Tag: дијаспора

Во ова продолжение ќе претставиме дел од висината за првата македонска православна црква “Свети Климент Охридски“ во Канада преку Литературносто друштво „Браќа Миладиновци“ и другите секции 

Литературното друштво „Браќа Миладиновци“имаа посебно место во литературните и културно-образовните процеси, потоа манифестацијата „Карван на нациите, Митровденскиот базар и младинската секција, како делови на Македонската православна црква „Свети Климент Охридски“ од Торонто.

ЛИТЕРАТУРНОТО ДРУШТВО „БРАЌА МИЛАДОНОВЦИ“ 

Во една од салите на црквата “Свети Климент Охридски” во Торонто, во приквечерните часови на 6 март 1987 година, се одржа состанок на истомисленици кои истакнаа дека од пресудно значење и повеќе од потреба е да се формира литературно друштво во македонската иселеничка средина во Канада.

Записничарот ќе забележи дека на тој состанок биле присутни: Вера Вржовкса-Петревска, Стефан Букчев, Драгица Белчевска, Никола Белчевски, Благица Дафовска, Ристо Милјановски, Алексо Лозановски, Танас Јовановски, Перса Гиневска, Петар Гиневски, Драгица Димовска, Ратка Шапас, Тони Марковски и Михајло Дафовски.

Минаа само десетина дена и на 16 март 1987 година беше избран првиот управен одбор на друштвото, во состав: Благица Дафовска, претседател, Никола Белчевски, потпретседател, Драгица Димовска, секретар, Ратка Шапас, благајник, и Вера Петревска, координатор, кои раководеа со активностите две години.

Во 1989 година избран е нов управен одбор, во состав: Драгица Димовска, претседател, Алексо Лозановски потпретседател, Рада Видиновска, секретар, Вера Петревска, благајник и Весна Карапетрова, координатор.

Тоа е време кога членството на друштвото значително се зголемува, па според податоците во списанието “Литературна мисла”, год. 2, 6р. 3, септември 1990 година, неговиот број изнесува 46 редовни и 10 почесни членови. Бројки за почит и за респект. Инаку, во август 1989 година излезе првиот број на списанието “Литературна мисла”.

Во 1991 година за претседател е избран Данчо Ничевски, Зоран Карапанчев потпретседател, Никола Белчевски, секретар, Вера Петревска, благајник, и Радица Сандовска, координатор. Во 1992 година за претседател е избрана Рада Видиновска, Михајло Дафовски, потпретседател, Вера Јанкуловска, секретар, Радица Сандовска, благајник и Мицко Димовски, координатор. 

Треба посебно да се одбележи податокот дека од мај 1990 година Друштвото е организатор и домаќин на манифестацијата “Денови на македонската литература”, која треба да стане традиционална форма и содржина во неговата работа и дејствување.

Неретко нивни гости и соработници беа писатели културни и научни работници од Републиката, а станале и почесни членови: Анте Поповски, Орде Ивановски, Божин Павловски, Блаже Ристоѕски, Мето Јовановски, Јордан Плевнеш, Вера Стојчевска-Антиќ, Коле Мангов, Славе Николовски – Катин, Љубиша Георгиевски, Петар Темелковски, Петре М. Андреевски, Вангел Божиновски, Ката Мисиркова – Руменова, Илииден Сласе и други.

Нема приредба, одбележување на значајни настани и личности од македонската историја и култура во кои не учествуваат и овие творци и вљубеници во пишаниот збор, а кои се одржуваат во Канада или пак во Соединетите Американски Држави.

Нераскинлива, и за нив најзначајна, е врската со татковината. Остварена е сработка со Друштвото на писателите на Македонија, традиционалното учество на Струшките вечери на поезијата, на Рациновите средби, објавени се прилози на страниците на македонските весници, списанија и книжевна периодика, a ce преземени и други активности.

Спомените од детството, немерливата љубов кон родната грутка – се најлични цветови што никогаш не свенуваат во човековата душа и во неа се носат трајно како пресувани во хербариум. Оттука носталгијата се напластува над се’ таа станува сино небо со илјадници трепкави и светли ѕвезди во кои пие и спие човековиот поглед.

Се множат најубавите соништа и од далечните и студени северни краишта летнуваат бели гулаби, симболи на сите копнежи и стремежи, мечти и соништа, летнуваат кон југ како ненапишано писмо, како единствена можност да се биде свој и среќен.

Четириесетината членови на Литературното друштво “Браќа Миладиновци” се работници, интелектуалци, ученици, студенти, пензионери. Чета избраници кои, со силата и со моќта на македонскиот збор, војуваат и опстојуваат; патем да забележиме дека неколкумина од нив пишуваат и на англиски јазик, и во светот ја шират вистината за Македонија. Нивното творештво, и во минатото, како и денес, претставува и потребна и суштинска активност на сопственото истрајување во историјата на светот.

A нивното главно оружје е мајчиниот збор, македонскиот литературен јазик, кој денес има изборено свое место во ризницата на светските јазици и култури, јазик што се изучува во светот a co кој непомирливо се војува против сите негирања и присвојувања. Дел од македонската историја и иднина, огледало на реалноста и сегашноста, претставуваат Македонците и нивната работа и активност во Канада.

Во последниве години членови на Литературното друштво “Браќа Миладиновци” отпечатија неколку стихозбирки, меѓу кои “Бисерни капки од Нијагара”. “Белези на душата” и “Молња во окото” од Рада Видиновска, “Молк” и “Напуштени дворови” од Неда Лозановска, “Статица” од Ристо Милјановски, “Јужни ветрови” од Жаки Петрески – Роберц, a ce очекува во најскоро време да се појават уште неколку изданија.

Се чини стихозбирката “Глас од далечината” што е избор стихови на 24 автори на оваа литературна асоцијација претставува вистински прилог кон македонската поезија во целина. Оваа стихозбирка е резултат на активноста на сите членови Во 1993 година за претседател е избран Петре Гиневски, Алексо Лозановски, потпретседател, Драгица Дииковска, секретар, Вера Петровска, благајник и Танас Јовановски. Координатор.

Во 1994 година за претседател е избран Алексо Лозановски, потпретседател Мице Димовски. секретар Димитар Цонев, благајник Вера Петревска и координатор Борис Видиновски.

Досегашни   членови   на   Литературното   друштво   “Браќа Миладиновци” биле:

Невена Аџиевска, Тане Аџиевски, Стево Букчев, Никола Белчевски, Драгица Белчевска, Вера Бришки, Рада Видиновска, Борис Видиновски, Јани Великов, Динка Владимирова, Петар Гиневски, Перса Гиневска, Стеван Груевски, Драгица Димовска, Мирјана Димовска, Благица Дафовска, Мирјана Диневска, Михајло Дафовски (починат), Д-р Драги Денковски, Мара Ѓонев, Светлана Ефтимовска, Делче Ивановски, Вера Јанкуловска, Танас Јовановски, Бил Јанков, Јошевскп Ратка, Петре Кокаловски, Доне Качоров, Пире Кондов, Мери Кондов, Весна Карапетрова, Неда Лозановска, Јагода Лавринска, Ристо Милјановски, Данче Ничевски, Петре Николов, Александар Николовски, Пара Петковска – Секич, Васа Пагомс, Жаки Петреска – Робертц, Лиле Ристевска, Радица Сандовска, Стево Стерјовски, Љуба Ставрева (почината), Ѓорѓи Тодоровски, Лена Таскас, Донка Трифуновска, Ратка Шапас, Фана Шомова- Лозан, Јанко Пејчинов, Тони Марковски, Вера Струминиковска

МАНИФЕСТАЦИЈАТА „КАРВАН НА НАЦИИТЕ“

Уште во 1968 година во метрополата Торонто започна да се организира една интересна манифестација под име “Карван на нациите”, на која, пред се, со свои национални вредности се претставуваат десетици нации што живеат на тие простори. На самиот старт македонската заедница влезе во натпреварувачкиот дел со павилјонот “Скопје – Солун“, кој постојано е лоциран во просториите на Управата “Св. Климент Охридски”.

Оваа значајна манифестација обично се одржува во текот на јуни и трае десетина дена. Освен декорот со фолклорни мотиви, атмосферата во павилјоните ја сочинуваат и други национални достоинства, меѓу кои и сценска уметност. Се чини, одличната кујна и вонредните настапи на македонските фолклорни групи придонесоа да биде посетуван македонскиот павиљон “Скопје”.

Во тоа македонско катче се продаваат многу вкусни национални кулинарски   специјалитети и пијалоци   што   ги   подготвуваат и ги сервираат вредните раце на Македонките, нашироко познати со своите пити, погачи, зелници, печива, па вкусното тавче – гравче, ајварите, пинџурите и другите деликатесни јадења, кои со задоволство ги конзумираат посетителите.

Во 1993 година се прослави 25-годишниот јубилеј на манифестацијата “Карван на нациите”. За чермен на павиљонот “Скопје 1993” беше избрана Вера Јанкулова, а во одборот беа Јане Берибаковски, Сашо Поповски, Дана Скотланд и убавицата на павиљонот, Весна Крклински. Тие, заедно со членовите на Управата и на Женската секција на црквата “Св. Климент Охридски”, а посебно со настапите на ансамблот “Македонка” и на играорната група “Солунски бисери”, беа вистински амбасадори и афирматори на македонската старокрајска кујна. на националните и на културните вредности, донесени од Македонија на Канада.

Голем и прекрасен еднонеделен празник е тоа на македонските богати обичаи, традиции и толку богати трпези преполни со роднокрајни специјалитети “Карванот на нациите” е навистина карван што тече како река. Илјадници љуболитливци, намерници, пријатели, нашинци, луѓе од сите бои и нации дефилираат во тие дни низ павиљонот “Скопје” и нашата национална црква врие како во кошница.

