македонска дијаспора

Дел од висината за првата македонска православна црква “Свети Климент Охридски“ во Канада

Во ова продолжение за читателите ќе претставиме дел од висината за првата македонска православна црква “Свети Климент Охридски“ во Канада. Затоа, кora ce зборува или се пишува за овој македонски храм, секогаш се мисли на активностите, задолженијата, обврските, честа и гордоста што им припаѓа на Женската секција.

ЕЛКА ГЕОРГИЕВСКА

Битола, тој чуен конзулски град е родниот град на Елка Георгиевска. Таму во Потпелистерието ја заврши средната наобразба, а дипломира на Филозофскиот факултет во Скопје. Сопруга е на д-р Александар Георгиевски. По завршувањето на факултетот, таа почна да учи неколку генерации битолски гимназијалци, а потоа се префрлува на работа како психолог во Заводот за глувонеми дечиња. И на двете места се истакнува како добар педагог, одличен другар и пријател на учениците и ценет професор.

Меѓутоа, во 1958 година заминува во Канада и го почнува својот иселенички живот. Неколку години по нејзиното преселување во Торонто, почнува изградбата на македонската православна црква, “Св. Климент Охридски”, во која станува активна во женската секција.

Повеќепати е член на Управниот одбор, а во 1969 година е избрана за претседател. Во тоа време потпретседател на женската секција е Вики Волкан, секретар Мери Јованова, а благајник Вера Чумандра.

Во времето на претседателствувањето на Елка Георгиевска се организираат повеќе значајни активности како во црквата, така и пошироко во канадското општество, во кои таа учествува несебично и со многу енергија.

ХЕЛЕН (ЕЛЕНА) СТЕНВИК

Името на Хелен (Елена) Стенвик е тесно врзано со историскиот развој на женските секции на црквата “Св. Климент Охридски” и на националната организација “Обеди-нети Македонци”.

Таа е активна уште од почетните дни кога Женската секција се покажала и докажала дека е душата и моторната сила во македонската колнија во Торонто. Како резултат на постигнатите резултати повеќе пати била во управите на Женската секција, а во 1968 година е избрана за нејзин претседател.

Хелен е родена на 11 август 1934 година во селото Рула Костурско, а од 1947 година живее во Канада. Таа е ќерка на благородните Македонци Ламбро и Тодора Тодорови, а сопруга на Коста Стенвик, кој е од селото Арменско, во Беломорска Македонија. За Коста се омажи во 1950 година со кого ги роди ќерката Бети, која беше избрана за убавица – мис на “Обединети Македонци” и синовите Крис и Том, од кои имаат осум внучиња и внуки.

И покрај тоа што сега живее во Васага Бич, но, сепак, е чест гостин и активист во црквата, бидејќи нејзините чувства и љубов кон Македонија и кон Македонската православна црква се огромни.

ТРАЈАНКА ТАЛЕВСКА

Трајанка Талевска е родена на 23 април 1923 година во селото Горно Српци, Битолско, Македонија, од татко Темелко и од мајка Крста Тодорчевски. Трајанка за својот животен сопатник го избира Спиро Талевски од селото Стрежево Co ќерките Мара, Лена, Мила и со новородената Брижит пристигнале во Торонто во 1959 година, кога бројот на емигрантите во овој град не беше како денес. Co организирањето на првата македонска православна црква “Свети Климент Охридски” тие се меѓу првите основоположници.

Co целото семејство, a за што побрзо изградување на црквата активно помагаат со прибирање средства Си споменува баба Трајанка за почетните денови од пристигнувањето на првиот македонски свештеник, сега покоен прота Кирил Стојановски, кој ги отслужуваше првите свети богослужби на македонски јазик во позајмени сали и тоа: во Торнклив Парк, на Џерард и во салата “Желево”.

„Се организиравме почна бингото. активно учествувавме во Карванот на нациите и така сите заеднички, работевме, за да можеме да ја имаме нашата втора куќа, тоа беше и е нашата македонска црква, во чии темели се ставени имињата на целото наше семејство“, има кажано Трајанка.

Нејзината несебична работа и самопрегор и големата љубов за Македонија и за црквата беше забележана од другите членови и од жените, поради што во 1966 година и беше доверена должноста претседател на Женската секција, која со голема љубов и со елан ја изврши успешно, за што беше пофалена со специјална благодарница од името на црквата, а таа има посебно место во нејзиниот дом да потсетува на деновите од нејзината активност.

ЦЕНА ГИВЕНС

Цена Гивенс ја имаше тажната судбина на прогонетите кога од родното огниште нејзините животни крстопати толку пати досега ја однеле од еден во друг крај на светот.

