ИНТЕРВЈУ

Никола Поповски, претседател на Собранието на Република Македонија

МАКЕДОНИЈА Е МЕЃУ ЧЕКАНОТ И НАКОВАЛНАТА

Разговарале:

Жаклина МИТЕВСКА

Рената МАТЕСКА

  • Безбедносната ситуација во Р.Македонија од нејзината независност до денес е лоша. Таа не може да биде добра, дури и ако оцениме дека шест месеци немало ниту една бомба, или испукан рафал, затоа што Македонија објективно егзистира во услови кои наметнуваат небезбедност.
  • Ние не мора да се определиме цврсто за или против. Ние мора да се придржуваме на тоа дека не сме никаков фактор во оваа војна. Многу е поважно тоа што ќе се случува по Ирак, отколку да истрчаме со каква било децидна одлука пред тоа.

МС: Господине Поповски, неодамна изјавивте дека не сте сосема задоволни од она што го сработи Парламентот до сега. Вашите забелешки се однесуваа на неисполнувањето на дел од предизборните ветувања на вашата Коалиција кои се однесуваа на законодавната сфера. Планирате ли позасилено темпо во парламентарните активности?

ПОПОВСКИ: Јас само изјавив дека не сум задоволен од динамиката со која ги остваруваме предизборните ветувања во некои сфери. Таа изјава беше дадена неколку месеци по работата на Парламентот. Не станува збор за насоката во која се одвиваат работите, туку за брзината. Насоката е задоволителна. Бавноста во работата на Парламентот се должи на некои субјективни и објективни околности. Како објективна околност беше тоа што аранжманот со ММФ го одолговлечи економскиот пакет на закони. Сега тој проблем веќе е надминат. На 21 март имаме седница во Собранието за донесување на економски закони, вклучувајќи го и Буџетот кои ќе отворат една нова, малку сменета економска политика во државава. Тие се однесуваат на доночната, буџетската сфера и на проблематиката на вработувањето. Од тој агол сметам дека работите ќе почнат да се одвиваат според предвиденото. Останува да видиме дали ќе дадат резултати. Треба да бидеме оптимисти, иако многу работи не зависат само од нас. Многу работи зависат и од аранжманот на ММФ кој предизвикува многу социјални проблеми во Република Македонија, набљудувано од неколку агли. Прво, од аспект на фирмите загубари кои треба да го решат својот статус, мислам дека Македонија е една од последните транзициони земји која остана со нерешен статус на поранешните големи државни претпријатија. Нивниот статус мора да се реши. Вториот проблем е со вработените и нивните синдикати, кај загубарите, но и кај јавниот сектор кои не се подготвени да се соочат со рестрикциите кои следат. Трет проблем е со затекнатите состојби, наследени од изминатата власт. Тие ќе се разрешуваат еден по еден, а некои ќе завршат и со судска разврска, што не значи дека со тоа проблемите ќе бидат решени. Таков пример е разврската со НИП "Нова Македонија", кој може да заврши со судска разврска и со кривично гонење на обвинетите, но тоа не е утеха за над 1.000 вработени кои остануваат без своето претпријатие, без пари и без перспектива. Темпото на Парламентот во првите сто дена беше мошне слабо од веќе познати и споменати причини. Темпото кое му претстои на Собранието ќе биде мошне динамично!

ИСТРЧУВАЊЕ

МС: Деновиве "најжешка" тема во државава е прашањето за ставот на Република Македонија кон т.н. "ирачка криза". Факт е дека претседателот Трајковски "на своја рака" дал ветување оти Македонија ќе ја поддржи воената интервенција на САД во Ирак. Факт е, исто така, дека Владата, и по американскиот "нон пејпер", нема изградено став по ова прашање. Прво, како ваквата некоординираност на институциите во државава ќе се одрази врз меѓународниот углед на РМ? Второ, има ли Собранието на Република Македонија некаков инструментариум со кој би ги спречило евентуалните антиуставни потези на претседателот Трајковски во врска со испраќањето на македонски војници во Ирак?

