ПЉАКАС“ ОД СЛАВЕ КАТИН
Од името на основните човечки слободи и права, ние, некогашните деца од егејскиот дел на Македонија, сега како граѓани на повеќе земји во светот, бараме да се симне забраната со која нам, на Македонците од егејскиот дел на Македонија, ни е одземено правото на враќање во Грција поради тоа што не сме Грци по род. Канадски активист за човекови права Стив Пљакас вратен од грчката граница
Од свечениот Собир што се одржа на 1 јули 1988 година во салата на Скопскиот саем до светската јавност беше упатена следнава декларација:
Ние, некогашните деца, родени во егејскиот дел на Македонија, принудени, пред ужасите на Граѓанската војна во Грција во 1948 година, да ја напуштиме родната земја, се собравме по 40 години на средбата во Скопје, главен град на Социјалистичка Република Македонија, во Социјалистичка Федеративна Република Југославија, по толку години разделени од своите најблиски, од своите другари, од своите огништа, да се видиме, да ги презентираме нашите творечки остварувања, да размениме искуства за нашиот живот во средините од кои доаѓаме, да ја запознаеме нашата татковина, нејзината сестрана изградба.
Истовремено, ја користиме можноста да ја изразиме нашата длабока благодарност кон земјите и народите што ни дадоа прифатилиште и заштита во најтешките животни мигови за нас и кои ни овозможија да живееме живот достоен за човекот. Со оваа наша средба ја искажуваме нашата приврзаност кон идеалите на мирот, слободата, демократијата, нашиот стремеж кон создавање на свет ослободен од секакви стеги, омрази, дискриминации и од сè што го урива достоинството на човекот.
Од името на својата генерација, од името на нашите татковци и мајки, од името на сите нас собрани на оваа средба, ѝ се обраќаме на меѓународната јавност со следната
ДЕКЛАРАЦИЈА
Ние, кои минавме низ пеколот на војната, низ сите трауми на принудниот егзил, добро знаеме што значи личната и колективната драма на човекот. Илјадници наши врсници останаа засекогаш во пепелиштата на војната или, пак, своите страдалнички животи ги расфрлаат по светот како откорнати. Ние, кои останавме – израснати во разни земји на светот, научивме да истраеме во добро и зло, никогаш не губејќи надеж, и покрај суровоста на животот, дека еден ден, пак, ќе си ги видиме нашите мајки, татковци и родниот крај.
Партизанки од Егејска Македонија
Ние за нас не бараме ништо повеќе од она што за нашите татковци и мајки пред повеќе децении го бараа преку меѓународната јавност големите и заслужни личности на прогресот, имињата кои претставуваат совест на нашата епоха: Анатол Франс, Лав Толстој, Анри Барбис, Алберт Ајнштајн, Пандит Џавахарлал Нехру и многу други великани на човештвото.
Од името на основните човечки слободи и права, ние, некогашните деца од егејскиот дел на Македонија, сега граѓани на повеќе земји во светот (Албанија, Бугарија, ДР Германија, Унгарија, Полска, Романија, Чехословачка, Советскиот Сојуз, Југославија, Австралија, Канада и САД), го креваме својот глас против сите обесправувања на човекот, против сите облици на дискриминација: политичка, национална, расна, верска и културна.
Апелираме да се признаат и да се применуваат и спрема нас Македонците и спрема нашите блиски кои живеат во Грција: Општата декларација на ООН за правата на човекот, Европската конвенција за човечки права; завршните документи од Хелсинки и сите други документи на Меѓународната заедница со кои се заштитува човештвото, неговата сегашност и неговата иднина.
Од името на тоа, бараме да се симне забраната со која нам, на Македонците од егејскиот дел од Македонија, ни е одземено правото на враќање во Грција поради тоа што не сме Грци по род.
Нам ни е одземено правото да ги посетуваме своите родители и блиски, своите огништа и сè што ни е најмило. Ние сме лишени од правото да ги посетуваме нашите светилишта, гробовите на своите предци, на своите татковци и мајки, да ги посетиме пријателите и другарите во Грција. Уверени сме дека таквиот нехуман однос спрема нас не може, а да не ги навредува и чувствата и на прогресивната јавност во Грција, некогашната лулка на европската цивилизација!
Живееме во век во кој земјите и народите се определија односите меѓу себе да ги засноваат и да ги градат врз силата на правото, а не врз правото на силата! Затоа апелираме да се преземат и почитуваат сите права на македонското национално малцинство, правото на еднаквост пред законот, правото на заштита на македонскиот национален и духовен интегритет, правото на Македонците да го изучуваат својот мајчин јазик и сите други човечки права.
Ние не сакаме да се повтори нашата судбина, ниту за едно дете на Земјината топка. Ние не сме виновни што сме деца на загинати херои кои братски, еден до друг, се бореа со најпрогресивните синови на грчкиот народ против фашизмот и против носителите на злото и ужасот!
Националните малцинства што живеат на Балканот претставуваат богатство и историска шанса – низ културен натпревар на народите да се изградат цврсти темели на братска соработка и похумана човекова иднина.
Свесни сме и уверени дека иднината на Балканот треба да се решава со соработка и разбирање, отвореност, комуникација и демократски слободен развој на народите и малцинствата во сите земји. Денес целиот свет се менува и минува низ процес на ослободување и сестран подем. Ние се залагаме во тој свет на македонското малцинство да му се признаат најелементарните човекови права и достоинства.
Пред нас се покажуваат врвовите на едно величествено столетие во кое треба сите луѓе да живеат во среќно заедништво, без закани и терор, без понижување и прогони, во толеранција и љубов.
За триумфот на човештвото во векот во кој влегуваме неопходна е добра волја и напор: со помош на Меѓународната заедница и на сите прогресивни сили, ние сме уверени дека конечно ќе се избориме против сè она што ги разделува луѓето и народите, против сите видови неправди; ние веруваме во подобра и во посветла иднина.
Продолжува
Пишува: СЛАВЕ КАТИН