Родена е во 1937 година од татко Ѓорги и мајка Евлагиа Стојчеви во селото Вишени, Костурско. Во времето на Граѓанската војна во Грција -1948-та година го напушта родното село и заедно со својата мајка заминува за Желево, па за Ошчима и Герман.

Во август 1949 година бегаат во Албанија, но само по кус престој заминуваат за Полска. И тука не е крај на селењето на Цена и нејзините најблиски. На 5 мај 1955 година тие пристигнуваат во Торонто и во 1957 година стапува во брак со Џан Гивенс.

И двајцата големи вљубеници во македонското дело и во македонската вистина, тие во 1963 година се зачленуваат во црковната општина “Свети Климент Охридски”. Во Женската секција станува активна и за време на својата доброволна работа таа била секретар, била благајник, станува потпретседател. а во 1970 година ја добива целосната доверба од своите колешки и соактивистки и е избрана за претседателка. За време на својот мандат таа и со душа и со срце се посветува на работата и прави се’ за афирмација на македонската заедница.

Инаку. Цена Гивенс дванаесет години беше еден од столбовите на Црковниот хор и негов голем вљубеник.

БЛАГА МАНГОВА

Мечтаеше смилевчанката Блага Танасковска да стане учителка и да им ја пренесува на децата љубовта кон татковината, и кон древната македонска историска вистина и иднина.

Во најубавото време на својата младост, по завршувањето на учителката школа во Битола, во 1963 година, таа тргнува на пат далечен, прекуморски пат, доаѓа во Канада и се мажи за Борис Мангов со кого ги имаат синовите Иле и Гоце и ќерката Рони.

Блага Мангова го продолжува своето професионално учителско усовршување и во 1967 година се стекнува со диплома за педагошко воспитување, за ориентациона наобразба на најмладите.

Но, во меѓувреме му се посветуваи на угостителскиот бизнис, кога и ја изучува општата психологија во “Џорџиан Колеџот” завршувајќи го курсот за “Carrier orientation for women “, Бидејќи е сепак, онаму каде што е бизнисот, од 1979 годииа се стекнува со Real Estate Licence, што успешно го работи.

Значајна составка во нејзиниот живот беше и активноста во македонската заедница, при што на повеќе сектори покажа впечатливи резултати. Co Џорџ Јовановски била водител на радиопрограмата “Македонски свет”, како и на емисиите од ТВ лрограмата “Македонски мозаик^и со Бил Јанков.

Блага Мангова беше и редовен член на Драмската секција и иницијатор и организатор на првата модна ревија во “Св. Климент”. Во составот на управниот тим на најпрофитната потпорна гранка на Женската секција се истакна со својата инвентивност и голема упорност и во 1971 е избрана за претседател, работејќи неуморно во соработка со останатите колешки од тимот Во 1991 станува потпретседателка – што се заедно зборува за една динамична нашинка, чија виталност е оној темелник и прекрасен спој со нејзината повеќегодишна активност.

ЛЕФИ НЕШЕВИЧ

Една од најактивните меѓу Македонките во македонската колонија во Торонто беше. секако, Лефи Нешевич Таа е родена во големото македонско село Ошчима, Леринско, во Беломорска Македонија, од каде уште како девојче, во мај 1952 година, доаѓа во Канада Оваа позната и призната Македонка потекнува од христијанско македоиско патриотско семејство, кое уште од почетокот се приклучи кон реката Македонци кои ја започнаа изградбата на црквата “Св Климент Охридски^“ во Торонто. a ce активни и во организацијата “Обединети Македонци”.

Лефи беше активна во црквата и во нејзините асоцијации уште од самиот почеток. Како резултат на тоа во 1972 година е избрана за претседател, а повеќепати била во Извршниот одбор на женската секција. Во времето кога таа беше претседател на оваа секција. се преземени бројни активности што ги исполнија празнините во црковно-националното живеење на Македонската колонија. Меѓу другото, беше организирана карневалска игранка и други манифестации.

Значајно е да се одбележи дека во неЈзино време Базарот започна да се организира во недела, чиј број на посетители рапидно се зголеми. Исто така, во тој период се организирани игранки за Нова година, за денот Валентин, пролетната игранка, како и други собирања на жените од Македонската колонија, кои значат активен, значаен и бележит дел од севкупното живење во црквата “Св. Климент Охридски” во Торонто.

Лефи Нешевич, заедно со Ана Стерјовска, Зорка Базел, Лена Мориовче, Лена Стенвик, Мери Стојановска, Гордана Ристовска, Цена Гивенс, Мери Кондов, Дана Скотланд и многу други, во еден долг лериод беа организатори на “томболата” (бингото), а постојано помагале за свадби и за бројни верски манифестации, кои се одржуваат во просториите на Црквата.

