НАЦЕВ: Прво, ова што го потенциравте е точно. По 12 години работите повторно ги враќаме наназад, што сигурно дека е жална ситуација. Тоа требаше да биде направено некаде на почетокот на деведесеттите години. Но, имаше редица субјективни и објективни околности кои влијаеја да не биде подготвен таков документ и едноставно директно се отиде на Закон за одбрана. Нужноста од Законот за одбрана беше приоритетна, но не требаше да се заборави ваквиот документ. Меѓутоа, очигледно надвладеа тој субјективен момент, односно субјективната слабост на институциите кои едноставно "немаа време" да го изработат. Не зборувам дека немало кадар, стручњаци, познавачи на проблематиката, туку овој проблем долго време се одолговлекуваше. За среќа, во тој целокупен напор нешто постои како документ - во 1998 година се направи Стратегијата за одбрана на РМ која стана фундаментален документ. Значи, враќањето наназад не е само тоа во смисла работите да ги ставиме во некој ред, туку создавање на концепцијата како платформа во вид на ставови кои, да речеме, ќе бидат усвоени од Парламентот, ќе послужат за изготвување на други документи: стратегијата за национална безбедност, ревидирање на стратегијата за одбрана и на воената стратегија. Со стратегијата за вооружена борба се поврзува Армијата и сето она што таа треба да го прави во определени ситуации. Затоа сега се наметнува прашањето дали со Законот се враќаме назад, бидејќи невозможно е да се создадат вакви документи и содржини кои се произлезени од оваа концепција, а да нема промени или измени во законската и подзаконската регулатива. Тоа значи дека можеме да се заплеткаме во т.н. чиновнички или административно-политички лавиринти - од потенцијално добра идеја потоа да не биде ништо. Работите можат да не бидат квалитетни или активностите да се враќаат наназад.

НАЦЕВ: Лично мислам дека кај нас на безбедносен план функционира консензуален пристап. Да не кажам дека во овој вид, консензуалната демократија решава за безбедносните прашања. Тоа може да биде продуктивно во некоја преодна фаза, но таа фаза трае предолго. Треба да се почитуваат законите, треба да се почитуваат донесените одлуки, решенија, а не да се договараме за секоја безбедносна ситуација или безбедносен проблем. Значи, зборувам за договарање меѓу коалиционите партнери од албанскиот блок, СДСМ и другите што се присутни во Владата. Тоа може да биде контрапродуктивно.

НАЦЕВ: Ситници се сето она што ни се случува секојдневно и тие навистина треба да бидат предмет на решавање, но од ситници можат да настанат крупни работи. Ни бегаат крупните работи за кои треба да размислуваме. Значи, прашањето е до кога ќе се вртиме во круг? До кога работите повторно ќе ги започнуваме, на ново и на ново? До кога низ вакви документи ќе протнуваме вакви или онакви безбедносни и лични интереси на поединци кои можеби не се толку битни и важни за државата колку за одредена гарнитура, слој или поединци. Значи, глорификување на проблеми и решенија кои можеби во дадениот момент немаат приоритетно значење. Мислам дека и оваа Концепција на некој начин претставува тоа.

НАЦЕВ: Доминантно влијае. Сето тоа е во склад со политичката припадност на луѓето што треба да донесат важни политички одлуки во однос на безбедноста на РМ. Системот на одбрана, целокупниот спектар на прашања поврзани со безбедноста мора да функционира по автоматизам. Но, да може субјективниот фактор да влијае, да има простор, во крајна линија и затоа се дадени документите. Затоа најлесно е да управувате и да раководите, да донесувате одлуки ако немате регулатива. Или имате толку флуидна регулатива која дава извонреден простор за наметнувањето на поединците како доминантни одлучувачи. Да не зборуваме за неверојатна флуктуација на кадри. Знаете, онаа стара поговорка "дојди едни, дојди други, тргни ги стручњаците, донеси нови стручњаци", е жива. Ова за што се определивме и проекцијата што ја правиме за влез во НАТО бара екипа која континуирано ќе работи без разлика на промените во политичкиот врв, структурата итн... Значи, таа професионалност кај нас е ставена на втор план.

НАЦЕВ: Јас овде држам предмет Стратегија и систем на националната одбрана, раководење и управување со системот. Документот го добив од новинарите. Тоа самото по себе доволно кажува.