Ќе видите Кинези, ќе видите Јапонци, Норвежани, Швеѓани, Англичани, Шкоти, Ирци, Шпанци, Мароканци, Аргентинци…. и да не набројуваме. Ќе видите навистина цела галерија ликови и личности од сите бои и вери, како доаѓаат во македонскиот храм, и како како со задоволство ги пробуваат македонски пити, тавче-гравче, нашите сарми и ширдени и бараат уште и уште.

Вредните раце на Македонките кои се неуморни прават чуда и ги освојуваат пребирливите реки луѓе што се најубаво угостени и удостоени со љубезноста на домаќините во “Свети Климент Охридски”.

Нивните впечатоци се чудесни. Тие изрекуваат најубави комплименти на адреса на нашата гостопримливост. Уште кога ќе се додаде и тоа дека ваквите прекрасни денови се дополнети со настапите на нашите играорци и песнопојци, со македонските роднокрајни фолклорни рефрени и со општото расположение на Македонците, тогаш нема дилеми дека “Карванот на нациите” е една навистина лична карта на македонската комуна.

И не случајно, туку многу заслужено досега, толку пати се нашол во самиот врв и како еден од најдобрите организатори ги освојувал највисоките први и втори места, прогласуван од страна на организаторот на етничките заедници во Онтарио.

МИТРОВДЕНСКИ БАЗАР

Митровденскиот базар е едно прекрасно дружење и интересно славје на македонските верници и на сите оние што ќе посакаат, ќе имаат време и желба да дојдат во својот Светиклиментов храм. Тогаш во светото македонско место врие од народ Врие од млади, од постари и најстари, кои сакаат да дојдат, да бидат тука заедно, да ја споделат убавата атмосфера што владее во сите простории на црквата.

Одличната декорација, богатата програма и богатата и толку разновидна македонска трпеза го прават овој Митровденскм базар навистина да биде оригинален и невообичаен за останлтите заедници во Торонто. Горди се Македонците што и на тој ден можат да си поприкажат, да се видат и чујат, да се дружат и да уживаат во богатство од роднокрајни обичаи и традиции. И нека не ве чуди што еве години и години на ред, се туку пред одржувањето, некој ќе ве праша: “Каде и да сте, аиа на базарот треба да сте”… Е, па има ли поголемо признание од оваа наша сеопшта порака. Навистина Базарот така и го чувствуваат Македонците во Торонто.

МЛАДИНСКА СЕКЦИЈА

Младоста, разбирливо, од секогаш пленувала со својата енергија, ентузијазам, и со своите идеи Таа давала се’ од себе за што поуспешно да ги оргаиизира многуте собири, дружења и други културно-просветни и забавно-рекреативни активности,

Во овие изминати денови, Македончињата организираа толку многу игранки, рецитали и натпревари, што во најубава светлина се претставија и пред македонската публика, а и пред канадската јавност.

Генерациите млади Македонци и Македонки биле и остануваат македонска гордост и вчера и денес и утре. Затоа, и во Младинската секција и во играорните. драмските, литературните, спортските и другите секции и групи   тие сеголемата македонска иднина

Продолжува  

 Пишува: СЛАВЕ  КАТИН

 

Во ова продолжение ќе  претставимедел од приказната за живот и судбина на таткото на Светле Стамевски, печалбарот газда Тврдомир (денес покоен), што ја слушнав и снимав при мојата пријателска  средба на семејството Стамевски во Детроит

При мојата пријателска  средба на семејството Стамевски во Детроит, меѓу другото, разговарав и  за  нивните семејните односи. Притоа, во пријатна атмосфера газда Тврдомир  ми ја раскажа семејната приказна и ми го рече следното:

“Ние, некаде се’ до I960 година како големо семејство, бевме заедно во старата куќа. Стара, дотраја и по доста години се урна. Татко ми кога се врати од Америка, рече дека не може така повеќе, не се живее во толкава заедница и време беше да се поделиме. Бевме под ист покрив, во иста куќа но, веќе делени. Имавме земја, но, таа делена на шест дела, од која земја можеш да живееш. Затоа и се вработив во Југохром.

Во 1964 година направивме нова куќа. За мерак. Направивме и нова штала, со сите тертипи. Во новиот дом се преселивме ние тројцата браќа, а двајцата останаа во старата. Тогаш уште беше добра за живеење. Во новата убава куќа останавме се’ до 1971 година, кога извадив документи и заминавме за Америка.

При доаѓањето мое во Одри, имав најразлични доживувања. Се сеќавам, на пример, дека кога се вратив во 1988 година, не можев да влезам дома. Мајката, си велам, овде нешто не ми мириса на арно. Тогаш најдов едно младо момче, началник беше и му велам, дека четири години не сум бил тука, и оти сакам да си ја правам куќата. Сам ќе ја правам. Каде да се обратам, го прашав. Ми вели во СИЗ-от. Таму некои си чиновничиња, се вадеа дека немало распоред и слични глупости, па затоа отидов право во општината кај Душко. Ептен, ачик човек беше Душко, кој сакаше секому да му помогне, да му излезе во пресрет. И нас ни помогна, нема што.

Често пати и со моите пријатели во Америка a и со моите соселани од Одри и Тетово, се присетувавме дека како времињата минувале а властите се менувале а живеачката била различна, сепак, секогаш фамилијата Стамевски, била една од највидните. Била еснаф, домаќинска, многу зафатена, богата и како ќе дошол татко му на Тврдомир од американскиот гурбет, така се враќал со грст спечалени пари в пазуви, и со нив купувал нивје, земја, купувал имот.

Тој поминал низ доста голготи, слугувал за туѓи интереси на три тешки и туѓи војни и фронтови. Па притисоците и заканите по секоја цена да влезе во колективите, да му се одземе и да се конфискува и тоа со пиштол во слепоочниците се’ што печалел во туѓина, и што не, долга е тоа сторија.

Навистина, поминал живот во работа и само работа. Меѓутоа, секогаш била непрестајна и сил-на грижата за толкуте свои деца, жена и родители и роднини и никогаш не се пожалил, никогаш не покажал слабост, туку напротив. Бил, и засекогаш останува запаметен, за фамилијата, и за сите кои работеле со него или, пак, го познавале, како вистински гранитен пример на цврстина и борба, ама борба ако треба и до последниот здив, без разлика за што и да била таа“. 

Старата куќа на Стамевци во Одри

Тврдомир, така свежо и речиси во детали зборуваше небаре било вчера. Како семејство живееле во слога и разбирање, имале одлична хармонија, а работата се знае дека секогаш ја имале на село. Но, таа не им паѓала тешко. Па, тие колку пати, со песна низ поле или планина врвеле, а смеата и шегата им била дел од секојдневието.

„Некаде по ослободувањето во 1948 година, имало прв официјален државен попис во слободната земја. Сами, вели Тврдомир, си кажувавме, никој не не притискаше или уценуваше што ќе речевме и запишевме. Тогаш и ги избришавме тие додавки на „иќ” во презимињата. Само брат ми Владо остана Стамевиќ и го пукнавме од смеа и дофрлувања дека сега е најголемиот Македонец меѓу нас. По некое време и тој го смени тоа и си се врати во своето „јато” на кое му припаѓа.

Ех, колку значи домашното воспитување. Она на родителите, на фамилијата. Тоа е пресудно, за сите потези и зафати кои натаму ќе ги преземете во животот. Нашите родители ни ја всадиле огромната роднокрајна припадност, сета таа љубов од човек за човека. За тоа колку е важен образот и чесгитосга, нагласува Тврдомир и додава:

„Војник тргнав во 1949 година. Онака здраво момче решено да ја брани својата земја. Служев цели три години. Во војската ме викаа Македонче и така сите ме знаеја. И токму бев во армијата кога моите дома во Одри ја преживувале таа висгинска драма со колективизацијата. Кога веќе се вратив откако го отслужив воениот рок, колективот како неуспешна епизода на новата Југосла-вија, се расформира. Тој никогаш и не заживеа“.

Но, уште пред аскер да замине, Тврдомир сторил ниет да се жени. Млад, убав, пукал од здравје, тој решил дека доста му е беќарлак и време е веќе да бара невеста. Во 1947 година со музики, со тапани, со сватови и свадби, Тврдомир зет станува и ја зема неговата сакана Стојна, која нагалено Цена си ја викал. Тврдомир немал ни осумнаесет години но, Цена око му фатила.

Дел од куќата на Светле во Детроит

„Спомените за Лешок ме врзуваат, вели Тврдомир.Тогаш во секое село имаше музика. Игравме мајка ми и целата фамилија, на собирот кој таму се одржа. По некое време еве ја мајка ми и ми рече:Синко сум ти нашла девојче за на оро. Знаеме чие е, му ги знаеме мајката и таткото, па ти оди, види го. Јас веднаш појдов и веднаш се фатив на оро до неа. Онака културно, со усул, што се вели, ја прашувам од каде е, и така скршивме по некој муабет. Второто видување беше на една свадба. Пак оро играме, кога тука некаде се вртеше нејзината мајка, за да дознае кој сум и каков сум.

Третата средба се случи во Раотинце на слава на ден Илинден, кога е светиот празник во селото, а од таму е и мајка и’. Само што ме видоа татко и мајка и, веднаш почнаа да се вртат околу мене. Двајцата се интересираа. До есента уште еднаш се видовме токму за света Богородица. И доволно беше. По една недела со Цена моја се зедовме.

Ние бевме популарна фамилија. Богата. Имавме се. Имот многу. Тоа се ценеше и беше голема предност. Се оженив многу млад и само по една година ми се роди ќерката Лепа, која е мажена за Јованчета од Русиново, Беровско.