ПЕЦИ СИДЕР

Пеци Сидер е меѓу оние поактивните, име познато во Женската секција, на која во 1975 година беше избрана за нејзин претседател. Во тој период за потпретседател е избрана Лена Стенвик, секретар Гордана Ристевски, a благајник Дана Скотланд.

Во нејзиниот мандат се постигнати значајни резултати на полето на зачувувањето на македонскиот идентитет, обичаите донесени од родната Македонија и традициите коишто Македонците во Канада љубоморно ги чуваат и ги збогатуваат.

Таа е родена на 10 април 1943 година во Лерин, во Беломорска Македонија. Потекнува од македонско православно семејство. Во Канада доаѓа во 1962 година Се мажи за Анџело Сидер, исто така од егејскиот дел на Македонија, а мајка е на три деца: Стив, Лилјан и Николас.

Во текот на триесетина години работи во повеќе фирми и на различни места. Меѓу другото беше сопственик и менаџер на трговски дуќан на мало,

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ДЕЛ 7)

ЗНАЧАЈНО ДЕЛО ЗА МАКЕДОНСКОТО ИСЕЛЕНИШТВО НА СЛАВЕ КАТИН

Едно од најзначајните дела за македонското иселеништво на Славе Николовски – Катин, „Македонците во САД и во Канада“ („Македонска искра“, 2002, , 1-382, на македонски и англиски јазик) претставува своевиден рубин камен кој ја осветлува библиската вистина за постоењето и вековните страдања на македонската нација во срцето на Балканот.

.Мотивиран од овој факт, Катин ја започна и успешно остварува својата историска мисија, потврдувајќи и докажувајќи дека Македонецот има планетарни цивилизациски корени со кои се гордее, независно дали живее во својата татковина – Република Македонија или во Америка, Канада, Австралија и Европа (Европска Унија).

Оттука, делото „Македонците во САД и во Канада“ е еден вид национален проект на Катин. Делото безмалку се доживува како „семејно житие“ за Македонците во дијаспората, за нивната иселеничка одисеја, со сите елементи битни за историскиот егзодус на еден народ, од неговото осознавање како нација до денес. Импресивен е фактот дека во сите фази низ кои минал, независно од угнетувањата, прогонувањата, негирањата и асимилацијата што над него биле вршени, Македонецот успеал да се одржи и како птицата феникс да го продолжи своето битисување низ историјата. Најсветол пример на овој план е возобновувањето на Светиклиментовата црква на Плаошник во Охрид (разурната уште во XV век), во септември 2002 година.

Оригиналноста на ова дело произлегува и од еден друг факт. Имено, Катин, за разлика од другите истражувачи, на иселеништвото му приоѓа и од друг аспект. Тоа е откривањето на иселеничката генетика на Македонците, осветлувањето на причините (а не само на околностите) за појавата и развојот на овој феномен. Тие кај Катин не се третирани како гола статистика, туку се доживуваат како река која незапирливо тече, како планетарна појава која ги облагородува државите во кои се доселиле, дејствувајќи како амалгам на овие релативно нови цивилизации, не само на американскиот, туку и на австралискиот и европскиот континент. Кај Катин иселеништвото пулсира со живот чија динамика се чувствува на сите овие простори, создавајќи нови релации и нова клима во односите со старата татковина.

Оваа студија на Катин е своевиден калеидоскоп на историската вистина за нашето иселеништво. Во неа се прекршуваат сите вековни премрежија низ кои минувал македонскиот народ низ историјата. Она што му се случувало во Македонија, се рефлектирало, во иста или порадикална мерка и во дијаспората. И таму нашите луѓе биле третирани како Бугари, Срби или Грци, како на такви им биле нудени цркви и весници низ кои ќе ја изразат својат „фактичка национална припадност“. Од таквата „грижа“, за жал, нашите соседи не се откажале и денес, кога Балканот се демократизира и трансформира за вклучување во Европската унија.

Посебно е возбудлив начинот на кој Славе Катин ги отсликува односите меѓу македонските заедници во дијаспората. Неговите аргументи одат во прилог на фактот дека нема сила која може да го скрши духот и вербата на Македонецот во својата национална кауза. Состојбите на овој план денес во Америка, Канада, Австралија и Европа (Европска Унија), најдобро го потврдуваат тоа.

