СТЕФАНОВСКИ: Во еден период имаше кривични пријави скоро за секого. Тие четири години требаше да се искористат за да се потврдат или да се отфрлат обвинувањата, но бидејќи знаеме кои беа институциите за докажување и како тоа го правеа, тоа не е сторено. Државниот секретар не е мое кадровско решение, тоа е на мојата партија (СДСМ). Според мене, ако кривичната пријава немала судска разрешница, односно ако таа работа не е докажана, тогаш тоа е шпекулација. Не можеме сега со кал да фрламе по луѓето додека обвинението не се докаже. Не сакам да одам ниту во одбрана, ниту пак да кажам дека се во право оние коишто го обвинуваат. Јас го викнав Тозија кај мене и разговаравме по што се прашувам - ако некои работи биле така како што е наведено, ако имало кривична пријава, а имало, зошто не се пресудило? Треба да се расчисти - или е виновен, или не е виновен. Трето нема.

СТЕФАНОВСКИ: Кога говориме за проблемот на изборот на менаџерските тимови, едноставно новиот Закон за култура функционира само на ниво на в.д. директор, затоа што нема Национална програма. Сите процеси се закочени само затоа што на ваков начин се одредени именувањата во Законот за култура. Инаку, најбитниот сегмент е да ги заштитиме уметниците. Практиката ни покажува дека иако тие имаат квалитет, сепак во еден процес од пет-шест години не нашле свое место во уметноста. Затоа е потребна Националната програма. Претходниот состав на Министерството ја изготви Националната програма, но таа не беше изгласана. Зошто? Беа свесни за слабостите, се губеле во делот на именувањето на институциите како национален интерес. Националната програма не треба да се исцрпува во делот на историјата. Може да се наврати само на 12 години од осамостојувањето на Македонија. Таа се навраќа, анализира и како држава обезбедува и гарантира одредени вредности. Тие не го разбирале тоа. Зошто не го разбирале не знам и не би сакал да навлегувам во тоа. Националната програма можеби е устав на културата, но не е нешто што не се менува.

СТЕФАНОВСКИ: Мислам дека никој нема тапија на некоја култура без разлика дали е од антиката, дали од римскиот период, дали од византискиот, дали од подоцнежните периоди со доаѓањето на Словените. Народите се испреплетувале и тоа е предност на државите коишто се формирале на овој дел на Балканот. Тоа може да се види и во музиката, особено во етномузиката - како, на пример, групата "Анастазија", а исто така и Горан Бреговиќ и Влатко Стефановски ги користеа тие етноелементи, така што имаа проблеми околу докажувањето кој кого го копира. Слушајте ја грчката музика, слушајте ја бугарската, македонската, турската, ќе видете сличности во ритмовите. Што се однесува до археологијата, факт е дека тука постоеле антички градови коишто се уште се истражуваат, а за тоа археолозите треба да имат еден стручен приод. А, она што е веќе откриено треба и да се потврди, како на пример златната маска. Многу наши археолошки предмети се наоѓаат низ светот "благодарение" на дивите копачи. Тие наметнаа еден тренд на продавање на археолошки движни наоди. Тоа е сфера којашто ни УНЕСКО не може да ја реализира како Закон, Конвенција за заштита на предметите и нивно враќање на местото од каде што потекнуваат. Меѓутоа, таа Конвенција се уште не е пропишана заради некакви политички конотации коишто секаде ги има.

СТЕФАНОВСКИ: Во контекст на ова прашање јас имам одредени забелешки. Добро е што тие инвестираа, но мојата забелешка се однесува на тоа што беа употребени многу средства кои требаше стручно да се искористат. Не е работата само да се направи. Така на пример, сметам дека многу работи неуко се направени при санирањето и реставрирањето на "Света Софија". Жал ми е за она што го направија со "Света Софија". Со реставрацијата се наруши акустиката, се подигна нивото, се стави мермер. Според мене, некои работи, некои делови треба да се остават такви какви што се и да "зборуваат" за минатото. Во Грција има многу антички градови кои не се пипнати. Зошто? Немаат ли пари!?

Приоритетите на ова Министерство сигурно треба да бидат насочени кон културното наследство и живата култура за која сметам дека е запоставена. Луѓето коишто се едуцирале, ако во првите десет години не им се даде шанса, тие се веќе изгубени во просторот и стануваат проблем за државата. Што значи, ќе настојуваме да & дадеме шанса и на живата уметност и на тие луѓе кои ќе станат вистинска вредност на Македонија и на европската култура. Со ова би се привлекле и младите генерации да се едуцираат во оваа област и да останат тука во Македонија, а не да одат некаде надвор во европските држави, па и во светот.

СТЕФАНОВСКИ: Ние планираме во најскоро време да стартуваме со една акција за да ги вратиме младите, да им овозможиме да се занимаваат со нешта коишто се возвишени, меѓутоа коишто не припаѓаат на оној дел што негативно доаѓа од Запад. Некои институции многу брзо ќе почнат да се занимаваат со решавање на овој проблем. Но, и државата ќе треба да спроведе некои механизми со кои ќе ги заштити младите од негативните појави.