ПОПОВСКИ: Нема потреба од никакво спротивставување на Трајковски, затоа што одлуките ги носи Собранието на Република Македонија. Господинот Трајковски си има свој политички став. Неговиот политички став во основа е зависен од начинот на којшто тој стана претседател на РМ на изборите во 1999 година. Кога на таков начин и со таква поддршка ќе станете претседател на една држава, вие немате избор во вашата понатамошна политика. Вие ќе мора едноставно да поддржувате се што ќе ви наметне оној којшто ви помогнал да станете претседател, односно се што тој ќе ви сервира. Од тој агол јас не сум уверен во тоа што лично размислува господинот Трајковски, меѓутоа сум уверен дека тој нема избор за така да размислува по таквиот негов избор во 1999 година. Сега ако размислуваме за реалните проблеми, работите стојат вака: Македонија се наоѓа меѓу чеканот и наковалната. Таа војна не е наша војна. Таа ќе стане наша доколку биде одлука на Обединетите нации. Се додека не е одлука на ООН, таа е билатерална одлука на некои држави во светот кои сакаат да се справат со тие проблеми. Никој нема да не осуди ако донесеме каква било одлука во насока Македонија да се извлече од конфликтот кој моментно владее помеѓу големите сили во светот. Ние сме држава која има проблеми со безбедноста. Ние сме држава која веќе подолг период има странски воени мисии на своја територија кои се сменија веќе неколку пати. Со претстојното доаѓање на евросилите, тоа ќе биде петта воена мисија во Република Македонија која сака да ја одржи стабилноста и мирот во државава. Во ситуација кога ние зависиме од една таква помош, навистина мислам дека никој нема да ни забележи доколку оцениме дека не можеме да завземеме страна. Ние имаме доволно свои проблеми, а не можеме никако да влијаеме, освен вербално на исходот од тоа што се случува во светски рамки. Со некритично завземање на која било страна, за и против, без водење сметка за тоа што потоа не чека, мислам дека би оделе во погрешен правец. Мислам и дека сите државни раководители од својата позиција мора да сфатат дека сега е време на многу суптилни одлуки. Понекогаш треба да знаете да премолчите, понекогаш да знаете да не донесете однапред одлука и ако некој тоа не го побарал од вас. Во случај пак ако бараат одлука, треба да знаете компромисно да одговорите, што е побитно, отколку однапред да истрчате со одлука.

МС: Според Вас, како претседател на Собранието на Република Македонија, но и како човек, каков став треба да заземе Македонија во врска со воената интервенција на САД во Ирак? Дали сме поставени во позиција да избираме страна - или САД, или ЕУ - или, пак, имаме и некаква трета опција?

ПОПОВСКИ: Мислам дека ви дадов одговор содржан во претходното прашање. Нужно, ние не мора да се определиме цврсто за или против. Ние мора да се придржуваме на тоа дека не сме никаков фактор во оваа војна. Многу е поважно тоа што ќе се случува по Ирак, отколку да истрчаме со каква било децидна одлука пред тоа.

МС: Како ја коментирате можноста од назначување на Никола Димитров за преговарач за името на нашата држава во спорот со јужниот сосед?

ПОПОВСКИ: Тоа е надвор од компетенциите на Собранието. Таков преговарач треба да биде предложен од страна на Претседателот на Република Македонија и во координација со Владата. Ако лично ме прашувате дали Никола Димитров треба да биде преговарач - мислам дека не треба да биде. Тоа го велам од причина што тој е актуелен амбасадор на РМ во САД, а преговорите се водат во рамките на Обединетите нации. Мислам дека такво двојство не би требало да има. Или треба да преговара нашиот претставник во ООН или некој специјален преговарач. Сметам дека не е добро решение амбасадор во една држава да биде назначен и за мултилатерални преговори. Второ, мислам дека не сум убеден во неговото политичкото искуство. Димитров го почитувам како политичар, но сепак сметам дека искуството не му дозволува да преговара за една толку сензибилна работа.

НЕСТАБИЛНОСТ

МС: Безбедносната состојба во Република Македонија, и покрај оценките дека таа е поволна, сепак е кревка, односно нестабилна. Доказ за ова е неодамнешниот настан во Кумановско кога двајца војници од составот на НАТО ги загубија животите, а тројца македонски државјани беа повредени. Има и најави за евентуална пролетна офанзива на т.н. АНА, а се зборува и за тоа дека Албанците прогласија "слободни територии" во Липковскиот регион. Македонската јавност имаше можност да го види поставеното албанско знаме на калето над Слупчане. Ќе расправа ли Собранието во најскоро време за безбедносната состојба во Република Македонија, со оглед на фактот дека државните институции се уште немаат контрола над целокупната територија на Република Македонија?