Малку, да се вратам наназад ида споменам дека мојата сопруга Цена е родена на трети март 1928 година во селото Жилче. Нејзиниот татко се викаше Стојче а мајката Донка од с. Раотинце. Дедото на Цена се викал Спиро, и многу ја мазел својата мила внука.А Цена била првороденото дете на Стојче и на Донка Андовски. Второто умрело. Третото Драго и тој умрел. Се раѓа сесгра и’ Јелица мажена за Стево, кои живеат во Ѓорче Петров. Следна е Славка омажена за Киро Бугаринот a ce Иванови. Тие го имаа Ненад и голема свадба му направија.

Низ годините потоа, еве Бог ни даде со Цена, прекрасни деца. Сите си го најдоа својот пат во животот, а секогаш ја имаат нашата родителска грижа, помош и поддршка. Задоволни сме како тие денес се добри и успешни наши наследници.

Да продолжам со фамилијарното стебло: – Во 1948 година во месец октомври ни се роди Лепа. Таа прво заврши Учителска школа, а потоа отиде и на Вишата педагошка академија. Синот што ни погина и не зави во црно, беше бистар и заврши за електричар. Тој беше оженет со Менка од Беловишта. Имаат две ќерки Зорица и Павлина. Лепа ги има Јулијана и Славјанка. Јулијана е мажена за Даг кој е Американец, додека Славјанка за Палестинец, католик, учен човек.

За синот Светозар-Светле Стамевски, тоа е друга приказна и тој сам ја раскажува во оваа книга. Многу се трудев на децата да им ги пружам сите услови. Почнав со едно мало ресторантче а за девет години пара добра спечаливме. Направивме куќи, големи, купивме коли убави. Свадби и крштевки во фамилијата Стамевски што треба да се памтат. Купивме и фарма, а ресторанот го продадовме. Доста беше. Имаме имот, дуќани, шопинг-центри“.

 

Ова ми го раскажа Тврдомир Стамевски во една домашна, пријатна средба со чашка македонска ракија.Притоа ми рече дека му е многу драго што со внимание го слушам и го снимам се’ со цел да ја збогатиме монографијата на Светле (Стив) Стамевски.

Продолжува 

 Пишува: СЛАВЕ КАТИН

Во ова продолжение за читателите  ќе претставиме дел од висината за првата македонска православна црква “Свети Климент Охридски“ во Канада. Затоа, кora ce зборува или се пишува за овој македонски храм, секогаш се мисли на активностите, задолженијата, обврските, честа и гордоста што им припаѓа на Женската секција.

ЕЛКА ГЕОРГИЕВСКА

Битола, тој чуен конзулски град е родниот град на Елка Георгиевска. Таму во Потпелистерието ја заврши средната наобразба, а дипломира на Филозофскиот факултет во Скопје. Сопруга е на   д-р Александар Георгиевски. По завршувањето на факултетот, таа почна да учи неколку генерации битолски гимназијалци, а потоа се префрлува на работа како психолог во Заводот за глувонеми дечиња. И на двете места се истакнува како добар педагог, одличен другар и пријател на учениците и ценет професор.

Меѓутоа, во 1958 година заминува во Канада и го почнува својот иселенички живот. Неколку години по нејзиното преселување во Торонто, почнува изградбата на македонската православна црква, “Св. Климент Охридски”, во која станува активна во женската секција.

Повеќепати е член на Управниот одбор, а во 1969 година е избрана за претседател. Во тоа време потпретседател на женската секција е Вики Волкан, секретар Мери Јованова, а благајник Вера Чумандра.

Во времето на претседателствувањето на Елка Георгиевска се организираат повеќе значајни активности како во црквата, така и пошироко во канадското општество, во кои таа учествува несебично и со многу енергија.

ХЕЛЕН (ЕЛЕНА) СТЕНВИК

Името на Хелен (Елена) Стенвик е тесно врзано со историскиот развој на женските секции на црквата “Св. Климент Охридски” и на националната организација “Обеди-нети Македонци”.

Таа е активна уште од почетните дни кога Женската секција се покажала и докажала дека е душата и моторната сила во македонската колнија во Торонто. Како резултат на постигнатите резултати повеќе пати била во управите на Женската секција, а во 1968 година е избрана за нејзин претседател.

Хелен е родена на 11 август 1934 година во селото Рула Костурско, а од 1947 година живее во Канада. Таа е ќерка на благородните Македонци Ламбро и Тодора Тодорови, а сопруга на Коста Стенвик, кој е од селото Арменско, во Беломорска Македонија. За Коста се омажи во 1950 година со кого ги роди ќерката Бети, која беше избрана за убавица – мис на “Обединети Македонци” и синовите Крис и Том, од кои имаат осум внучиња и внуки.

И покрај тоа што сега живее во Васага Бич, но, сепак, е чест гостин и активист во црквата, бидејќи нејзините чувства и љубов кон Македонија и кон Македонската православна црква се огромни.

ТРАЈАНКА ТАЛЕВСКА

Трајанка Талевска е родена на 23 април 1923 година во селото Горно Српци, Битолско, Македонија, од татко Темелко и од мајка Крста Тодорчевски. Трајанка за својот животен сопатник го избира Спиро Талевски од селото   Стрежево  Co ќерките Мара, Лена, Мила и со новородената Брижит пристигнале во Торонто во 1959 година, кога бројот на емигрантите во овој град не беше како денес. Co организирањето на првата македонска православна црква “Свети Климент Охридски” тие се меѓу првите основоположници.

Co целото семејство, a за што побрзо изградување на црквата активно помагаат со прибирање средства Си споменува баба Трајанка за почетните денови од пристигнувањето на првиот македонски свештеник, сега покоен прота Кирил Стојановски, кој ги отслужуваше првите свети богослужби на македонски јазик во позајмени сали и тоа: во Торнклив Парк, на Џерард и во салата “Желево”.

„Се организиравме почна бингото. активно учествувавме во Карванот на нациите и така сите заеднички, работевме, за да можеме да ја имаме нашата втора куќа, тоа беше и е нашата македонска црква, во чии темели се ставени имињата на целото наше семејство“, има кажано Трајанка.

Нејзината несебична работа и самопрегор и големата љубов за Македонија и за црквата беше забележана од другите членови и од жените, поради што во 1966 година и беше доверена должноста претседател на Женската секција, која со голема љубов и со елан ја изврши успешно, за што беше пофалена со специјална благодарница од името на црквата, а таа има посебно место во нејзиниот дом да потсетува на деновите од нејзината активност. 

ЦЕНА ГИВЕНС

Цена Гивенс ја имаше тажната судбина на прогонетите кога од родното огниште нејзините животни крстопати толку пати досега ја однеле од еден во друг крај на светот.

Родена е во 1937 година од татко Ѓорги и мајка Евлагиа Стојчеви во селото Вишени, Костурско. Во времето на Граѓанската војна во Грција -1948-та година го напушта родното село и заедно со својата мајка заминува за Желево, па за Ошчима и Герман.

Во август 1949 година бегаат во Албанија, но само по кус престој заминуваат за Полска. И тука не е крај на селењето на Цена и нејзините најблиски. На 5 мај 1955 година тие пристигнуваат во Торонто и во 1957 година стапува во брак со Џан Гивенс.

И двајцата големи вљубеници во македонското дело и во македонската вистина, тие во 1963 година се зачленуваат во црковната општина “Свети Климент Охридски”. Во Женската секција станува активна и за време на својата доброволна работа таа била секретар, била благајник, станува потпретседател. а во 1970 година ја добива целосната доверба од своите колешки и соактивистки и е избрана за претседателка. За време на својот мандат таа и со душа и со срце се посветува на работата и прави се’ за афирмација на македонската заедница.

Инаку. Цена Гивенс дванаесет години беше еден од столбовите на Црковниот хор и негов голем вљубеник.

БЛАГА МАНГОВА

Мечтаеше смилевчанката Блага Танасковска да стане учителка и да им ја пренесува на децата љубовта кон татковината, и кон древната македонска историска вистина и иднина.

Во најубавото време на својата младост, по завршувањето на учителката школа во Битола, во 1963 година, таа тргнува на пат далечен, прекуморски пат, доаѓа во Канада и се мажи за Борис Мангов со кого ги имаат синовите Иле и Гоце и ќерката Рони.

Блага Мангова го продолжува своето професионално учителско усовршување и во 1967 година се стекнува со диплома за педагошко воспитување, за ориентациона наобразба на најмладите.

Но, во меѓувреме му се посветуваи на угостителскиот бизнис, кога и ја изучува општата психологија во “Џорџиан Колеџот” завршувајќи го курсот за “Carrier orientation for women “, Бидејќи е сепак, онаму каде што е бизнисот, од 1979 годииа се стекнува со Real Estate Licence, што успешно го работи.

Значајна составка во нејзиниот живот беше и активноста во македонската заедница, при што на повеќе сектори покажа впечатливи резултати. Co Џорџ Јовановски била водител на радиопрограмата “Македонски свет”, како и на емисиите од ТВ лрограмата “Македонски мозаик^и со Бил Јанков.

Блага Мангова беше и редовен член на Драмската секција и иницијатор и организатор на првата модна ревија во “Св. Климент”. Во составот на управниот тим на најпрофитната потпорна гранка на Женската секција се истакна со својата инвентивност и голема упорност и во 1971 е избрана за претседател, работејќи неуморно во соработка со останатите колешки од тимот Во 1991 станува потпретседателка – што се заедно зборува за една динамична нашинка, чија виталност е оној темелник и прекрасен спој со нејзината повеќегодишна активност.

ЛЕФИ НЕШЕВИЧ

Една од најактивните меѓу Македонките во македонската колонија во Торонто беше. секако, Лефи Нешевич Таа е родена во големото македонско село Ошчима, Леринско, во Беломорска Македонија, од каде уште како девојче, во мај 1952 година, доаѓа во Канада Оваа позната и призната Македонка потекнува од христијанско македоиско патриотско семејство, кое уште од почетокот се приклучи кон реката Македонци кои ја започнаа изградбата на црквата “Св Климент Охридски^“ во Торонто. a ce активни и во организацијата “Обединети Македонци”.