Македонците во државите на овие континенти денес ја доживуваат својата вистинска национална афирмација, што е, пред се’, нивна заслуга, но и заслуга на нивната матична држава, а особено на Македонската православна црква, која одигра извонредно значајна улога во зачувувањето на националниот идентитет и културните традиции на македонскиот народ, на сите светски меридијани.

Магнетизмот на ова дело извира и од еден друг факт. Македонците во Татковината и оние во дијаспората, преку него ќе научат повеќе за себе, ќе осознаат многу нови вистини за својата макотрпна борба за опстанок. Тоа ќе биде нишката која ги поврзува, запознава и зближува, како припадници на еден библиски народ со најдолга историја на планетата, како победнички народ, на чие чело се наоѓале водачи (Филип и Александар Македонски) со планетарна аура, без чии подвизи не може да се замисли, не само македонската, туку и историјата на многу народи.

Затоа оваа книга уште повеќе ќе ги обедини Македонците, ќе ги зближи и мотивира за нови освојувања и пробиви во економијата и културата на државите во кои живеат, но и за афирмација на нивните вредности како припадници на една од најстарите цивилизации во Европа и светот.

Со еден збор, ова дело на Катин е своевиден македонски „Златен мост“ по кој Македонците во Татковината и светот чекорат со една мисла и една цел: создавање стратегија на поврзување и соработка, во рамките на која сите тие ќе бидат генератори на овие процеси, кои ќе придонесат, не само за економскиот развој на Република Македонија, туку и за консолидација на односите со иселеништвото, од една, и смирување на денешните исцрпувачки трендови за доброто на земјата, од друга страна.

Свесен за овој факт, Катин својот генерален пристап кон оваа материја го модифицира и со неговото свртување од македонските заедници кон успешните поединци, чии продори во сферите на бизнисот, го привлекуваат не само вниманието на земјата во која живеат, туку и на старата Татковина, преку повремените контакти што со неа ги одржуваат по разни поводи (прослави, јубилеи, приеми), но не и мотивирани од македонската власт за вложување на нивниот капитал во матичната земја.

Делото „Македонците во САД и канада“ најпрво имаше промоција во Народната и универзитетска библиотека „Свети Климент Охридски“ во Скопје, за кое зборуваа митрополитот Кирил и академикот Блаже Ристовски. Потоа, на 8 декември 2002 година, во Торонто, Канада, кога се одржуваше културната семакедонска манифестација по повод празникот посветен на македонскиот просветител и патрон на македонската православна црква „Св. Климент Охридски“, а во организација на Соборниот македонски храм што го носи неговото име и Литературното друштво „Браќа Миладиновци“ (чиј член е и Катин) се одржа врората промоција.

Во големата сала на храмот, а во присуство на неколку стотини членови на македонските православни црковни општини, на бројни македонски друштва и асоцијации, бизнисмени, македонски дипломати и видни граѓани на културната јавност од метрополата Торонто, беше претставено творештвото на хроничарот на македонското иселеништво, Славе Николовски Катин.

Тогаш беа промовирани неговите најнови двојазични дела (на македонски и на англиски), публикациите „Македонците во САД и во Канада“ и „Монографијата за познатото македонско семејство Јановци“, истакнува Даринка Даневска во својата информација објавена во јавните гласила на Македонците во Канада и во Република Македонија. Оваа значајна манифестација ја отвори претседателот на црквата „Св. Климент Охридски“, Џим Шарковски, интелектуалец од Канада.

Делото „Македонците во САД и во Канада“, истакнува таа, е капитално дело на публицистот Славе Катин, во кое е фокусирана македонската иселеничка голгота од крајот на XIX век до денес. Неговата промоција ја направи познатиот македонски академски сликар од Торонто, Ѓорѓи Даневски. Во своето излагање тој истакна:

„Делото на Катин е драгоцено, репрезентативно и сеиселеничко, кое остава трајни сведоштва за бурниот историски развој на Македонците од сите делови на Македонија на северноамериканскиот континент. Во истовреме, делото на Катин претставува значен прилог кон македонската книжнина, историографија и вистина, зашто тоа зборува за организираното живеење, постигањата на македонските иселеници на национално, верско, културно, образовно и спортско поле. Исто така, во него се претставени напорите и борбата на Македонците за одбрана на нашиот национален идентитет, традициите и обичаите, кои извираат од нашите библиски корени. Затоа, со право може оваа книга да се нарече Библија за судбината на Македонците во САД и Канада“, истакнува Даневска.