ПОПОВСКИ: На ова прашање сакам да ви дадам поширок одговор. Безбедносната ситуација во Р. Македонија од нејзината независност до денес е лоша. Таа не може да биде добра, дури и ако оцениме дека шест месеци немало ниту една бомба, или испукан рафал, затоа што Македонија објективно егзистира во услови кои наметнуваат небезбедност. Да не заборавиме дека 200 километри од северната гранична линија кон Косово, другата страна не ја признава за релевантна. Да не заборавиме и дека на јужната страна имаме сосед кој не ни го признава името на државата, како и тоа дека кога станува збор за етничките заедници или самобитноста на македонскиот народ, некој од другите соседи се мешаат во внатрешните работи на државава. Во Македонија имаме една третина припадници на заедниците и население кое во конфесионална смисла е поделено отприлика 65 наспрема 35 отсто. Сите тие услови ја прават Македонија да биде толку многу хетерогена структура и да не зрачи со стабилност. Ако на ова го додадете внатрешното и надворешното опкружување, многу ниското ниво на економскиот развој на Р. Македонија, односно фактот дека имате повеќе невработени од вработени, тогаш ние во тој случај, воопшто не можеме да зборуваме за стабилна држава. И да нема рафали, нестабилноста се одразува на пример и во тоа што две третини од македонските фамилии мака мачат да го истераат месецот. Таквата социјална состојба говори дека државава не ни е стабилна. Сето тоа значи дека имаме еден ген на нестабилност во самата ситуација во Р. Македонија. Ако на тоа ги додадеме и македонско - албанските етнички односи кои по се она што се случи се исклучително заладени, дури и да нема никакви ексцеси од типот на подметнати бомби и други ексцесни ситуации, ние не можеме да тврдиме дека имаме стабилна ситуација. Македонија треба да помине уште многу долг пат додека стане стабилна држава и да реши голем дел од овие проблеми. Меѓутоа, од овие проблеми што ги набројав, ние немаме ниту еден решено и тоа постојано ќе зрачи со нестабилност. Во таква огнена ситуација мала искра може секогаш да пламне. Од тој агол јас би бил дури и покритичен и од вас. Македонија уште долго ќе претставува зона на внатрешна нестабилност и нестабилност во регионот. Во овој момент нема територија која не е под контрола на надлежните државни органи. Значи, целата граница ја контрола Армијата, а полицијата има пристап до сите места. Ако некој од Собранието побара да се расправа за безбедносната ситуација, ќе се расправа. До овој момент никој не го побарал тоа од Собранието.

МС: Истакнувањето на албанското знаме на ридот над Слупчане не потсетува на Танушевци?

ПОПОВСКИ: Не сум убеден дека е слично како во Танушевци. Околностите се многу сменети. Истакнувањето на вакви знамиња е забележано и на други места. Со тек на време, со примена на Рамковниот договор, овие состојби ќе бидат надминати.

МС: Собранието расправа по Предлогот за донесување закон за дополнување на Законот за посебните права на припадниците на безбедносните сили на Република Македонија и на членовите на нивните семејства. Пратениците Албанци побараа со овој законски акт да бидат опфатени и амнестираните терористи на ОНА. Како гледате Вие на ваквото барање?

ПОПОВСКИ: Мислам дека тука има една крупна разлика. Кога некој некого ќе го прати во војна, тој што го праќа треба да мисли за неговите последици. Ако Република Македонија ангажира безбедносни сили во рамките на своите законски и уставни надлежности и ги испрати во војна, за последиците од таа војна таа треба да решава. Ако некој друг испратил паравоени формации или терористички структури во војна од која тие имаат свои жртви и последици, тогаш тие треба да мислат како да ги средат тие работи. Тоа значи дека оние кои ги мобилизирале луѓето на страната на тогашната ОНА, а тоа во секој случај не била РМ, тогаш тие треба да мислат и за последиците кои сега се појавиле по нивните семејства. Тоа е така секаде во светот.

НЕДОРЕЧЕНОСТИ

МС: СДСМ и ДУИ постигнале начелна согласност за законот за пасоши - ДУИ да се откаже од барањето албанскиот јазик да биде на насловната страница на пасошот, а СДСМ да поддржи решение со кое пратениците Албанци ќе можат да зборуваат на својот јазик во својство на претседавачи на парламентарни комисии. Ова е една од најновите шпекулации од парламентарните кулоари. Колку "држат вода" ваквите тврдења за пазарењето меѓу СДСМ и ДУИ?

