ШТО РЕКОЈА ИСТАКНАТИ ЛИЧНОСТИ ЗА ДЕЛАТА НА СЛАВЕ КАТИН
На промоцијата на делото „Македонците во САД и во Канада“ што се одржала на 16 април 2003 година во Народната и универзитетска библиотека „Свети Климент Охридски“, во Скопје, свое излагање под наслов „И Катин како Мисирков, предупредува!“ имал академик Блаже Ристовски. Тој во своето излагање го истакнал следното:
Минатото столетие се карактеризира со големо индиви-дуално и семејно раселување на луѓето. Токму Македонија ја снајде судбината да ја загуби и територијалната и етно-историската целост, да создаде најпосле своја држава на едно делче од својата земја, но како народ Македонците да живеат во мнозинство надвор од сопствената државно-конституирана татковина. Славе Катин како мото на својата најнова книга ги поставил знаменитите зборови на Џон Кенеди со прашањето: Што сме сториле ние за татковината?
За жал, ние направивме огромно многу, и што е уште пожа-лно, и натаму ја интен-зивираме таа работа: крвавевме за сопствената слобода, се боревме за својата држава, но дозволивме други да ни ја раководат борбата, други да ни ја кројат националната програма, а ние да бидеме само егзеку-тори на сопствената судбина. Кренавме најмногу ослободителни востанија на Балканот, но секогаш со недокрај јасно поставени цели и задачи. Нашите водачи се поставија во услуга на туѓи перспективи. Најпосле, време е да си го поставиме нашето огледало пред нас и да погледнеме: Каде и зошто сме оделе во новата историја и каде сме стигнале?
Се заканивме и годинава да ја одбележиме стогодишнината од македонската државност, заборавајќи дека во последниве децении најсвечено, со сите државни почести прославивме неколку стогодишнини на македонската државност! Но, уште не сме кадарни државно да се организираме, па само парцијално, одвреме-навреме ќе се појави по некоја (повеќе лична или институционална) иницијатива со заглушен глас за стогодишнината. И, пак, недвосмислено, недржавнички, симптоматично укажувачки.
А токму пред сто години големиот и видовит Мисирков нѐ предупреди: Македонци, освестете се и обединете се околу една национална програма, оти инаку нѐ загрозува сигурното разграбување и уништување! Ние сѐ уште изгледа не умеaвме да го слушнеме тој предупредувачки глас.
Наши луѓе го помогнаа и го потпишаа делењето на народот и татковината. Наши лидери дозволија да бидат водени во судбоносните историски моменти. И денеска – наши умови, пак, се ставија во туѓа услуга и во служби на силните на денот со наши (макар и правно неповикани и умствено некомпетентни) раце го потпишаа и го изгласаа раздржавувањето на македон-ската држава. Па каде да ги бараме виновниците?
Го носевме светот со сопственото тело, а ја оставивме разнебитена татковината, секојдневно да не се празни и да не се однародува, други стопани да не се одомаќинуваат… Ќе даде ли некој конечен отчет и за своето благоутробие?
А Славе Николовски-Катин денеска ни поднесува еден прекрасен регистар на „успесите“ на раселените Македонци во САД и Канада. Овој пат не и за оние во Австралија, Нова Зеландија и по цела Европа… И тој, како Мисирков пред сто години, инди-ректно ни укажува: Македонци, свестете се, оти ќе нѐ снема!
Славе Катин ја проследува „иселеничката голгота“ како судбина на Македонија, зборува за историјата, но и за сегашноста, за македонското организирање во минатото, но и за она злокобно дезорганизирање денеска, кога туѓи прсти џбуркаат во душите на Македонците и овде и во дијаспората. Катин пишува за македонските цркви и манастири, но и за оние „под туѓа јурисдикција“.
Пишува за успесите на Македонската православна црква во организација на црковно-духовниот живот на иселените Маке-донци, но со директна или индиректна рефлексија на она што ни се случува во Светиклиментовиот храм надвор, ама и овде, дома… Има ли освестување и осознавање што ни се случува?
Славе Катин не е единствен на ова широко поле. И пред него и со него има и други македонски истражувачи, опишувачи и патриоти што веќе оставиле свој придонес во општата културно-национална историја на Македонците во светот. Но, токму тој Славе Катин, со оние 20-тина нам познати разновидни репрезентативни изданија, веројатно во овој момент е најконти-нуираниот и најсеопфатниот обопштувач на вистинската слика на македонското иселеништво и не само во САД и Канада.
Можеби и други ќе се зафатат така вниматено за да ги проследат и македонските иселеници во Австралија, Нова Зеландија, Европа, но и во Јужна Америка, па и по другите континенти. Светот треба да знае за нас не само овде, во оваа држава што ние со своја крв ја создадовме и сѐ уште велиме и ја сметаме македонска. Особено со изданија како ова, пара-лелно на македонски и на англиски и со многу автентични, главно, колоритни илустрации. А на задната корица дури и картата на Македонија од март 1913 година од монументалниот национален деец Димитрија Чуповски. Колку за да се знае. Па нека им е честита и оваа историска скица за Маке-донците во САД и Канада на неуморниот Славе Катин и „Македонска искра“ нека бувне во силен пламен за да ја освет-лува вистината за Македонците во светот истакнал академик Блаже Ристовски.
Продолжува
ДУШАН РИСТЕВСКИ – МАКЕДОН