„Посебен акцен во ова капитално дело на Катин за Македонците на северноамериканскиот континет е ставен врз македонските православни цркви, манастири и црковни општини, како и на македонските организации, друштва, медиуми, клубови и друг вид асоцијации што Македонците ги формирале во период од над сто години. Со тоа се заокружува една значајна страница за македонската вистина и се осветлува историскиот и развојниот пат на Македонците на овие демократски и многунационални простори“, истакнува Драгица Белчевска, водител и уредник на македонскиот радио час „Глас од Македонија“, од Торонто.

Исто така, со пригодни зборови на присутните им се обрати и Ѕвонко Муцунски, вршител на должноста амбасадор на Република Македонија во Канада, кој дојде специјално за промоцијата на книгите.

Во Детроит, САД, пак, во организација на Друштвото „Полог“ (чиј почесен член е и Катин), на 15 декември 2002 година, публикацијата „Македонците во САД и во Канада“, беше промовирана пред голем број членови на Друштвото, на Македонската православна црковна општина „Света Богородица“, на повеќе македонски друштва и асоцијации, бизнисмени и други гости.

Ова значајна средба ја отвори претседателот на Друштвото „Полог“, Љупчо Атанасовски, а за ликот и делото на Катин зборуваше свештеникот Благоја Ацески. Делото „Македонците во САД и во Канада“ го промовираше познатиот иселеник, бизнисменот Мишко Васовски, претседател на Македонско-американската асоцијација. Тој истакна дека делото на Катин е драгоцено, репрезентативно и семакедонско, кое остава трајни сведоштва за бурниот историски развој на Македонците од сите делови на Македонија кои денес живеат на северноамериканскиот континент, се вели во статијата на Дени Гавровски, објавена во повеќе гласила во Република Македонија.

За творештвото на Катин зборуваше и свештеникот на МПЦ „Св. Богородица“ Благој Ацески, кој посебно подвлече дека во ова капитално дело на Катин за Македонците на северноамериканскиот континент, посебен акцент е ставен врз македонските православни цркви, манастири и црковни општини, како и на македонските организации, друштва, медиуми, клубови и други асоцијации формирани од иселениците во измиатите сто години. Со тоа, според него, се заокружува една значајна страница за македонската вистина и се осветлува историскиот и развојниот пат на Македонците на овие демократски и повеќенационални простори.

Продолжува

Пишува: ДУШАН РИСТЕВСКИ

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ДЕЛ 6)

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ДЕЛ 5)

ДЕЛ ОД ИСЕЛЕНИЧКАТА ВИСТИНА НА МАКЕДОНЦИТЕ ВО СВЕТОТ 4-ТИ ДЕЛ

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ТРЕТ ДЕЛ)

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ВТОР ДЕЛ)

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ПРВ ДЕЛ)

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ДЕЛ 6)

ДЕЛ ОД ИСЕЛЕНИЧКАТА ВИСТИНА НА МАКЕДОНЦИТЕ ВО СВЕТОТ

ПУБЛИЦИСТИКАТА НА СЛАВЕ КАТИН- ДЕЛ ОД ВИСТИНАТА НА МАКЕДОНСКИТЕ ИСЕЛЕНИЦИ

Публикацијата „Иселеничките хоризонти“ е едно од делата на Славе Катин кое е посветено на македонското иселеништво. Ова дело прави уште еден крупен чекор во освојувањето на македонските олимписки височини на дијаспората. Овој пат низ пристап кој судбината на македонскиот народ ја осветлува низ призмата на нејзините најдраматични фази низ кои минува Македонија во последните 150 години.
Со сите нејзини отпори и страдања, низ битките за докажување на нејзиниот национален и духовен идентитет и интегритет

.Делото насловено „Иселеничките хоризонти“, „Македонска искра“, Скопје, 1999, 1-226, (на македонски). се чита во еден здив, зашто раскажувачката парадигма на Славе Катин пленува со стилот и начинот на трансформацијата на настаните што се нижат како на лента од возбудлив филм кој не води од континент на континент.

Светот што ни го открива не е имагинарен, туку реален и непосредно доживеан, во кој авторот е соучесник и сведок, а не само посматрач. Неговите оценки и констатации извираат од живиот контакт и фактографијата со која го соочуваат неговите соговорници и затоа треба да се прифатат како релевантни факти и една продлабочена анализа за македонското иселеништво.

Всушност, повеќегодишната истражувачко-научна работа на Катин покажува дека неговото внимание е фокусирано на сите аспекти релевантни за целосно согледување на причините и последиците кои доведоа до македонската голгота. Но, не на еден стереотипен и вообичаено прагматичен начин, типичен за луѓето од историската наука, туку низ пристап на непосредна комуникација и опсервација на настаните, лично доживеани низ средбите со нивните актери од бројниот македонски иселенички ешалон на сите континенти. Со нив тој остварува лични контакти и разговори, низ кои, не само изворно, туку и најемотивно ја отсликува нивната судбина, но и суштината на овој историски феномен.