ПОПОВСКИ: Не станува збор за пазарење, туку станува збор за Рамковниот договор кој прво се преточи во уставни амандмани и од него произлегуваат голем број закони. Рамковниот договор остана како недоречен по три- четири прашања, затоа што во него и во уставните амандмани се изнајде недоследност за тоа како можат да се толкуваат тие работи. Тие три-четири отворени прашања не се предмет на пазарање, туку се предмет на решавање, како истите да се реализираат. Едно отворено прашање е завршување на јазичниот пакет во Собранието на РМ, второто отворено прашање е со пасошите, односно дали се тие лични документи, или не, дали се двојазични. Третото прашање е употребата на симболите. Овие три прашања се предмет на интензивна, да не речам секојдневна комуникација, помеѓу коалиционите партнери, не само меѓу СДСМ и ДУИ, меѓутоа во основа меѓу нив затоа што другите се помали партнери. Според моите сознанија, може да се случи многу брзо да се финишира со предлог како да се решат и овие три отворени прашања. Инаку, тоа не е нешто ново, тоа е нешто што е зацртано, а за што не се нашло реално решение, за разлика од другите работи кои произлегуват од Рамковниот договор каде што, условно кажано, решенијата се веќе јасни и видливи. Овие три прашања се останати како недоволно јасни.

МС: Во јавноста проструи информација дека ДПА подготвила Предлог-закон за пасоши?

ПОПОВСКИ: Предлог-законот е веќе доставен во Собранието на РМ. Тоа е решение од пратеничката група на ДПА со кое се бара двојазичен пасош. Јас го видов тој предлог. Насловната страница е на македонски, албански и англиски јазик. За внатрешноста на пасошот решенијата се усогласени затоа што нема дилема дали внатре ќе биде двојазичен. Станува збор само за насловната страница и во таа насока е и Предлог-законот. Јас како претседател на Собранието нема да правам селекција. Кога ќе се соберат доволно точки на дневен ред и овој Предлог-закон ќе биде ставен на дневен ред на наредната собраниска седница по 21 март, бидејќи седницата за 21 март е веќе закажана.

МС: Во ноември минатата година имавте средба со Катерина Трајкова - Нурџиева, внуката на Гоце Делчев, борец во НОБ, секретарка на Методија Андонов - Ченто, која веќе неколку години ја бара заслужената рехабилитација од властите во Република Македонија. Обвинувањата од нејзина страна упатени до Вас се дека, едноставно, сте ја заборавиле. Која е процедурата за рехабилитација на Катерина Трајкова - Нурџиева и дали Вие како претседател на Парламентот ќе се заложите за реализирање на овој процес во најскоро време?

ПОПОВСКИ: Со госпоѓата Катерина сум се сретнал само еднаш. Официјално ја примив. Но, и еднаш разговаравме по телефон. Мојот Кабинет во мое име со неа оствари уште неколку телефонски разговори. Не станува збор за рехабилитација, затоа што госпоѓата Катерина нема никакво судско решение во оваа држава со кое е осудена за нешто. Станува збор за нејзино барање да има дополнителна пензија и од РМ во еден износ кој ќе & овозможи пристојно живеење во Бугарија. Јас ветив дека во рамките на законите ќе направам се што е во моја надлежност. Се обратив и до Министерството за труд и социјала. Меѓутоа, во овој момент се плашат дека нема законска основа за таквото нејзино барање. Предметот, колку што знам, се уште се проучува. Како што ме информираа, госпоѓата Катерина има многу малку работен стаж во РМ. Јас лично се заложив случајот со госпоѓата Катерина да го водиме до крај се додека не добиеме конечен одговор - има или нема шанси таа да добие дополнителни приходи од РМ во вид на некоја пензија што ќе биде дополнување на нејзините финансии што ги има во Р. Бугарија. Сето тоа ќе биде во рамките на Законот. Нема можност да примениме некакво "екстра" однесување за тој случај. Меѓутоа, ако Законот дозволува, се надевам дека ќе има некаква разрешница.

МС: Господине Поповски, за крај, се привикнавте ли Вие лично на слушалките и на "терористичкиот амбиент" во македонскиот Парламент?

ПОПОВСКИ: Мислам дека зборот "терористички" е премногу јак и не можам да го коментирам. Јас сум претседател на Собрание и сите што имаат верификуван мандат се пратеници. Слушалките се резултат на промените во Уставот на РМ. Жив човек се навикнува на се.


 

Gore

 

Copyright © 2003 "МАКЕДОНСКО СОНЦЕ"