КАКУРИНОВ: Ќе тргнеме од неколку други претпоставки коишто се повеќе познати од маркетиншки аспект. Сите ние знаеме дека ако еднаш утврдиме оти некој производ е квалитетен, ние продолжуваме да го купуваме. Кај нас во последно време се купуваат производи со знакот на квалитет, бидејќи на тој начин потрошувачите знаат дека тоа е контролиран производ. Многу е тешко да се добие производ со ознака - Хасап, бидејќи тоа значи континуирано контролирање на квалитетот. Хасап значи контролиран и здрав производ. Доколку се случи грешка во самата контрола на Хасапот, веднаш се знае кој е виновникот за настанатите пропусти и грешки. Хасапот е доста ригорозна мерка во светот што гарантира дека производот е здрав и квалитетен. На потрошувачите од Европската унија, сосема им е јасно што значи производ со ознака - Хасап.

КАКУРИНОВ: Кај нас постои Закон за безбедност на храната и во самиот Закон стои една точка која вели дека системот за безбедна храна или Хасапот треба да се спроведе во рок од една година. Мое лично мислење е дека тоа е преамбициозно за наши услови. Она што е реално во моментов е спроведување на широка кампања помеѓу сите производители за запознавање со овој систем. Хасап подразбира три сегменти. Едниот се фармерите, односно производителите на суровини, вториот сегмент се преработувачите на храна и третиот сегмент опфаќа дистрибуција со трговија. Дури на крај доаѓаат потрошувачите. Хасапот треба да дејствува во сите три сегменти. Во нашата држава се уште немаме формирано Дирекција, Агенција или соодветно државно тело кое ќе биде одговорно за имплементација и контрола на Хасапот. Немаме формирана инспекциска служба, ниту постојат подзаконски акти. Во овој момент освен Законот не е прецизирано кој што може да работи од областа на Хасап. Вториот проблем е на ниво на министерства, затоа што постои преклопување во однос на нивните овластувања при контрола на храната. Во моментов кај нас постои тенденција контролата на храната да се концентрира во едно министерство. Тука се можни одредени манипулации и ние не смееме да си ги дозволиме грешките кои ги правеа земјите од Европската унија пред нас. Во Велика Британија пред десет години евидентни беа истите проблеми како денес кај нас. Кај нив на крај со одлука на Владата се создаде независно тело за контрола на храната во кое се вклучени членови на сите засегнати министерства. Сите тие заедно донесуваат подзаконски акти и се што е потребно за контрола на храната. На тој начин целиот систем на контрола на храната е заокружен на едно место и секој точно ја знае својата улога. Тоа е она што Македонија, а особено Министерството за економија, во последно време се обидува да го направи. Не е можно само едно министерство да го контролира целиот процес. Со оглед на тоа дека овој систем е мултидисциплинарен не смее да се дозволи само едно Министерство да ја води целата контрола. Не смееме да ги повторуваме грешките на другите. Денот кога ќе влеземе во ЕУ ние ќе мораме да се прилагодиме на нивните стандарди. Подобро е тоа денес да го направиме, отколку да чекаме утре тие да не предупредуваат.

КАКУРИНОВ: Ниту една буква не е погрешна во изјавата на Штајнкамп. Бидејќи сме членка на СТО, кај нас станува неопходно постоењето на Хасап без кој нашите производи едноставно нема да бидат конкурентни на пазарите во светот. Но, со оглед на фактот дека ние во безбедноста на храната заостануваме во поглед на законската регулатива, формирањето на телата и слично, многу тешко ќе & биде на РМ да извезува домашни призводи на странскиот пазар. Странците веднаш прашуваат дали производите се производени според Хасап, а ако не се, производот не може да се продаде. Има примери со многу фирми од РМ кои соработувале со германски фирми, но поради непостоење на Хасап, соработката е прекината. Германските потрошувачи бараат производство по Хасап системот, а тоа го бараат и од македонските производи. Веќе оваа година почнуваат да се откажуваат договорите за извоз на одредени македонски производи, не поради тоа што немаме квалитетен производ, туку едноставно поради не постоење на Хасап.

