Зборот македон е од протоиндоевропско потекло (ИЕ) и припаѓа на палеоглосологијата на Балканот (ПГБ). Етимолошки постојат две варијанти. Според прата, како сложен збор, што значи богат, блажен, среќен, добростоечки и суфиксот ар, навистина, точно. Другиот дел кеднос, грижлив, чесен, т.е. благороден.
Аналоген збор во Хипербореја е во денешна Мачва во рамница меѓу реките Сава и Дрина. Зборот мачва етимолошки припаѓа на палеобалканската глосологија, каде мак е богат, имотен, а фа во фа-го е даде, храна. Овојдел е словенизиран така што к е претворено во ч, додека σ во в, па Мачва значи богата земја со храна, па и градот Богатиќ во средиштето на Мачва.
Според втората варијанта, од етимологот Мпампиниоти (1998, 1043), македон потекнува од епитетот македнос, каде зборот маки, макрос во значење тенок, висок, додека -кедон, кедонес, потекнува од зборот земја, тло, па значењето на овој збор се однесува на првобитниот топоним. Според тоа, Македонија била далеку, високо на север на земјите, а Македонците биле Борејци, а подалеку од нив Хиперборејци. Спротивно на ова Сенц (1910, 503) изнесува дека кеднос значи драг, грижлив, чесен, дар, мираз.
Во слободен превод, зборот македон би значел господар, домаќин, газда, богаташ, чорбаџија, додека Македонија била земја на господари и богаташи, односно мак-богата, земја
Во палеобалканската митологија Бореј бил еден од Титаните. Тој бил Бог на Север (voreas – север), најјак од сите ветрови. Бореј е син на Еоја, божица на утринското руменило и зората. Тој живеел на север во Тракија и во долината на реката Стримона (Струма). Негов син е Хем, персонификација на тракиската планина Хема (Балкан)
Во најстариот пелашки мит за постанокот на светот, Бореј е еден од називите за општиот демијург (создавач на светот), Офион (ophis, opheos – змија), прв господар на светот кој си играл со Еуринома, божица на создавањето, ја оплодил и од неа потекнуваат Еурономините деца, првите луѓе на овој свет. (Оттогаш Северец почнува да оплодува; заради тоа кобилите често се вртат со задниот дел кон ветерот и се ждребат без пастув). (Grevs, 1990 год., 1, a).
Култот за оплодувањето на Северецот бил присутен не само во Тракија и Македонија, туку и во другите делови на Балканот, но и во Мала Азија, каде на пример „… на Дардановиот син му опишал …“, „кобилата илјада и три …“ (Хомер, XX, 223). Од другата страна на Северниот ветер живееле Хиперборејци (Северци).
Тие биле најсеверната палеобалканска популација за која пишувале: Хомер (VIII век пред Христа), Хесидот (VII век пред Христа), Херодот (484-425 год. пред Христа) и многу други.
Така Херодот (IV, 32,33), на пример, кажува: „За Хиперборејците не знаат да кажат ништо ниту Скитите, ниту другите народи од тие области, освен до некаде Иседонците, а најмногу за нив знаат жителите на Дела.“ Исидонците биле скитско племе, а денес едно финско племе се нарекува „Исет Донци“, кои веројатно во периодот на Херодот живееле покрај реката Дон. Според Херодот (IV, 1-33),
Скитите биле многуброен, воинствен и распространет народ кој живеел во југоисточна Европа. Биле распространети меѓу Дунав, Црното и Каспиското Море и најчесто живееле номадски живот.
Скитите биле присутни на Дунав и во 512 г. пред Христа кога против нив војувале Персијците при нивниот поход на Балканот. Лирскиот поет од Теба Пиндер (522-442 год. пред Христа) во Питија (X, 27), за Хипербореја истакнал дека тоа е земја со блага клима. Нејзините жители не сеат и не жнеат, не градат куќи и не ги трпат неволјите на староста, болестите и војните, туку тие се блажени, праведни, мудри и побожни.