Лефи беше активна во црквата и во нејзините асоцијации уште од самиот почеток. Како резултат на тоа во 1972 година е избрана за претседател, а повеќепати била во Извршниот одбор на женската секција. Во времето кога таа беше претседател на оваа секција. се преземени бројни активности што ги исполнија празнините во црковно-националното живеење на Македонската колонија. Меѓу другото, беше организирана карневалска игранка и други манифестации.

Значајно е да се одбележи дека во неЈзино време Базарот започна да се организира во недела, чиј број на посетители рапидно се зголеми. Исто така, во тој период се организирани игранки за Нова година, за денот Валентин, пролетната игранка, како и други собирања на жените од Македонската колонија, кои значат активен, значаен и бележит дел од севкупното живење во црквата “Св. Климент Охридски” во Торонто.

Лефи Нешевич, заедно со Ана Стерјовска, Зорка Базел, Лена Мориовче, Лена Стенвик, Мери Стојановска, Гордана Ристовска, Цена Гивенс, Мери Кондов, Дана Скотланд и многу други, во еден долг лериод беа организатори на “томболата” (бингото), а постојано помагале за свадби и за бројни верски манифестации, кои се одржуваат во просториите на Црквата.

ПЕЦИ СИДЕР

Пеци Сидер е меѓу оние поактивните, име познато во Женската секција, на која во 1975 година беше избрана за нејзин претседател. Во тој период за потпретседател е избрана Лена Стенвик, секретар Гордана Ристевски, a благајник Дана Скотланд.

Во нејзиниот мандат се постигнати значајни резултати на полето на зачувувањето на македонскиот идентитет, обичаите донесени од родната Македонија и традициите коишто Македонците во Канада љубоморно ги чуваат и ги збогатуваат.

Таа е родена на 10 април 1943 година во Лерин, во Беломорска Македонија. Потекнува од македонско православно семејство. Во Канада доаѓа во 1962 година Се мажи за Анџело Сидер, исто така од егејскиот дел на Македонија, а мајка е на три деца: Стив, Лилјан и Николас.

Во текот на триесетина години работи во повеќе фирми и на различни места. Меѓу другото беше  сопственик и менаџер на трговски дуќан на мало,

Продолжува 

 Пишува: СЛАВЕ  КАТИН

МОНОГРАФИЈАТА ЗА СВЕТЛЕ – СТИВ СТАМЕВСКИ

Монографијата за Светозар – Светле (Стив) Стамевски и неговото семејство чии корени      се во селото Одри, Тетовско, а втората татковина им се Соединетите Американски Државо  во метрополата Детроит, ја подготви за печат  авторот на овие продолженија, Славе  Николовски – Катин, а делото го отпечати  книгоиздателството „Македонска искра“ од  Скопје во 2005, на 222 страници на македонски и на англиски јазик 

Делото „Стамевски“ е значајна и по многу нешта единствена монографија од овој вид и претставува исцрпен осврт за вистината и за потеклото, животниот пат и постигнувањата на Светозар – Светле (Стив) Стамевски, истакнат македонски иселеник, сопартиец и личен пријател на претседателот на САД, Џорџ  Буш Јуниор, и на неговото семејство. Инаку, на Светле Стамевски крстеното име му е Светозар, а во Америка го викаат Стив.

Монографијата за Светле (Стив) Стамевски и неговото семејство од авторот на овие редови, Славе Катин,го отпечати  книгоиздателството „Македонска искра“ од  Скопје во 2005, на 222 страници на македонски и на англиски јазик. Таа во исто време е и значајно дело за вистинска презентација и афирмација на минатото и на сегашноста на Македонија и на македонскиот народ, со посебна нагласка на Македонците во САД. Делото е темелено и исцрпно кое значи прилог и има голем придонес во иселеничката книжнина.

Делото е поделена на девет делови. Презентиран е краток осврт на историјата на Македонија, на Полошкиот крај и на родното село Одри, Тетовско, на семејството Стамевски, потоа родословието на ова семејство, нивниот историски развој во Македонија и во САД, пријателството на Светле со угледни американски личности од јавната администрација, неговите активности во македонската заедница, особено во Македонската православна црква “Света Богородица” во Детроит и други значајни настани, кои оваа книга ја прават интересна за читање.

Со оваа Монографија верувам уште еднаш успеав да оттргнам од заборавот и да овековечам дел од животот на македонските иселеници, овој пат преку личноста и делото на познатиот и признат бизнисмен и виден Американец од македонско потекло, Светле – Стив Стамевски

Во мојата биографија е забележано декa како публицист сум познат само како Славе Катини дека како аналитичар на Македонците во светот сум познат на македонската и на меѓународната јавност по моите бројни публикации, новинарски и научни трудови кои се посветени, главно, на етничка Македонија, на животот на Македонците во светот, на Македонската православна црква – Охридска архиепископија и на Античка Македонија.

Исто така, моето творештво се однесува и на низа други аспекти поврзани со македонската дијаспора, како и со културата, литературата, јазикот, историјата, журналистиката и религијата. Јас сум aвтор на шеесет публикации, од кои 22 со името Македонија, 19 монографии за познати личноси од дијаспората и Македонија, 7 лексикогравски изданија, потоа на стотина научни трудови презентирани на различни симпозиуми, трибини и други собири, како и на околу 5.000 новинарски текстови објавени во Македонија и во светот, меѓу кои одреден број од текстовите и делата можат да се видат и прочитаат на мојата веб страницата:  www.slavekatin.com

Ва оваа пригода сакам да нагласам дека мојот повекегодишен ангажман во проучувањето на македонското иселеништво, доведе до публикување на бројни трудови од оваа област. Последниве години, меѓутоа, моето внимание се повеќе го преокупираат успеш-ните Македонци во дијаспората, чиј број не е мал, а кои му даваат своевиден белег на овој стар иселенички феномен. И не само заради спецификата на миграционите движења во светот, особено во минатиот век, туку поради фактот што Македонците, независно на кои светски меридијани ќе се најдат, посебен белег им даваат на општествата во кои се интегрираат.

Типичен пример  за тоа е почитуваното семејство на Светле (Стив) Стамевски од село Одри, од Полог. Тој е македонски иселеник во САД, во државата Мичиген, истакнат бизнисмен, познат и признат донатор, хуманист и верен патриот на Македонија и Соединетите Американски Држави (САД). Неговото семејство минало низ сите фази на македонското распетие, исполнувајќи го целиот дваесетти и овој век со настани типични за вековната борба на македонскиот опстанок, не само во старата татковина, Македонија, туку и на сите светски иселенички простори.

Toa e семејство за почит и пример од кое можат и треба да се огледаат и другите македонски семејства во двете татковини, САД и Македонија. Затоа што делото што го направиле Стамевски претставува убав пример и патоказ на едно честито и благородно македонско-американско семејство.

Анализата на нивниот бурен иселенички пат, токму од изнесените причини, ни го открива светот на Македонецот во планетарни размери, покажувајќи и потврдувајќи дека потомците на Александар Македонски, независно од нивните роднокрајни коти, се дел на една од најстарите светски цивилизации, чии трајни вредности ги разнесуваат на сите делови на нашата галаксија, no кои светот и не’ препознава. Поради тоа историјата на кое било македонско успешно семејство во дијаспората, фактички е историја на македонското вековно битисување, не само на Балканот и во Европа, туку и на сите други континенти.

Затоа, обидот да напишам монографија за семејството Стамевски, во мојата истражувачка работа за македонското исе-леништво, претставува круна на тој слободен проект. Монографијава се потпира на фактографија која извира од животниот опус на тие наши луѓе, со кои се гордее нивната стара татковина, Република Македонија, која, и покрај сите проблеми што денес ги има, успешно зачекори кон својата демократска преобразба, во рамките на европските и светските интеграциони процеси.

Една од значајните личности која дала голем придонес во афирмирањето на самостојноста на Република Македонија и нејзино признавање од страна на САД, секако е Светле (Стив) Стамевски, политичар, сопартиец и пријател на американскиот претседател Џорџ Буш – Јуниор.

Книгава е монографија за семејството Стамевски, од село Одри, Полог, Македонија, кое од втората деценија на минатиот век живее и работи во Соединетите Американски Држави, во Детроит, во државата Мичи-ген. Целосна претстава за нив може да се добие само под еден услов: ако за проекцијата на Стамевци се прекрши родното огниште Одри, Тетовско како негов атар и Македонија како Татковина.

Така историјата за нив ќе биде комплетна, особено за оние во чии раце ќе се најде ова книга, за американските пријатели на Светле (Стив) и неговите нови генерации, но и на оние во татковината кои се’ уште немаат  целосна  претстава за неа. А не знаат како да и’ помогнат. Таа лекција ќе ја научат од Светле (Стив) Стамевски, кој не кренал раце од неговото родно место Одри во Полог и Македонија.

Продолжува 

  Пишува: СЛАВЕ КАТИН

ДЕЛ ОД ИСЕЛЕНИЧКАТА ВИСТИНА НА МАКЕДОНЦИТЕ ВО СВЕТОТ (9)

ИСЕЛЕНИШТВОТО – ЖИВОТНА ОПРЕДЕЛБА НА СЛАВЕ КАТИН

Во рамките на патувањата на Славе Катин ширум светот, има објавено многубројни текстови и публикации за македонските иселеници во САД, Канада, Австралија, Европа. Притоа, покрај разговорите за нивната животна голгота, не беа заобиколени ни типичните интимни прашања и проблеми.

.