СТЕФАНОВСКИ: "Градски кина" се дел кој не може да се избегне во Националната програма. Тука е, се рабира, и Драмскиот театар кој беше најквалитетниот театар во Македонија. Ние мораме да најдеме некое излезно решение. Но, за жал, таа правна елаборација, којашто на различни начини се артикулира, создава проблеми. Едноставно влегуваме во некој лавиринт којшто не можеме така брзо да го разрешиме. Додека не најдеме чија е сопственоста, дали треба да се денационализира просторот, кој во меѓувреме ќе биде директор на "Градските кина", тоа останува да биде голем проблем. Потоа се соочуваме со превработеност. Само за илустрација - на три кина доаѓаат 60 вработени. Во врска со "Градски кина" дури треба и правната регулатива точно да ја срочиме, а посредно да се решава и проблемот со дистрибуцијата на филмовите и сузбивањето на пиратството во Македонија. Но, сметам дека ќе се реши јазолот. Што се однесува, пак, до проблемот во Драмскиот театар, тој брзо ќе се реши.

МС: Зошто за Проектот "Мала станица" тврдите дека е промашена инвестиција? Какво решение Вие нудите за овој Проект?

СТЕФАНОВСКИ: Де факто, ако тргнете да правите институција во мигови на партиска кампања (сите сериозни држави и партии не влегуваат во такви нешта), тогаш можам да кажам дека е само една импровизација. Давани се пари (650 евра по квадратен метар) за простор кој нема комплетна документација којашто треба да ја поседува еден објект при изградба. Меѓутоа, тоа што е направено е направено. Тој објект постои, но секако од наша страна ќе биде се преиспитано, бидејќи по сајтовите читаме дека наводно УНЕСКО учествувал во Проектот, но за тоа не постои никаков документ што може да ја докаже целава работа. Средствата се повлечени на крајот од Министерството за транспорт и врски, а нема направено ниту примопредавање на објектот. За него се дадени многу пари, а како резултат на сето тоа зградата прокиснува. На ова долго време укажувам, но сепак "Мала станица" ќе биде објект на културата, меѓутоа ќе треба да вложиме уште средства за да профункционира како што треба. Со прикажаните пари кои претходно Министерството ги имаше вложено, можевме од корен да изградиме нов објект.

СТЕФАНОВСКИ: Книгата сигурно е од посебен интерес и ние ете се изборивме дури и во оваа даночна политика со ДДВ да останеме на ставката како што беше и досега. Навистина има многу издавачки куќи, добро е што има, меѓутоа сите тие треба да знаат дека Министерството ќе ги затегнува конците и нема да дава така лесно пари. Тоа ќе го правиме по една регулатива и се помалку простор ќе оставаме за импровизации. Ќе го финансираме само она што е навистина квалитетно.

СТЕФАНОВСКИ: Околу тој дел можам да кажам дека станува збор за неизживеаност. Потребна е едукација за некои работи, за да не се прави од тоа политика. Некои луѓе не сфаќаат дека она што се случувало некогаш, не може да се споредува со она што нам ни се случуваше пред извесно време на безбедносен план. Секоја држава, секоја империја, си имала свои заблуди и не може сега некој од свој аспект да прави неиздржани паралели со кои сака да постигне некаква своја политичка афирмација. Ние ќе се обидеме и тој тип да го ставиме во извесни уметнички рамки, без навраќање кон некои историски сегменти. Зошто е тоа така направено во Комисијата за култура, знаат само нејзините членови. Луѓето кои зад себе имале слободна идеја го промовирале нивното чувство за самобитност. Тие се нарекуваат атентатори, но тие се бореле за некоја возвишена цел, тие не биле од денешниот тип луѓе кои ни ја донесоа војната. Светот денес се бори против тероризмот и терористите. Ова го сметам за неукост и се надевам дека тие луѓе кои се дел од власта ќе ги расчистат работите.

СТЕФАНОВСКИ: Веќе се работи на веб-страницата, а сега имаме уште потранспаретна нова страница на која ќе може да се видат сите програми достапни за луѓето. На новата веб-страница ќе се има увид во се она што ќе го финансираме, за проектите, за донациите итн.

МС: Во која насока ќе се одвива Вашиот ангажман во врска со враќањето во Македонија на легендарното Црешово топче од Воениот музеј во Истанбул? СТЕФАНОВСКИ: Неодамна имав посебни средби со министрите на Грција и на Турција при што го поставив токму прашањето за Црешовото топче. Мислам дека наидов на пријателски тон. Црешовото топче, како што знаете, се наоѓа во Воениот музеј во Истанбул, така што не е во надлежност на Министерството за култура. Испратив писмо и до Министерството за одбрана на Турција и се надевам дека при мојата посета во мај ќе добиеме позитивен одговор. Ако ништо друго, барем да ни го дадат за деновите кога ќе се одбележува "100-годишнината од Илинденското востание". Сметам дека тие ќе покажат добра желба и да ни го вратат. Турција ни е пријателска земја, тоа се луѓе коишто сакаат да ни помогнат, луѓе коишто се растоварени од предрасуди и кои ни ја знаат историјата во делот на Османлиското царство. Тие имаат поинакви визии. Турскиот министер, кога говоревме за тој дел од историјата, ми откри дека тој дури докторирал на темата за тоа што значи турска револуција и деновите на големиот турски реформатор Кемал Ататурк коишто ги поминувал во Битола.