КАКУРИНОВ: Веќе и претходно кажав каква е состојбата кај нас во поглед на законската регулатива. Морам да потенцирам дека има објективни и субјективни причини за тоа што сме на ова ниво со Хасапот. Објективна причина е тоа што кај нас е овој систем на производство на храна е релативно нов и кај нас секогаш недостасуваат инвестиции и информации. Втора работа е што кај нас секојпат се почнува со помали средства, па постепено се напредува, бидејќи таква ни е економската моќ. Но, Хасапот бара определена шема и линија на производство што за производителот значи трошење на дополнителни средства. Кај нас нема такви банки што ќе даваат кредити со ниски камати за да можат производителите да вложуваат. Заостануваме и во поглед на информираноста зашто доста наши експерти дознаа за овој систем преку вклученост во странски проекти или со лична заинтересираност. Потребно е пошироко информирање за новите системи. Денес кај нас мора да се поведе поширока кампања кај производителите за да имаат предвид дека - ако сакаат да извезуваат, мора да имаат Хасап. Тука државата треба да воведе и рок за реално реализирање на Хасап системот.

КАКУРИНОВ: Нивото на контрола кај Хасапот се сведува на нивото на производител. Ќе посочам еден пример со преработувач на млеко кој контролата на преработката ја врши сам во сопствени лаборатории. Приемот на млекото според Хасап треба да биде со потврда на производителот дека тоа е произведено безбедно. Потоа од преработувачот на млеко дистрибутерот ќе бара потврда дека млекото е безбедно произведено. Според оваа хронологија, директно може да се откријат пропустите и да се утврди виновникот.

КАКУРИНОВ: Колку што мене ми е познато, досега Хасап има спроведено само во Скопска пивара и во Мекдоналдс. За другите претпријатија - можам да кажам дека се прават напори за спроведување на Хасап во Битолската млекара. Во последниве неколку месеци со помош на ГТЗ-ТТ и ГТЗ-ПСП се спроведува Хасапот на иницијално ниво во конзервната, месната и млечната индустрија. Тоа се вкупно 12 фирми што е многу малку, а е директен резултат на недоволната информираност. Тоа се користи од страна на некои консултантски фирми кои велат дека спроведувањето на Хасапот не е нешто тешко. Тие, впрочем, даваат погрешна слика за Хасапот, кој во суштина е многу сериозна работа. Кај Хасап системот исто треба да се внимава при неговата имплементација да бидат вклучени луѓе кои работат во фирмите што го имплементираат.

КАКУРИНОВ: До крајот на годинава Битолската млекара би требало да го имплементира Хасап системот. Но, кај преостанатите не е реално да очекувате за кус временски период од година дена да се спроведе Хасап. Треба да се дојде до ниво на воведување на тимови за Хасап, да се заврши со воведување на определени постапки за спроведување и точно запознавање на самите тимови што конкретно треба да прават. Но, тоа е далеку од вистинска имплементација на Хасап, бидејќи тоа подразбира и сертификација која треба да ја изврши национално тело што треба и да врши контрола.

КАКУРИНОВ: Јас сум само еден од соработниците на Министерството за економија. Може да се каже дека кај нас постојат доста консултантски куќи и некои од нив се доста добро екипирани, но има и такви што не се. Бидејќи кај нас нема законска регулатива, се потпираме на неколку важни работи. Во тој поглед, барем кога станува збор за Министерството за економија, тоа секогаш соработува со веќе постоечките научни институции. Со оглед на тоа дека станува збор за прехранбени продукти, логично е Министерството да се обрати и до Земјоделскиот факултет во Скопје чијашто работа покрај науката е и едукација во системот на производство на храна. На нашиот факултет постојат луѓе коишто веќе се занимавале со оваа работа и биле на престој во странство токму за оваа проблематика. Од друга страна има и луѓе кои веќе работеле на "Знакот на квалитет" и се обучени за овој систем. Значи, има повеќе луѓе кои преку досегашната работа веќе се запознати со Хасап. Во рамките на Министерството за економија соработуваме како тим од осум луѓе од различни области. Ние не сме консултантска куќа, ниту соработуваме од финансиски аспект, туку наша работа е да даваме совети. Нема потреба работите да се прават без ред. Мене лично ми се допаѓа што Министерството за економија за оваа проблематика консултираше многу стручни луѓе. Ме радува ваквиот почеток на активностите на Министерството, бидејќи така се прави и во преостанатите развиени земји. Мислам дека е добро што Министерството за економија соработува со ГТЗ и УСАИД преку кои може да се добијат солидна помош и совети. Мислам дека ние треба да се угледаме на земјите кои се покажаа како успешни, но и да се учиме на нивните грешки. Сметам дека кај нас работите ќе се одвиваат во добра насока.