Карактеристична е нивната генетска поврзаност со семејството. Потврда за тоа се книгите под наслов “Иселеничка вртелешка”, „Македонска искра“ – Скопје, 2008,1-254, на македонски јазик и преводот на англиски јазик насловен Love Stories  (Љубовни приказни), „Македонска искра “, Skopje, 2011, 1-130,  кои содржат по 20 исповеди на наши луѓе од разни возрасти, со различен социјален статус, без оглед во кој дел од светот живеат, а кај кои не згаснува нивната љубов кон родната земја Македонија.

Тоа значи дека македонскиот човек се судрува со фактот дека во дијаспората главен проблем не е само голиот опстанок туку и изборот на животниот сопатник, односно формирањето на ново семејство, што за секој Македонец е света работа, за што се поднесуваат и големи жртви.

Интимните приказни содржани во оваа книга најдобро го потврдуваат овој факт. Независно каде започнува и завршува битката за корените на македонското семејство, дали во Северна Америка, Европа, Австралија или во други земји, значајно е дека “крвта не е вода”. И затоа изборот на партнерот не е ни лесна ни едноставна работа.

Без оглед на убавината, добрината, способноста и вербата во заедничкиот живот, наведените случки покажуваат дека строгиот критериум на македонската семејна магнитуда, освен македонските моми, тешко би можела да ги издржи жена од друга националност, се разбира, со ретки исклучоци. Но, во оваа книга авторот се задржува на изборот во кој се содржи најдобриот одговор на оваа тема.

Инаку, на 19-ти октомври 2014 година, точно на пладне,  во салата на катедралната Македонската православна црква “Св. Климент Охридски” во Торонто, се одржаа промоции на публикациите  “Love stories”, или како македонско издание насловено “Иселеничка вртелешка”, од авторот Славе Катин.

Во своето излагање Соња Лозановска, уредник на весникот „Македонија“, меѓу другото,  рече дека познавањето на историјата, културата, фолклорот, јазикот, духот, религијата и дриги карактеристики на Македонците од сите делови на Македонија, расселени насекаде по светот, му овозможи на Славе Николовски – Катин да напише текстови со љубовна содржина кои се интересни и евидентни, а кои се однесуваат на судбината и вистината на македонските иселеници.

Книгата “Иселеничка вртелешка” на Славе Катин е прозно дело на македонски јазик, а е отпечатено и на англиски јазик под наслов “Love stories” (“Љубовни приказни). Таа содржи дваесет љубовни стории, главно, за љубовниот живот во Татковината и во дијаспората, каде се случуваат најразлични љубовни настани, кои се невообичаени, пикантни и интересни.

Интимните приказни во оваа издание, рече Соња Лозановска на свој начин го потврдуваат љубовниот, семејниот, македонскиот дел од животот. Во делото се пренесени типичните интимни прашања и проблеми, особено на Македонците во дијаспората. А, Славе Катин познавајќи го животот, напредокот, животните судбини, семејните обичаи и постигнувањата на Македонците во Канада, САД, Австралија и Европската Унија, успева на сликовит начин, раскажувачки да не пренесе во љубовните лавиринти, кои оставаат силен впечаток кај читателите. Затоа, книгите “Иселеничка вртелешка”, на македонски јазик и “Love stories” на англиски јазик на Славе Катин со задоволство и топло ги препорачувам на македонските читатели

Исто така, во Македонската православна црква “Св. Климент Охридски” во Торонто, Канада на 19-ти октомври 2014 година, во салата на катедралната Македонската православна црква “Св. Климент Охридски” во Торонто, се одржаа промоции  и на публикациите “Светот на дланка” , Скопје, 2014, 1- 424, (на македонски).  од авторот Славе Катин, кое е изданија на издавачката куќа “Тримакс” од Скопје.

Ова дело со иселенички содржини беше промовирано во рамките на Литературното друштво “Браќа Миладиновци” кое е во состав на црквата “Св. Климент Охридски”, а во исто време кога се одржуваше интересната Модна ревија во организација на Женската секција при Црквата. Во присуство на голем број македонски иселеници од сите делови на Македонија, за делото зборуваше проф.  Филип Ангеловски, водител и диригент на Црковски хор кој ја отвори

Филип Ангелковски во своето излагање, меѓу другото, истакна дека книгата “Светот на дланка” на публицистот Славе Николовски – Катин се промовира за прв пат на северно – американскиот континент и дека таа претставува репортерско видување, патувачки летопис, документ на хроничарски пристап и фактографска меморија на волшебната имагинација на авторот.

Инаку, публикацијата „Светот на дланка“ е 50. Издание на Славе Катин, почнувајќи од првото дело „Англиско–македонскиот лимнолошки речник“, што го издаде Хидробиолошкиот завод од Охрид во 1986 година. Во книгата се објавени 40 репортажи од доживувањата и посетите на 40 земји во светот, и тоа: со 50 двонасочни, или 100 еднонасочни патувања преку Атлантскиот Океан, почнувајќи од првиот лет во САД во 1965 година и во Канада во 1966 година, па се до 2014 година, потоа трите патувања до Австралија, посетите на: Индија, Емиратите, Средна и Јужна Америка, Европската унија и голем број земји на Блискиот Исток и Африка.

Како куриозитет се споменува дека по повод 40-годишниот брачен живот на Славе Катин со неговиот животна сопатничка Нада Николовска–Катин, како гости на Лили и Стив Плиакес, во февруари 2014 година заминале за Флорида. Од таму, со најголемиот брод на светот наречен „Волшебникот на морињата“ ги посетиле Хаити, Јамајка и Мексико и пак да се вратиле во Мајами. Потоа со џипот на навните пријатели ги прокрстариле источните држави на САД на пат за Торонто, од каде нивното најдолго патување го продолжија за Виена и Скопје.

Патувања во различни земји во светот на Катин беа мошне возбудливи, исполнети со многу непреспиени ноќи, искушенија, релаксирачки моменти, сознанија и предизвици да запознае различни држави, места, градови, народи, култури, религии, обичаи и многу карактеристики на современиот свет.

Притоа, имал можност да посетам бројни споменици кои имаат светско значење и кои оставаат вечни траги во сеќавањата на посетителот. Затоа, тешко е посебно да се издвои место, град или држава, бидејќи сите тие Господови дарби на мајката Земја имаат свое значење, величие, карактеристики и улога во афирмирањето на државите од светот каде се чувствувал како дома..

Публикацијата „Светот на дланка“, која има 440 страници е на македонски јазик, и токму на едно место, како на дланка пред читателот се отвораат широки хоризонти – и тој може да пропатува ширум светот, да се запознае со голем број земји, места, градови, интересни споменици на културите на домородното население, со културите и религиите донесени од освојувачите, особено на Англичаните, Шпанците, Французите и Португалците како и со креолизацијата на јазиците, народите..Таа е продолжение на книгата „Моите патувања по светот“, 2001.

Во поголемиот број земји во светот што ги посетил Катин живее и македонско население од сите делови и краишта на етничка Македонија. Затоа, одењето по светот како новинар; потпретседател на Комисијата за односи со верските заедници на Република Македонија; како член на државни, црковни, новинарски и други делегации, и како човек на кого светот му е предизвик, патувањата беа тесно поврзани со запознавањето, истражувањето и афирмацијата на македонските православни цркви, друштва и други асоцијации ширум светот.

Инаку, Македонците во дијаспората имаат долга историја која датира од втората половина на XIX век и со различен интензитет трае сè до денес. Тоа било диктирано од жестокоста на искушенијата низ кои минувал македонскиот народ во борбата за својот опстанок на просторот на кој постоела и се развивала државата на големиот македонски цар Александар Македонски.

Распаѓањето на Отоманското Царство и формирањето на балканските држави, пак, биле повод и причина за приграбување и освојување на територијата на Македонија и за нивно асимилирање како народ, во рамките на бугарската, српската, елинската и албанската држава, под насилничкиот патрон на Големите сили и нивните глобални интереси за доминација на Балканот.

Историската неправда, а со тоа и иселеничката голгота, особено од беломорскиот дел на Македонија е голем предизвик да се фрли светлина на страдањата и борбата на македонскиот народ за одбрана на нивниот национален идентитет, верата, културата, традициите и обичаите, кои извираат од неговите библиски корени. Тој историски факт може да се најде и најсилно да се почувствува кај Македонците во дијаспората, кои како припадници на една од најстарите цивилизации во Европа,  во битката за одбрана на националната кауза, морале да минат низ големи искушенија и страдања и да се потврдат како успешни градители на Новиот свет.

Со создавањето на македонска држава во 1945 година, по Втората светска војна, и со прогласувањето на нејзината самостојност и независност во 1991 годи-на, состојбата во дијаспората рапидно се измени. Круна-та на тој историски вознес беше обновата на Охрид-ската архиепископија во лицето на Македонската православна црква, чија улога на обединувачки фактор на Македонците дојде до израз и во етничка Македонија и кај Македонците во дијаспората, кои само тие и античките Македонци се нарекуваат со тоа име. Затоа, во оваа публикација  меѓу другото, направив обид да се осветли дел од иселеничката одисеја на Македонците во светот.

Промоција на книгата „Светот на дланка” – Славе Катин покрај Торонто имаше и во Битола и Ресен. Така, Вво рамките на прославата на „Преспанскиот јаболкобер – 2014“ во Ресен се одржаа промоции на публицистички и поетски остварувања на авторите од Преспа, Славе Катин и брачниот пар од Торонто, Неда Лозановска и Алексо Лозановски.

На 25 септември 2014 година во Домот на културата „Драги Тозија“, во „Сарајот“ во Ресен се одржа Роднокрајна средба на дваесетина ликовни уметници, како и промоции на публицистички и поетски остварувања на автори од Преспа, и тоа на книгата „Светот на дланка“ од публицистот Славе Николовски – Катин, а во издание на „Тримакс“, на „Автобиографијата“ на Неда Лозановска и поетското остварување „Светулки“ од Алексо Лозановски.

