ДЕЛ ОД МОНОГРАФИЈАТА „ИЗРАЕЛ И МАКЕДОНИЈА“ НА СЛАВЕ КАТИН
Тел Авив е голем културен и спортски центар. Во него со успех работи еден од светските симфониски оркестри, израелската филхармонија, како и познатиот театар „Хабиман“. Меѓутоа, Музејот за еврејската дијаспора има посебно место во целокупното национално и културно живеење, не само на Тел Авив, туку воопшто на Евреите во Израел и ширум светот.
Како нераскинлив дел од Тел Авив, на јужната страна е сместен градот Јафа или Јафо. Во него живеат и Евреи и Арапи и тука се измешало и старото и новото, и библиското и современото. Таму ја посетивме католичката црква „Свети Петар“, каде апостолот ја ставил раката врз девојката Табита, која подоцна оживеала. Го посетивме стариот дел на градот, во чија непосредна близина на црквата, се вгнездиле многу познати уметници и отвориле значајни галерии на улиците што ги носат имињата на зодијачките знаци.
Тел Авив, заедно со градовите Хаифа, Ерусалим и Тиберијада се познати во светот по режењето, брусењето и продажбата на дијаманти. Всушност, шеесет отсто од приходот на државата се остварува токму од дијамантите. А, брусењето на дијамантите е еден од најпознатите занаети на Евреите. Со оваа дејност тие почнале да се занимаваат уште од најстарите времиња, кога не биле сигурни каде ќе останат да живеат и каде ќе им биде нивната татковина.
Во честите прогонувања и преселби, тие постојано размислувале како да најдат нешто што ќе им обезбеди живеачка и лесно ќе се пренесува, за да не им прави проблем при честите преселби. Единствено решение им биле светлите ситни камења, што ги чувале како очите во главата и ги пренесувале криејќи ги во џебовите, во чорапите, во чевлите …
Еден грст дијаманти за нив претставувало цело богатство кое им ветувало сигурност и добра заработувачка каде и да се. Подоцна, почнале да го усовршуваат занаетот со брусење и со украсување со други благородни руди и метали, по што и не случајно денес Евреите се меѓу првите во брусењето на дијамантите. Во најпознатите градови за дијаманти во Израел работат повеќе од 10.000 луѓе, брусачи на овие благородни камења. Исто така, таму се лоцирани најголемите преработувачки капацитети и, се разбира, големите центри за продажба на скапоцени предмети.
Ние го посетивме најголемиот и најпознатиот центар за дијаманти во Тел Авив, каде на лице место се запознавме со сјајот на овие скапоцени камења, како и со вештината на продажбата на предмети со дијаманти. Таму се уверивме дека Евреите мошне добро си го знаат својот занает – брусењето на дијамантите и трговијата со нив.
При престојот во Тел Авив го забележавме големиот прогрес на тој регион, кој, покрај дијамантите, нашироко е познат и по производството на разни земјоделски и други машини и алатки, по производството на пластични маси, како и по рафинирањето на нафтата. Исто така, во текот на престојот бевме информирани дека во Израел постојат пет термоелектрани, кои се поредени вдолж брегот на Средоземното Море. Неколку од нив ги видовме при нашето патување.
Меѓутоа, интересно е да се одбележи дека овие термоелектрани ја осветлуваат Светата земја, во која нема ни лопата камен јаглен, туку тој се носи од други земји. Имено, термоелектраните се поврзани една со друга преку системот преносни ленти, а со бродови се снабдуваат со јаглен кој се распоредува до електраните, од кои четирите активно работат, а една е секогаш во резерва.
Се чини дека Израел има голем напредок не само во оваа сфера, туку и на многу други полиња, почнувајќи од земјоделството, науката и техниката, до културата, литературата, религијата … Затоа, со право се вели дека еврејската држава Израел служи како пример за многу други земји и, не случајно е наречена земја на прогресот.
На почетокот од минатиот век, Евреите од Јафа, старото утврдување на морето, поради честите конфликти со Арапите со кои живееле, решиле да из- лезат од стариот град и крај брегот почнале да го градат Тел Авив. Денес Тел Авив е административен центар на Израел. Таму се наоѓаат сите странски амбасади, но, сепак, тоа не е главниот град на светата држава. Сетот не го признава Ерусалим за престолнина на Израел, иако таму е Кнесетот, израелскиот парламент, Владата и клучните министерства.
Најмоќните земји светиот град го сметаат за спорен, зашто Арапите имаат претензии кон Источен Ерусалим, каде што се мнозинство. Но Евреите немаат проблем со таквиот однос на Запад. Се плашат само доколку загубат дел од териториите каде што сега се Палестинците, да речеме Западниот брег, кој е под нивна окупација, може да им биде загрозена државата. За идентитетот не се плашат.
Зборот дијаспора е од елинско потекло и значи „расфрлено семе“ и означува припадник на еден народ кој живее одвоено од матичната земја. Од крајот на I век од нашата ера зборот дијаспора е посебно поврзан со Евреите кога после неуспешното востание против Римјаните, десетици илјади Евреи биле прогонети
Со текот на времето, значењето на овој збор се однесува на народи кои обично насилно ја напуштиле својата татковина и живеат во друга земја. Тоа се однесува на луѓе кои се расфрлани низ светот и го посеале семето на друго место во нова средина. Македонците од етничка Македонија имаат слична судбона како на Евреите.
Така, расфрлани низ целиот свет луѓето создаваат нови домови, добиваат нови знаења, учат нови јазици, обичаи, стекнуваат нови навики, воспитание, образование и се шират корените на семејството во новата средина. Длабоките корени се таму каде што човекот се обврзува да биде почитувач на земјата каде што живее. Затоа, денес се вели дека каде е животот, таму е татковината.
Продолжува
Пишува: СЛАВЕ КАТИН