Од овие причини, делата на Катин имаат посебна привлечност и атрактивност, што е резултат на неговата раскажувачка способност. Тие придонесуваат државите, градовите и регионите во светот населени со Македонци, да ги чувствуваме како да ни се на дофат, блиски, познати, како и ние самите да сме дел од нив. Се разбира, таквиот впечаток, како што веќе истакнав, го создава пристапот на Катин кон појавата на иселеништвото, експлицирана во неговата вистинска димензија што ја чини магнетизмот на националниот арсенал и духовниот потенцијал на Македонската православна црква, како неодминлив стожер на Македонците во дијаспората.

„Иселенички хоризонти“ е книга во која Славе Кати како вистински глобротер, со чувство за откривање на возбудливите страни на животот го прави интересно дело за нашата културна и научна јавност. Светот што ни го открива не е имагинарен, туку реален и непосредно доживеан, во кој, тој е соучесник и сведок, а не само посматрач. Неговите оценки и констатации извираат од живиот контакт и фактографијата со која го соочуваат неговите соговорници и затоа треба да се прифатат како релевантни факти на една продлабочена анализа за нашето иселеништво.

На промоцијата на 5 мај 1999 година, во Домот на АРМ. А во присуство на претставници на Владата на Македонија, на МПЦ, верските заедници, научни, културни и други јавни работници, научниот работник професор Вера Стојчевска – Антиќ, ќе истакне:

„Во книгата ни се открива најболната македонска трагедија, крената и возвишена до ниво на една колективна национална судбина и историска категорија. Станува збор за книга која се вклопува во континуитетот на преселничката белетристика, дополнувајќи ги уште пошироко сознанијата за македонската дијаспора“. Како што веќе истакнав, ова дело на Катин е промовирано и во Германија.

Импресивната публицистичка продукција на Катин во 2001 година, е збогатена со книгата „Моите патувања низ светот“ („Македонска искра“ – Скопје, 2001, 1-192, на македонски јазик), во која се опфатени возбудливите импресии од неговиот престој во 20 држави на сите континенти, во кои живеат и македонски иселеници. Станува збор за Италија, Франција, Германија, Данска, Шведска, Унгарија, Романија, Украина, Чешка, Русија, Канада, САД, Бразил, Австралија, Индија, Турција, Египет и Израел.

Поентата за оваа книга Катин ја наоѓа во библиските стихови на Матеја дека „Блажени се кротките, зашто тие ќе ја населат земјата! Блажени се милостивите, зашто тие ќе бидат помилувани! Блажени се миротворците, зашто тие ќе се наречат синови Божји!“

За делото „Моите патувања низ светот“, професорот по журналистика д-р Томе Груевски рече: „Добриот репортер умее да ги поврзе работите од различни подрачја и од различни епохи во една целина која ги возбудува мечтите и поттикнува на размислување. Во новинарското обликување на репортажите на Катин доаѓа до израз неговата автентичност, доументарност и конкретното прикажување на она што е најбитно.

Тоа е сигурната информираност за она за што се пишува со мерка и рамнотежа во оценката и квалификациите на ситуацијата, пренесувањето на атмосферата и амбиентот, смислата за реалност во извлекувањето на заклучокот и одредување на пораката на секоја одделна репортажа, со јазик богат и разновиден, литерарно изнијансиран, во суптилен и слоевит стил“.

Во својата обиколка околу светот, на ограничен број страници, Катин пренел многу записи од животот и опстојувањето на човековата цивилизација, истакнува во поговорот на ова дело д-р Васил Тоциновски. Квантитетот на страниците во книгата, од една, и неограничените пространства на светот, од друга страна, се наметнале како егзистенцијална неминовност во еднаквоста на почетокот и крајот на судбината по чии легенди и преданија трага Катин и од нив се извлекува сегашноста како нераскинлива алка со минатото и иднината.

Затоа, секое патување претставува нешто ново, недоживеано, невидено, како во споредба со градот на контрастите Киев, со московските вечери, недогледните канадски хоризонти, за миг застанати во Монтреал, така и за зимската романса во Рио де Жанеиро, за плачот на Калкута, за светата слава на Истанбул, за земјата на фараоните и нејзината престолнина Каиро, за Светата земја Израел.