Тие сакаат песна и игра. Во нивната земја не се стасува ниту по море ниту по копно, а пристапна им е само на боговите и на нивните миленици. Посебно го почитуваат Аполон, на кого му принесуваат жртва – диви магариња.
Според митологијата (Срејовиќ, Цермановиќ-Кузмановиќ, 1992 г., 484), се раскажува дека божицата на среќното породување Ејлејтија, ќерка на Хера и Зевс, дошла од земјата на Хиперборејците на островот Дел во Егејот за да ѝ помогне на Лета при раѓањето на Аполон (Паусанија I, 4, 4).
Титaнката Лето (lith, Litho-заборав, да скриеш, грешница) е родена во земјата на Хиперборејците (Diodorus Sikulus 90-20 год. пред Христа во Bibliotheca II, 47; 2-3). Била сопруга на Кеј (Koios), кој бил Титан или Гигант и син на Уран и Геја. Кога Лето ги зачнала божествените близнаци со богот Зевс, неговата љубоморна жена Хера се обидела да го спречи породувањето на својата противничка.
Трудната Лето долго скитала по светот бидејќи ниту една земја не сакала да ја прими. На крајот, во седмиот месец од бременоста, дошла на Дел, кое било талкачко и пусто острово во Егејот. По породилните маки од девет дена и девет ноќи, пристигнала божицата Ејлејтија и во истиот миг Лета на свет ги донела божествените близнаци Аполон и Артемид, заштитена од светите ловорови, палмини и маслинови гранки (Хесиод, Теогонија, 404).
Богот Аполон
Исто така, се раскажува дека Зевс ја преобразил Лето во волчица, дека во таков облик дошла од земјата на Хиперборејците на Дел, каде и се породила. За хиперборејската божица Ејлејтија се вели дека пристапила кон породувањето дури откако била подмитена со златен ѓердан од страна на Ирида, златокрилестата гласница на боговите.
По породувањето, Лето отишла во Мала Азија каде волците ѝ го покажале патот до реката Ксанта за да се напие вода и да ги искапе децата. Лето му ја посветила реката на Аполон, а според волците кои ѝ го покажале патот на Лето, целата земја го добила името Ликија (likos – волк). Потоа Лето се преселила на Олимп, покрај Зевс, и како нежна мајка се грижела за Аполон и Артемида, кои како возрасни ѝ биле приврзани на мајката.
За полесно породување на Лето, на Дел стасале и две хиперборејски девици, Арга и Опида, за да ѝ принесат жртви на Ејлејтија за полесно породување (Херодот, IV, 35). Хиперборејките умреле на Дел и биле погребани зад Артемидовиот храм. Нивниот гроб бил посипан со пепелот од жртвуваните животни, кои ги славеле хиперборејските девици во песната која ја испеал најстариот поет на пофални песни Одликија, Олеан.
Кога се родиле божествата, Дел процветал и замирисал, а лебедите пееле и го облетувале островот. Божицата Титанка, ќерка на Уран и Геја, втората жена на Зевс и мајка на Прометеј, ги нахранила новороденчињата со нектар и амброзија, а тие веднаш ги отфрлиле пелените. Таткото Зевс, на Аполон му подарил златна митра, лира и кола со лебедова запрега. Негови атрибути биле: стрела, лак, лира, троножец, папочна врвца и лав, а функцијата му била да ги брани и штити од злото луѓето, градовите, нивите, жетвата, пастирите, а посебно сите нив од болести.
Во Тројанската војна Аполон им помогнал на Тројанците во борбата против Ахејците и ја предизвикал смртта на Ахил. Според Хомер (XXI, 435 – 465), заради заверата против Зевс, Аполон и Посејдон биле казнети да бидат една година кај кралот на Троја Леомедонт и да изградат киклопски тврдини.
Леомедонт (кованица, leo, leos – народ и med, medod – да се грижиш, да владееш, владетел) бил еден од најпознатите потомци на Дардан, а во време на неговото владеење тројанската власт се простирала до тракискиот Пенеј и до Стримон. Негов син бил Пријам, владетел на Троја.
Продолжува
Пишува: СЛАВЕ КАТИН