НАЦЕВ: Јас точно знам кој го подготвувал - Китановски и Ѓоревски, поранешен државен секретар. Не велам дека се слаби. Не велам дека луѓето не ги познаваат работите - еден е поранешен министер, а другиот исто така наш колега, но најверојатно поради некои лични релации и односи, а не поради остварувањето на функцијата што ја имаат, диструбуцијата и консултацијата се извршуваат само со "подобни луѓе". Тоа не е добро. Ако го бараме државниот интерес во смисла на остварување на квалитетни решенија преку консултација на професионалци кои тоа го работат, тоа требаше транспарентно да се направи.

НАЦЕВ: Па, имаше нешто, но тоа беше про форма пуштено во јавноста, односно имаше пет или шест делови во "Дневник" кои беа извадоци од таа Концепција, и тука се се заврши. Најверојатно со тоа сметаа дека е пуштено да се разгледа, да се види дали ќе има вакви или онакви реакции. Тоа така не се прави.

НАЦЕВ: Не знам како ќе одат процесите. Ако до вчера ги теравме стручњаците да имплементираат стандарди на НАТО, како доминантна задача, сега нив ќе ги тераме друго да работат. Односно, даваме платформа која, ако е така тргната по патот и треба да помине на Собранието, може да создаде збунетост дека ова е нова платформа и ќе значи ново преструктуирање, а старото се уште не го завршивме. Значи, едноставно задача на задача, задача врз задача и ќе го загушиме системот и едноставно луѓето нема да знаат на што да му се даде приоритет.

НАЦЕВ: Кај нас, ако ја гледаме динамиката, во најдобар случај дури во 2004 година би можеле да добиеме најава, односно покана дека ќе влегуваме во НАТО, заедно со Албанија и Хрватска. Да претпоставиме дека во 2007 година тестот за нашата подготвеност би бил завршен. И во најлошата варијанта, условно кажано, во 2010 година ќе влеземе во НАТО. Но, притоа мораме да водиме сметка и на еден друг аспект. Европа прави свој безбедносен идентитет. Какви тогаш ќе ни бидат релациите кон САД кои на определен начин ќе водат самостојна безбедносна политика врзана за нивните интереси. Судирот веќе го видовме, а беше во врска со нападот врз Ирак. Мислам дека Европа веќе бара начини и можности да се ослободи од тежата од САД. Дали тоа ќе им успее и на кој начин, не знам. Најверојатно ќе се обидат, ако не успеат да направат нешто друго. Значи, ако НАТО доживее трансформација, а тоа се определени проекти коишто веќе се гледаат и се нотираат, тогаш проблемот останува наш, бидејќи ќе треба да ги реализираме националните интереси наспроти она што е наднационално. Не можеме да играме на две карти. Ако стануваме дел од Европа, дел од европските безбедносни интегративни процеси, не можеме да размислуваме дека наш основен партнер се САД. На два стола ли ќе седиме? Или ќе одиме на европската димензија, или едноставно ќе се обидеме со определени гаранции и билатерални спогодби, а не пишани договори, да се приклониме кон најмоќната сила во светот, како што се проклонуваа одредени земји коишто беа на нејзината страна и ги понудија своите услуги за напад на Ирак, надвор од заедничкото решение на НАТО и ЕУ.

НАЦЕВ: Мислам дека има премолчен договор, дека оквалификувањето на АНА ќе оди во таа насока - таа е криминална, криминогена структура, група итн... И мислам дека нема да се остави простор да го прават она што го замислиле во нивните проекции. Видете, не може на овој простор во рок од две години да се ревидира нешто што е постигнато, според мене, преку субверзивна војна. Мислам дека тоа нема да се дозволи. Но, мене повеќе ме загрижува една друга работа - дали во наредните три до пет години ќе имаме нова албанска држава како сосед. Што ќе правиме тогаш, или како ќе правиме, односно какви ќе бидат размислувањата? Ние мораме да размислуваме и да ги проценуваме состојбите за нашата безбедносна позиција во овие варијанти: Косово како дел од федерацијата Србија и Црна Гора, или самостојно Косово.