Патувањата на Катин низ светот се производ на иселеничката магија на Македонците, распрснати на сите континенти. Понесен од магнетизмот на нивната судбина, тој патува со надеж и верба дека ќе ги пронајде и лично ќе ја доживее нивната апокалипса. Затоа Катин трага по нив, не жалејќи време и напори да го оформи македонското иселеничко соѕвездие, без кое не може да се замисли планетарниот универзум. Тој ги забележува познатите историски реалности кои се прекршуваат низ внатрешните немири и возбуди на душата, мислата и срцето со неповторливото негово субјективно гледиште. Затоа тие и не можат да се најдат така оригинални на друго место како во делата на Катин.

Со оглед на фактот дека Славе Николовски – Катин, како никој друг досега, ги открива македонските иселенички хоризонти во нивната оптимална димензија, објективно може да се очекува, не само обединување на Македонците во светот, туку и една поконсектвентна политика на Владата на Македонија, која не случајно, за оваа цел промовира и посебен ресор.

Потпирајќи се на неговите дела, природно е да се очекува државата да ја доизгради долгорочната стратегија кон иселеништвото, за чија реализација се незаобиколни сознанијата и оценките на Катин за состојбите во дијаспората, за кои, инаку ретко каде можат да се најдат толку автентични оценки како неговите.

Публикацијата „Моите патувања низ светот“ своја промоција имаа во Скопје, во Народната библиотека „Свети Климент Охридски“, на која за ова дело говореа д-р Томе Груевски и Фиданка Танаскова.

Исто така, делото „Моите патувања низ светот“ беше промовирано и во Торонто, во МПЦ „Свети Климент Охридски“, а во организација на Литературното друштво „Браќа Миладиновци“. Пред поголем број присутни за делото го претстави познатиот македонски академски сликар Ѓорѓи Даневски, кој живее и работи во Торонто.

Зборувајќи пред голем број членови на Друштвото, претставници на црквата и други присутни од македонската колонија во Торонто, сликарот Даневски истакнал дека ова дело претставува репортерско видување и еден вид потрага по Македонците во светот. Во него Катин успеал да ги поврзи суштините на оделни градови, места и региони во светот, од различни епохи, во една целина, која ги возбудува духовите и поттикнува на размислување.

Продолжува

Пишува: ДУШАН РИСТЕВСКИ

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ДЕЛ 5)

ДЕЛ ОД ИСЕЛЕНИЧКАТА ВИСТИНА НА МАКЕДОНЦИТЕ ВО СВЕТОТ 4-ТИ ДЕЛ

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ТРЕТ ДЕЛ)

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ВТОР ДЕЛ)

МАКЕДОНЦИТЕ ВО ДИЈАСПОРАТА ПРЕКУ ПЕРОТО НА СЛАВЕ НИКОЛОВСКИ КАТИН (ПРВ ДЕЛ)

Учителот и револуционер, Ѓорѓи Поп Христов – Крстоарец – II дел

За одбележување е податокот дека во текот на Илинденското востание Ѓорѓиучествувал во нападот на железничката станица во Екши Су и во прекинување на телеграфските жици во регионот, потоа во нападот на касарните во Невеска, како и во други борби

По завршувањето на востанието се повлекува во Грција и е уапсен во Волос. Во своите спомени Поп Христов ќе забележи:

„Во истрагата учествуваа двајца офицери. Прво ме запрашуваат дали знам грчки и зошто не знам… Тие се чудат и велат: – Како така, ти си по потекло од Македонија и да не знаеш грчки, кога Македонија е наша и слично. Потоа прашуваа кој ни го даде оружјето за востанието. Им кажувам: – Никој, со пари сме го купиле од вас и каде сме можеле да најдеме. Тие останаа со уверување дека јас не сум од Македонија, а дека сум бугарски офицер. Не можеа да поверуваат, исто така, дека ние сме го направиле востанието. Велеа: – Бугарски офицери како Сарафов и други го направиле востанието, а не вие. Уште тогаш разбрав каква злоба и какви намери се раѓаат кај Грците против нас… во Македонија“.

Ѓорѓи Поп Христов успешно избегал од притворот во Пиреја, а потоа преку Атина, со помош на архитектот Георги Киселинчев од костурското село Косинец, се префрлил во Варна, Бугарија. Кон крајот на 1903 година, учествувал на состанокот на дејците на Македонската револуционерна организација во Софија, а потоа во пролетта 1904 година заедно со војводата Ванчо Србаков повторно се вратил во Македонија, каде работел на обновување на Организацијата во Битолско, Леринско и Костурско. Во мај 1904 година, учествувал како делегат на Прилепскиот конгрес, а во октомври 1905 година учествувал на Рилскиот конгрес.