Пред голем број присутно. Меѓу кои и покровителот на овие средби, градоначалникот на општината Ресен м-р Ѓоко Стрезовски. за публикацијата „Светот на дланка“ на новинарот, публицистот и преведувачот Славе Катин зборуваше проф. д-р Вера Стојчевска – Антиќ. Таа во своето излагање рече дека авторот на оваа дело е познат на македонската и на меѓународната јавност по неговите бројни публикации, новинарски и научни трудови кои се посветени, главно, на животот на Македонците во светот, но и на низа други аспекти поврзани со дијаспората, како и со културата, литературата, јазикот, историјата, журналистиката и религијата.

Продолжува

Пишува: ДУШАН РИСТЕВСКИ

Во ова продолжение за читателите ќе претставиме дел од висината за првата македонска православна црква “Свети Климент Охридски“ во Канада. Затоа, кora ce зборува или се пишува за овој македонски храм, секогаш се мисли на активностите, задолженијата, обврските, честа и гордоста што им припаѓа на црковните управи.

Овие значајни и законски органи на црквата се избираат секоја година на крајот или во почетокот на годината, a co одобрение на Членското собрание, црковните управи можат да бидат со повеќе мандати

Тоа се извршни црковно-управни тела на оваа значајна институција, кои покрај другото, со полагањето заклетва лред свештеникот, се законски лретставници на црквата, ја водат финансиската и администра-тивната работа, ја чуваат и бранат честа на Македонската православна црква, ги надгледуваат и управуваат со сите културно-просаетни секции и друштва кои работат во состав на црквата. Co еден збор, црковните управи се должни за совесно вршење на доверените волонтерски работи кои во исто време значат афирмација на македонските доселеници.

Меѓу  бројните   активности   во   црковните  управи,   посебно место им припаѓа на претседателите на управите и тоа: Спиро Сандерс – 1962; Коста Ендрјус – 1963-1965; Џеимс (Џими) Џуглов 1966-1967; Ѓорѓи Лукрас 1968; Филип Ангелковски 1969-1970; Симе Гаџовски 1971 – 1972; Тели Мориовче 1973 – 1974; Крис Димов 1975 – 1976;  Александар Георгиевски 1977 – 1978; Васил Пандовски 1979 – 1980; Џан Гивенс 1981-1982; Никола Каранфиловски 1983 – 1984; Томе Танасовски 1985 – 1986; Алек Петличков 1987 – 1988; Драги Денковски 1989 – 1990; Никола Стојановски 1991 – 1992 и 1993-1994.

Горенаведените претседатели на Македонската православна црква “Св. Климент Охридски” од Торонто беа на чело на управите во периодот од формирањето на црквата во 1962 година до 1994 година, како што следи:

1. 1.    СПИРО САНДЕРС
2. 2.    КОСТА ЕНДРУС
3. 3.    ЏЕИМС (ЏИМИ) ЏУГЛОВ
4. 4.    ЃОРЃИ ЛУКРАС 

Почетните иницијативи и активности, а и воопшто историјата на Македонската православна црква “Св. Климент Охридски”од Торонто е тесно врзана со името и делото на познатиот македонски иселеник од егејскиот дел на Македонија г. Спиро Сандерс. Овој патриот и правдољубив човек е една од првите личности кои што ја покренаа иницијативата за формирање и за изградба на македонска црква во Канада и беше избран за прв претседател на црквата “Св. Климент Охридски” од Торонто.

Спиро Сандерс е роден во 1904 година во едно од најголемите села во Беломорска Македонија – Желево, Леринско, од кое најголемиот број жители, а нив, според некои податоци ги има и над пет илјади, свиле гнездо во Торонто. Желевци стасале меѓу првите во Канада. Сандерс презимето го добил од името на неговата баба Сандра, и е најстар од трите деца на Ѓорѓи и Констандина. Уште како дете почнал да работи и да помага кај својот татко кој се занимавал со керамичарство, a помагал и во нивната слаткарница.

Како и што бивало, no обичај, во минатото во многу наши краишта во Македонија да се стапува во брак во раната младост, така и Спиро на 16 години се оженил со Софија Начева, која во брак со него ги родила децата Џим, Крис и Сели. Живееле среќно во селото. Меѓутоа, како и многумина од тие краишта, на разделена Македонија кои тргнаа по светот, барајќи подобра иднина, така и Спиро во 1930 година доаѓа сам во Канада. Во почетокот е обичен работник во ресторан во Торонто, но неговата штедливост и чувство за домаќинска работа придонесуваат подоцна да стане и сопственик на ресторанот.

Долго време испраќал пари до своите во селото, а потоа одлучил да го повлече своето семејство кај него во Канада. Така и направил, од 1938 година живее заедно со сопругата Софија до 1957 година, кога таа се упокои. Потоа стапува во втор брак со Александра Симова, Македонка, која е многу заслужна за организирањето и за давањето поттик на Спиро и на другите иницијатори за изградбата на црквата “Св. Климент Охридски”. Но, Спиро ја губи и Александра, и во 1968 година се сретнува со Стефани Аргирова, no потекло од с. Ошчима, Леринско со која остана до крајот на животот, до 1980 година.

Повреден од односот на бугарскиот владика и свештениците, кои во Македонско-бугарската црква “Св. Кирил и Методиј” во Торонто Македонците ги правеле Бугари, во главата на Спиро постојано му се вртела идејата за градење своја македонска православна црква, во која ќе служат македонски свештеници на мајчин македонски јазик. Затоа Спиро Сандерс, заедно со своите собраќа истомисленици: Ван Петров, Коста Ендрус, Павле Базел, Мајк Нешевич и Спиро Базел – Тупурковски се здружија заедно и со идеи и со пари го формираа Иницијативниот одбор за изградба на првата македонска православна црква во Канада – “Св. Климент Охридски”.

Голема чест и почитување е да се биде прв претседател на Одборот кој ја формира корпорацијата и да се биде прв претседател на црковната општина, а таа чест му припадна на Спиро Сандерс. Тој со успех ја вршеше доверената должност, и до крајот на животот остана силен приврзаник, поборник и чувар на македонската вистина, за што членовите на црквата му возвратија со благодарност и почит.

Меѓу истакнатите иселеници од битолскиот крај е, секако Коста Ендрус. Тој е роден во с. Градешница во 1903 година, токму во виорот на востаничките настани во Македонија. Уште како дете им помагаше на своите родители во земјоделските работи, но, во тоа време на немири и војни животот му бил многу тежок. Уште како младо момче, а такви биле и другите случаи во селото, се оженил со Илинка Терзиева која му ги родила трите деца: Боб, Мара и Бил. Бил е познат и признат адвокат во Торонто.

Тешкиот живот и немаштијата го натерала Коста да го остави семејството во селото, а тој, заедно со една група мажи од битолскиот крај, во 1929 година заминал на печалба. Во 1933 годна, успеал да го повлече семејството во Торонто, но веќе во 1945 година засекогаш ја губи Илинка, која почина во Торонто. Коста Ендрус го напушти овој свет во 1974 година, исто така, во Торонто.

Како и на бројни доселеници во Канада, така и на Коста му беше тежок печалбарскиот живот. Во првичните години и по петнаесет часа работеше во македонските ресторани, а подоцна и тој стана сопственик на еден ресторан, во

кој се одржани безброј средби и состаноци на македонските доселеници. Тој беше човек од идеи и акција.

Уште во виорот на Втората светска војна заедно со група македонски иселеници, го формира Канадско-македонскиот  спомагателен  комитет,  кој  имаше  за  цел  да  ги снабдува борците во Македонија со лекови и со друга помош. Негова идеја беше формирање на една канадско-македонска асоцијација на сите сопственици на ресторани во Торонто.

Коста Ендрус беше еден од првите иницијатори и организатори за градење на Македонската православна црква “Св. Климент Охридски”, а во 1967 година беше и претседател на црквата. Неговото активно работење во црквата како и мудрото водење на работите во општината се поттик и патоказ за наредните генерации, чии патриотизам и љубов кон Македонија и кон македонскиот народ се големи придобивки.

Еден од првите интелектуалци од македонско потекло во Канада е секако Џеимс (Џим) Џуглов, синот на брачната двојка Вангел и Елена Џуглови. Неговиот татко Вангел потекнува од македонското село В’мбел, што се наоѓа на грчко-албанската граница   на   1.300 метри   надморска   височина,   во   Беломорска Македноија.

Неговата мајка Елена, пак, е родена во Торонто, а нејзиното потекло е од селото Зелениче, Леринско. Во бракот таа ги роди Џим, ќерките Катерина и Џенет. Судбината се поигра со семе]ството Џуглови: со длабока болка на душата го загубија Џим и Катерина, а Џенет сега живее и работи во Торонто. Таа беше меѓу првите македонски студенти од иселеништвото кои студираа македонски јазик на Универзитетот “Кирил и Методиј”, во Скопје.

Џим Џуглов е роден во 1938 година во Торонто, каде заврши гимназија, а во 1961 година дилломираше на Универзитетот во Торонто и стана славист. Во 1965 година се ожени со Олга – по потекло Шпањолка, но со македонски манири, која го зголеми македонскиот род со четири сина: Андреја, Вангел, Џон и Паул. Џим Џуглов работеше како советник во Одделот за образование на Онтарио, каде што беше многу ценет и како човек и како славист.

Тој беше одличен говорник, другар, патриот и вљубеник во македонскиот јазик, со посебен однос кон леринскиот говор Меѓутоа, во 1978 годниа се случи несреќа: Џим загина на фармата на своите родители, тогаш кога им беше најпотребен на семејството и на македонската заедница.

Bo времето кога Џим Џунглов беше претседтел на црквата “Св. Климент Охридски” беа преземени бројни активности се со цел да се афирмира македонската заедница, а пред се Македонската православна црква. Тој знаеше и умееше да се однесува спрема луѓето во црквата и надвор од неа.