НАЦЕВ: Барем според моите разговори со одредени луѓе од албанската заедница, тие велат дека многу се разликуваат од Албанците на Косово, од Албанците во Албанија. Разликите меѓу нив не се битни, но за мене е доминантна нивната кауза. Мислам дека каузата е таа нишка што ги врзува без оглед на разликите во однос на културата, минатото, сегашноста, размислувањата, идеите итн. Во секој случај, Косово станува жежок костен кој треба да го реши ЕУ. Како ќе ги врати работите на поранешната состојба, мене не ми е јасно. Можеби ќе мораат да останат подолго време. Според првите планови, тоа беше најмалку 20 години, но сега тоа виси како јамка околу вратот која ги задушува и Европејците и Американците. Може да се случи, ако се исфорсира идејата за независно Косово, Албанците да бидат и најголеми губитници во наредниот период, особено Албанците од Косово. По логиката на нештата, барем она што се мои сознанија, нешто може да се конзумира, да се бара, да се понуди, но таа конзумација во еден кумулативен момент може да се јави како бумеранг. Да се јави како негативност. Старите идеи ги знаеме какви се - "Голема Албанија", "Големо Косово" и она што со години се прикажува кај нас - "Илирида". Можеби тие идеи се потиснати во овој период, но не верувам дека промоторите и нивните носители од нив лесно ќе се откажат.

НАЦЕВ: Само да ве потсетам, кога прв пат се појавивме во Брисел направивме Национална програма и отидовме со проекција од армија која требаше да брои 127.000 луѓе. Едноставно, таму присутните го фрлија тој документ. Врз што се направи проценката?

Потоа се одеше на намалување - 22.000 на 80.000 лица. Па на размери - 16.000 и 40.000 војници, што професионалци што резерва. Сега се дојде до фаза 10.000 и нешто, со срамежливо протнат податок - плус 28.000 во резерва. Врз каква основа е направено тоа?! Или луѓето што ги направиле проценките во првата верзија за големината на Армијата биле слаби, или кај стручњаци превладувала желбата, а не реалноста. Сега во последната проекција ни се случува нешто друго. Како се извадија тие бројки? Дали врз основа на заканите, или врз основа на проценка на институцијата во којашто сакаме да асоцираме?

НАЦЕВ: На НАТО-структурите.

НАЦЕВ: За мене тоа не е проблем, туку нешто друго. Кога ги намаливме вооружените сили на ниво од 40.000, како веќе да сме влезени во Алијансата, а притоа пропуштивме да мислиме на обврските и на определувањето на функцијата на АРМ во земјава и надвор. Меѓутоа, добро е што влезот во НАТО ќе трае подолг период. Затоа треба да се внимава дали тие сили какви што ќе бидат, преструктуирани, во основа ќе се справуваат со внатрешни проблеми кои можат да се предоминанти, или пак со кризите од опкружувањето. Односно, недостасуваат определби од типот - ако избијат меѓународни проблеми, какви задачи ќе треба вооружените сили на РМ да извршуваат во рамките на НАТО, бидејќи ќе бидеме нивни партиципиенти? Колку од нас во секој момент ќе побараат на располагање жива сила, на пример 1.000 луѓе за да учествуваме во тие НАТО-операции, било да се воени, мировни итн. Значи, јасно мора да се знае дека оваа Армија се подготвува за изведување на теренските работи, а не за воздушниот простор, бидејќи не располагаме со современа техника и технологија. Нашата Армија ќе треба да биде на терен, но што ќе прави таа со домашните проблеми, ако немаме надворешен непријател како што е запишано во дадената концепција. Војската против кого ќе се подготвува!? За војската најдобро е да има дефиниран противник за да може да се оспособува, да се ангажира, да парира и да проучува. Во оваа концепција што е понудена, ние немаме надворешен противник, а притоа создаваме гранични бригади чија функција и намена не се јасно кажани и определени. Па нели полицијата ќе оди на границата?! Значи, недостасува дефинирањето на војската и нејзината улога како гранична бригада, помала единица која во даден момент, во дадени ситуации би требало некако да интервенира. Меѓутоа, како би интервенирале и на кој начин? Значи, постојат низа недефинирани задачи и цели кои треба навреме да се расчистат за да може АРМ што поподготвено да одговори на уставната задача.