Во текот на 1906 и 1907 година, Ѓорѓи Поп Христов кој страдал од реума и се разболел од маларија, останал да се лечи во Бугарија. За да може да го плати лекувањето тој работел како учител во софиско училиште, а во меѓувреме се оженил со битолската учителка Василка Стефанова која активно ја помагала Македонската револуционерна организација.

Ѓорѓи Поп Христов Крстоар

По расцепот во Организацијата кој настанува на Рилскиот конгрес, Поп Христов зазел неутрален став. Оттука, тој не присуствувал на Ќустендилскиот конгрес кој го организирале конзервативците од 5 до 15 март 1908 година. Сепак, по Младотурската револуција од 1908 година, откако се вратил во Битола каде работел како учител, не го одбегнале внатрешнопартиските пресметки во Организацијата.

Кон крајот на 1909 година, тој бил уапсен по убиството на Црногорецот Ј. Јовановиќ, но по два месеца бил ослободен. Во 1910 година, младотурските власти повторно го затвориле во Мала Азија, од каде во 1911 година успеал да побегне. Пребегал во Бугарија и се вработил во Главната дирекција за статистика.

Пред Балканските војни, Поп Христов повторно се вклучил во дејноста на Македонската револуционерна организација и заедно со Димитар Влахов и Павел Христов правеле напори да ја обединат поделената Организација. Биле свикани сите благотворителни македонски братства и бил избран исполнителен комитет. За претседател бил избран Александар Протогеров, а за секретар Ѓорѓи Поп Христов. Верувајќи дека се бори за ослободување на Македонија, Ѓорѓи Поп Христов како и голем број Македонци учествува во Балканските војни и Првата светска војна.

Во виорот на Втората балканска војна Ѓорѓи Поп Христов повторно се вклучил во Македонско одринско доброволство во Третата бригада под команда на Александар Протогеров. По завршувањето на мегусојузничката војна и Букурешкиот мировен договор кој бил одржан на 10 јуни 1913 година, доаѓа до поделба на Македонија помеѓу трите балкански држави Србија, Грција, Бугарија и новоформираната албанска држава.

За поделбата на Македонија во Букурешт во 1913 година, Ѓорѓи Поп Христов во своите спомени ќе напише: „Наместо да се случи посакуваната слобода нашата родина Македонија со Букурешкиот договор беше поново поробена и распокината помеѓу Грција,Србија и Бугарија,таа војна и нанесе најголем удар на македонската кауза и ослободителното движење“.

По Првата светска војна емигрирал во Бугарија и се држел неутрално меѓу спротивставените страни во Организацијата. Во 1921 година учествувал во основањето на Илинденската организација и станал нејзин секретар. По превратот во Бугарија од 9јуни 1923 година, како битолски војвода заминува со Александар Протогеров, Петар Шанданов и други во Албанија од каде преминуваат во Вардарскиот дел на Македонија. Тие го обиколуваат Ресенскиот, Демирхисарскиот, Охридскиот и Кичевскиот Регион и го организираат Битолскиот окружен конгрес. На крајот на септември 1924 година, се вратиле во Бугарија преку Италија.

По убиството на Тодор Александров (1924), Ѓорѓи Поп Христов на Шестиот конгрес на ВМРО во 1925 година, бил избран за член на Централниот комитет. По убиството на Протогеров (1928), Поп Христов ја предводи протогеровистичката струја на ВМРО, која е незадоволна од раководењето на И. Михајлов. Во 1931 година, Поп Христов се повлекол од активната дејност во ВМРО. Починал 1962 година во Софија, Бугарија. Во своите „Спомени“ тој во детали ја опишува историјата од тоа време, посебно активностите на ВМРО.

Ѓорѓи Поп Христов умира во Софија на 20 февруари 1962 година. Во своите спомени, тајни писма и преписки со своите сореволуционери, во револуционерната архива на Организацијата се среќава под псевдонимите-„Бистров“, „Ѓорги Крстарецот“, „Форов“ѓ Ѓорги Поп Христов, со своите дела и живот посветен на македонското ослободително дело се издигнува во еден скромен македонски деец, кој целосно и доследно ѝ служи на македонската кауза, тој претставува еден неуморен работник на ВМРО со силен револуционерен дух, кој поминал една цела животна голгота посветена на македонското ослободително дело.

Ѓорѓи Поп Христов претставувал еден револуционер кој, пред сé, се стремел да обединува и помирува. Тој му служел на македонското револуционерно дело триесет и две години и поминал низ сите фази на револуционерната епопеја на ВМРО, во која овој битолски (крстоарски) револуционер се издигнал како одличен организатор, стратег и еден неуморен деец целосно посветен во борбата за слобода на Македонија.

Продолжува

Пишува: СЛАВЕ КАТИН