Неговите говори со изливи на патриотски чувства, искажани со силни ораторски способности, останаа во траен спомен кај членовите на црквата кои го познаваат. Тој беше еден од поистакнатите претседатели, кој направи многу црквата “Св. Климент Охридски” да биде ценета ипочитувана од тамошните луѓе и да биде дел од канадскиот духовен, културен и просветен мозаик на Канада.

Живата антологија на народните песни од Костурско е сонародникот Ѓорѓи Лукрас од село В’м6ел. Потекнува од многучлено македонско семејство, какви што во времето на Илинденското востание биле сите македонски семејства, но во кои тлеела и живеела голема македонската мисла, волја, битие и националност.

Роден една година пред да пламне Илинденското востание, во 1902 година, имал можност да биде свидетел на многу средби на македонски револуционери, во татковиот дом, што ја продолжиле борбата за ослободувањето на Македонија по Илинденско востание, задушено во крв и во оган. Некои од војводите лично ги познавал, меѓу кои, Пандо Кљашов, Митре Влавот, Цеко Бакаларов.

Набргу по отслужувањето на воениот рок ја засакал и ја зел за брачен другар првата мома од село Врбник, Мита од надалеку прочуениот македонски род Василевци. Co Мита задомил дом. Добиле две деца: син и ќерка, и бил првиот човек во селото.

Разделбата му падна потешко од се. Емигрира.

Во Канада помина десет години без драгото му семејство. Овде одново беше во македонското национално движење, во кое му беше полесно да се вклучи откако се собра со сопругата и со децата Веќе не беше сам. Имаше помошници и едномисленици.

Годините го направија своето, полека се вклучуваше се поактивно во македонското движење во Канада, кое стануваше се посилно, поизразено и поодредено во Торонто. Тоа стана посебно значајно кога преку дневниот печат и преку радиото се разбра оти во Македонија, во 1958 година дојде до обновување на Охридската архиепископија

Кога во 1959 година се организира “Јунајтед Маседониенс”, беше избран за благајник под претседателството на Џими Сандрес и секретарството на Петре Папаилија Меѓу другото, чичко Џорџ Лукрас има речено дека првите години од постоењето на “Јунајтед Маседониенс” беа “златниот век на македонското национално движење во Канада”.

Ѓорги Лукрас беше избран и за претседател на “Јунајтед Маседониенс”, a no прогласувањето на самостојноста на Македонската православна црква во лицето на обновената Охридска архиепископија, со акламација во 1963 година беше избран за претседател на црковната општина, на која подоцна стана и благајник.

Како претседател учествувал на свеченостите организирани во Републиката по повод педесетгодишнината од Илинденското востание Тогаш одржа слово над гробот на Гоце Делчев, чии остатоци се чуваат во камениот саркофаг во дворот на црквата “Свети Спас” во Скопје.

Луѓето што го следеа неговото животно дело, добрините и хуманоста му ги признаа доделувајќи му од Медицинскиот факултет во Скопје Спомен – диплома како признание за особените заслуги и придонес.

И Македонската православна црква “Свети Климент Охридски“ во Торонто не го заборави својот претседател, доделувајќи му Спомен – благодарница за несебичното извршување на задачите, оживотворувањето на уставните цели, чувањето на црковните канони и за ширењето на пријателството меѓу Канаѓаните и Канаѓанките од македонско колено, на прославите одржани на 8 и 10 декември 1972 година.

Продолжува 

 Пишува: СЛАВЕ  КАТИН

Во семејството Јановски покојниот Васил беше најстариот брат, човек со среден раст, отворен и љубопитен за се’. Кога го запознав, првата негова реакција беше да чуе за Велушина, за Македонија, за Битола.  Реагираше на начин како вчера да ја напуштил татковината. Интересот го изразуваше со рафали од прашања, со кои го бараше очекуваниот одговор.

Посебен интерес покажуваше за моите книги, за кои слушнал на локалното радио, од весникот „Македонија” што излегува во Toронто, но и од списанието „Македонија“, орган на Матицата на иселениците. Посебна преокупација му беше религиозната тематика чии изданија ги читаше, а кога слушна дека сум автор на Библискиот речник, беше пријатно изненаден и среќен што му се укажала прилика да се сретне и да разговара со еден од авторите на едно такво дело.

По префрлувањето од Грција во Канада, Васил прифаќал разни ангажмани, колку да може да опстане, да ја обезбеди основната егзистенција, Во еден подолг период имал и свој бизнис, со кој не може да се пофали дека бил успешен. Поради тоа и не успеал навреме да се вклучи во проектот за фаориката на браќата, па морал на крајот да им се придружи како општ работник, a не како рамноправен партнер. Сепак, со поголем напор и желба да успее, навлегол во дрводелскиот занает и иако најстар од браќата полека, но сигурно си го нашол своето место како мајстор што има свој корисен придонес за развојот на фабриката.

Марко е вториот брат кого го красат убави особини: благороден, тих, скромен и вреден, Co понизок раст од другите браќа, продорен поглед и широки мустаќи, тој е кормиралот на фабричкиот брод Иако има место во канцеларискиот дел, неговиот мегдан се погоните во кои се произведуваат бараните кујнски производи за канадскиот пазар.

Надгледува, помага и интервенира во разрешуеањето на техничките и другите проблеми што ќе се појават во процесот на производстеото. Неговиот син, исто така, работи на машините. Согругата на Марко беше од Велушина, добра и вредна домаќинка и мајка, која како баба своето време им го посветуваше на внуците, раскажувајќи им приказни од родниот крај.

 Петре Јановски                                                    Димитар, Марко, Катин и Петре 

Како што веќе нагласив, Марко првин заминал за Австралија, од каде го повлекле браќата во Канада, каде што со Петре навлегле во посериозен бизнис, кој денес ја доживува својата полна афирмација. Можеби токму поради тоа тие се и неразделни еден од друг (каде да ги сретнеш секогаш се заедно), како тандем кој функционира поврзано и професионално. Она што ги разликува се типично македонските манири кај Марко, кој иако живее во Toронто, се чувствува како да е во Велушина или во Битола и така се однесува во секојдневниот живот.

Бил во управата на катедралната црква Свети Климент Охридски, комуницира со голем број луѓе, не пропушта приредби и разни свечености, на кои задолжително е присутен. Во оваа приказна за Марко има и еден друг куриозитет: При нашата срдедба првпат дозна дека јас сумсинот на неговите пријатели – моите родители, со кои редовно оделе во црква и имале добри пријателски односи, кои му останале во добар спомен.

Посебна била блискоста на нивните сопруги со мојата мајка. И Марко не го криеше својот интерес за моите книги, често прашувајќи за нивната содржина посветена, главно, на тажната судбина на Македонците во дијаспората.

Петар, или Петре е најмалиот брат ко] со своите способности успеал да се издигне во светот на бизнисот и да ги почувствува неговите погодности. Иако богат, парите не го промениле неговиот карактер: останал скромен и срдечен човек, кој повеќе му се радува на семејството и на внуците, односно на човечките вредности, отколку на моќта на капиталот.

Во негови раце е кормилото на фабричната фрегата, посебно на маркетингот, односно освојувањето на пазарот. Овој симпатичен, умен и разговорлив Македонец, милозлив соговорник, со питомо срце и душа, плени со својата појава. Заслуга за тоа имаже и неговата покојна сопруга Софи, која ги сакаше и почптуваше неговите човечки и деловни способности.

Меѓународната одисеја на Петре започнала кога тој избегал во Грција, од каде што, по извесно време, се префрлил во Белгија. Оваа земја, позната по својот стандард и култура, извршила големо позитивно влијание врз формирањето на неговата личност во светот на бизнисот.

Престојот во Европа му дошол како приправнички стаж пред да го започне искачувањето на бизнисменскиот олимп во Канада. Се разбира, како и секој домаќин Македонец, така и Петре, во Белгија се одомил, освојувајќи го срцето на неговата сопруга Софи, со што ја воспоставип неопходната ментална рамнотежа, како услов за совладување на канадските бизнис врвови.

Петре Јановски живее во стариот дел на Торонто. Бев гостин во неговиот дом, кој плени со својата убавина. Co својата скромност, чесност и работливост е многу почитуван меѓу Македонците вo Торонто, Во бракот имаат два сина. Семејството е зголемено со уште четворица внуци, кои се чести гости во домот кај дедото и бабата Јановски,

За разлика од него, неговата сопруга беше многу љубопитна и располагаше со широк дијапазон на прашања. Добар дел од нив беа за состојбите во Македонмја и нејзината релација со Канада, а не помалку и за односите меѓу нашите сонародници во оваа земја.

Иако скромен во кажувањата, Петар, или Петре не го криеше задоволството од подготовката на нивната мононографија, која остане трајно сведоштво за неговото семејство, за огромниот број негови членови, а посебно за него и неговите браќа Васил и Марко, но и за нивните родители, за кои ми зборуваа со почит, Не  случајно, фотографијата на неговиот татко Ѓорѓи, се наоѓа на влезот во фабриката.

Внимание заслужува и фотографијата на Марко и Петар со Киро Глигоров, кога бившиот претседател, по настапот во 00Н, го посетил и Торонто и во црквата Свети Климент Охридски, меѓу другите се сретнал и со браќата Јановски.

Семејството Јановски е учесник на голем број манмфестации, меѓу кои и на Интернацио-кзлниот карван на нзциите во Toронто, на Црковно-националните манифестации, како и на бројни активности во македонската колонија.

Исто така, семејството Јановски се едни од големите покровители на црквите, како и на друштвата и секциите што се во нивен состав. Многу пати нивната материјална помош била од голема важност за продолжување на целокупната дејност на црквите, информативните гласила и другите асоцијации на Македонците во Канада.

Затоа, монографијата „Јановски“ од авторот на овие редови, Славе Катин, која е издание на книгоиздателството „Македонска искра“ од Скопје, отпечатена во 2002, на 226 страници, на македонски и англиски јазик, ќе остане како документ за потеклото, животот и судбината на семејството Јановци, во Мзкедонија и во Канада. Таа опфаќа три генерации: постарага (родителите), среднага (браќата) и најмладата (нивиите потомци), кои живеат во Канада, а имаат завет да не ја заборават Македонија.

Крај

 Пишува: СЛАВЕ КАТИН

ИСЕЛЕНИШТВОТО – ЖИВОТНА ОПРЕДЕЛБА НА СЛАВЕ КАТИН

Македонското иселеништво е алфа и омега во творештвото на Славе Катин. Се’ што напишал и објавил во неговите книги, патеписи, репортажи, прикази, белешки, е длабоко проникнато со животот и опстанокот на Македонците во светот. Тие се негова генетска преокупација, која го потврдува фактот дека е маѓепсан од феноменот на македонската голгота.

Македонското иселеништво е негова опсесија, од која нема да се раздели до крајот на својот живот. Зашто на овој свет дошол да трага по Македонците, по оние вистинските во земјата и во светот и со нив да го споделува и доброто и злото, давајќи се’ од себе да го осветли нивниот живот, нивните победи и порази, во сите фази на нивната цивилизациска битка за одржување во планетарната орбита, како ѕвезда чиј сјај не потемнува.

Еден од добрите познавачи на неговото творештво, професор д-р Вера Стојчев

ска – Антиќ, во повеќе прилики по повод промоциите на д

елата на Катин, ќе истакне: „Да се зборува за македонското иселеништво во светот, значи да зборуваме самите за себе, за нашата историја, за нашата миграција, за нашата историско-општествена состојба во егзистенцијалниот континуитет. Кога го читаме она што Катин го напишал за нашите преселници, тоа значи дека со нескротлив интерес се само запознаваме. Зашто тие преселници се наши роднини, оние кои своите генеолошки гранки ги пресадуваат во некоја далечна земја, за нас позната преку прераскажувањата, а во која, еве, продолжува семејниот растеж, честопати пренесен од кај Драгорот долж Аризона, од Треска кај Нијагара, од Преспанското Езеро кај Циришките Езера, или крај бескрајните океани на Америка и Австралија.

 

Чувството за македонското иселеништво е такво зашто нашите преселници се некогашните комшии со кои растевме и ги формиравме навиките во маалата во кои живеевме, или тие се нашите сограѓани кои сега ги среќаваме наместо средсело или на плоштадите во Македонија, ширум светот, крај плажите на Лонг Бич во Лос Анѓелес, во Мајами Бич или сред Лозана и Фрајбург. Во тие моменти јас го наоѓав важниот спој на некогашниот заеднички живот, макар за еден ден или за неколку часови, кои живот знача“, нагласува Стојчевска – Антиќ и додава: „Дружејќи се со нив, Катин ги запознал постепено и перманентно, со сите нивни преокупации, судбини, истории. Не може човек да го запознае менталитетот на нашиот преселник, без личните контакти со него, во сообразност со средината што ја одбрал за своја втора земја, по Татковината. Катин имал многу средби со нив, многу изминати денови со нив, како син на вредни преселници“.

Педесет години Славе Николовски – Катин ја следи преселничката судбина на Македонците, нивната економска ситуација, културниот престиж, улогата на МПЦ во нивното мотивирање за реализација на бројни програми на медиумски, културно-уметнички, спортски и духовен план. Со фактографски материјали за состојбите на македонските преселници во светот, со афинитет да ги овековечи нивните судбини и со умешност и талент од секое пократко или подолго патување да подготви репортажа, патопис, скица или белешка. Со осет и љубов кон историјата на македонското печалбарство, Катин секогаш на секој Македонец му подарува убава литература, низ која ќе ја доживее својата судбина, не само во државата во која се преселил, туку и во својата Татковина.

Се смета дека Славе Катин е еден од најдобрите познавачи на македонското иселеништво, кој со својата богата пишана продукција, со  секој свој наслов ги збогатува хоризонтите на македонската вистина. Во нив тој ја открива болната трагедија на Македонците, подигната до ниво на една колективна национална судбина и историска категорија, исполнувајќи ја притоа општествената мисија во одржувањето и градењето на врските меѓу раселените Македонци и оние што живеат и создаваат во сопствената слободна и независна држава.

Сублимирајќи ја судбината на Македонците на Балканот со онаа на раселените, Катин остварува своевидна историска синтеза која овозможува автентичен поглед на македонската историја, создавана низ вековите, низ нивните буни и востанија против бројните освојувачи. Низ диоптријата на Катин секој Македонец ја согледува големината на просторот на неговата држава, која низ вековите доживувала трансформации во нејзиното распарчување, од нејзините соседи, кои и покрај жилавите напади и освојувања низ вековите, не можеа да ја освојат.

Преокупиран со македонската колективна судбина, Катин останува фанатично приврзан кон оваа важна национална тема. Тој ни ја открива најболната македонска трагедија, кревајќи ја и возвишувајќи ја на ниво на една колективна национална судбина и историска категорија, исполнувајќи ја, притоа, општествената мисија во одржувањето и градењето на врските меѓу раселените Македонци и оние кои живеат и создаваат во Република Македонија>, истакнуваат промоторите на делото на Катин <Иселенички хоризонти>, додавајќи дека егејскиот, односно беломорскиот, пиринскиот и преспанскиот дел во Албанија, Катин ги оживува со цврста историска документираност и која потпира на потребната фактографска аргументираност, што на неговите дела на оваа тема им дава и еден мошне значаен историографски белег.

Катин е автор кој најимпресивно ги доловува талкањата на македонските економски емигранти по светот, односно нивното раселување, па и современото отселување, а низ тоа и нашето размакадончување, нашата најболна рана, која за жал и денес не стивнува. Поминувајќи од судбина до судбина, секоја различна по својот скитнички знак, Катин ефектно го прикажува духот и психата на тие несреќни луѓе, кои се уште не можат да ја прифатат својата судбина. Потврдувајќи се како автор со вистински афинитет кон оваа тема, Катин е нејзин верен и смел истражувач, нејзин страствен опсерватор и протагонист, нејзин очевидец и елоквентен сведок.

Неговите текстови не само што ги опишуваат средбите и настаните, туку предизвикуваат љубов и верност кон Татковината, а низ нив се сублимира и авторовата визија за македонството. Токму поради тоа, делата на Катин имаат и историски аспекти, хуманистички пораки, интимни исповеди, патриотски мечти, но и психолошки и социјални елементи. А најдрагоценото што го нудат, е сознанието дека сето тоа треба да се види со сопствени очи и да се доживее лично. Зашто тој, без предрасуди и хипотеки, едноставно и уверливо, документирано и емотивно, ја прикажува трагедијата и предизвиците на македонските иселеници, како своевиден водич на историската вистина и на македонските судбини низ светот.

Делата на Катин претставуваат илустративен пример за современиот миг на македонскиот државен и политички однос кон нашите иселеници и нивните културни, црковни и спортски друштва и клубови. Однос што отвора нови можности, содржини и перспективи за градење поблиски односи и врски со македонското иселеништво, по примерот на Италија, Грција, Полска и Хрватска. Колку ќе се успее во тоа, ќе покаже иднината. Зашто во минатото миграциони процеси во Македонија се одвивале паралелно со актуелните настани на Балканот, кога македонскиот народ влегувал во разни фази на туѓи влијанија. Во ситуациите кога запаѓал во нови зависни состојби, неговата економска состојба се влошувала. Не е случајно што македонскиот печалбарски бран започнал многу одамна. Крајот на ЏИЏ век регистрира поголеми македонски преселнички групи, особено од Битолско, Леринско и Преспа, во САД, а по Првата светска војна и во Австралија.

По Илинденското востание печалбарството се засилило, а продолжило и по Балканските и Првата светска војна. Иселувањето продолжило и меѓу двете светски војни, а особено по Втората светска војна, кога била поразена Демократската армија на Грција, во Граѓанската војна, на чија страна учествувале Македонците од егејскиот дел на Македонија, надевајќи се на дефинитивно стекнување со национални и социјални права. Наместо тоа, доаѓа до масовни преселби, особено од Леринско-костурскиот крај. Во фокусот на Катин се и други специфични периоди, кои довеле до преселби во други земји, а особено во САД и Канада.

Во обединувачкиот чин на Македонците во дијаспорта, посебно место и улога има Македонската православна црква, чие делување континуирано го следи перото на Катин. По обновувањето на Охридската архиепископија во 1958 година и по прогласувањето на автокефалноста во 1967 година, МПЦ направи силен пробив и во прекуокеанските и европските држави. До крајот на Народно-ослободителната војна Македонците во дијаспората се приклучувале кон други православни цркви, вршејќи ги православните обреди, не на македонски јазик и не во свои цркви.

Првата инцијатива за МПЦ се роди во Мелбурн, Австралија, во 1956 година. Новоизградениот храм „Свети Ѓорѓи“во Фицрој е првата МПЦ осветена од македонски владика во 1960 година. Веќе во 1962 година е поставен камен-темелник на МПЦ „Свети Петар и Павле“ во Гери – Индијана, а во 1964 година на црквата „Свети Климент Охридски“ во Торонто. До Втората светска војна, бројот на Македонците во Австралија беше само неколку илјади. Меѓутоа, по војната овој број рапидно се зголемува, бидејќи, речиси цели села од егејскиот дел на Македонија, како и од Битолско, од Охридско, од Преспанско и од други делови на Македонија, се преселија во Австралија. И така, никнуваа македонските православни цркви во светот. Овој феномен станува посебна преокупација на Катин, кој на оваа тема дава посебно место во своите дела за дијаспората.

Продолжува 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пишува: ДУШАН РИСТЕВСКИ