Прво, проектот "Голема Албанија" не може да се оствари, бидејќи се надминати објективните услови кои можат да му одат во прилог. Еден од тие е самиот факт што НАТО е тука. Ние доста сме склони да размислуваме дека НАТО стои зад такви проекти, за некојаси таква опција итн. НАТО стои зад криза и сака што помеко да помине во таа криза. И што побрзо да ја надмине таа криза. Нему позначајно му е остварувањето на доминантните стратегии.

АТАНАСОВСКИ: Прво, мораме да направиме разлика меѓу тактиката и стратегијата. Во тактиката често пати се дозволени и некои матни работи, само да се постигне големата стратешка цел. Од стратегијата, ако добро се следи, а тоа е многу битно, ќе произлезе друга тактика итн. Но, еве за нив тактиката беше да се најде главниот противник. Тоа за нив беше Милошевиќ и поранешната ЈУ држава и нејзините заложби. За нив тие ги кочеа процесите. Прво, произведуваа војни преку дринскиот простор. Второ, се однесуваа на еден проблематичен начин во сопствениот простор. И токму поради таквата состојба мораше да се промени нешто. Тоа беше главната пречка. Потоа, тоа не беше единствена пречка, туку се јавуваа и други. Но, во нивниот фокус, во нивната стратегија беше тоа. Затоа во тактиката ќе се најдат многу оправдувања за страв, за грижи. Посебно затоа што ние сме една лабилна земја, која е мала и има скромен капацитет. Ние дури внатре си дозволивме да имаме некои луксузи. На пример, со начинот на управување со земјата се доведовме во една проблематична ситуација и затоа сме чувствителни на мали деранжмани. Затоа се оправдани ваквите прашања за безбедносната ситуација.

АТАНАСОВСКИ: Пред да ви одговорам на ова прашање останав недоречен за претходното. Имено, зборев дека има кризи и дека има еволуција во кризите. Значи, мора да има елементи за загриженост. Видете, објективно земено, нашиот простор премногу е контаминиран. Подземјето премногу е заситено со вооружување, иако тоа оружје само по себе не е некој систем. Но, тоа е опасно количевство, бидејќи според начинот како живееме, прилично сме урбани, собрани итн., ние сме и мошне ранливи за која било форма на вооружени дејства, деранжмани. И затоа секоја проценка која би содржела претпазливост, не би била лоша проценка. Сметам дека ние долго време ќе бидеме во таква ситуација.

Сега да се осврнам на вашето прашање - зошто на оваа владејачка композиција, посебно на СДСМ, & беше потребно многу време да признаат дека постои т.н. АНА, бидејќи Албанците сигурно не се изјаснуваат за овие прашања. Тоа зависи од начинот на проценување на ситуацијата, на анализата на ситуацијата. Тие веројатно оцениле дека со дезефектуирањето на ОНА, се она што ќе отпадне итн., нема да претставува некој систем. Односно, приближно нема да претставува некој систем, како организација. Меѓутоа, според мене тоа прашање може да биде комотна проценка, бидејќи малку е во дисонанца со објективните прилики. Објективната состојба говори дека таквите форми на дестабилизација за час може да ги преформилура оценките. За мене проценките на Бучковски се многу пообјективни, пореални затоа што дури и најкриминогени, најкачачки, така да ги наречам банди, "најсуртук групи" можат утре да се закитат со некој ореол. Бидејќи во негативна смисла на зборот концептот на "Голема Албанија" се уште е во употреблива состојба.

АТАНАСОВСКИ: Не само што е жив, туку и функционира во свеста на одредени луѓе, на екстремистите. Меѓутоа, она што е најважно, наоѓа потпора и во една друга спрега. Феноменот "Голема Албанија" пред 50 или 60 години беше политички почист. Тој и тогаш беше некојаси дисонанца итн., но, сега е многу е повалкан. Многу повеќе е криминоген. Бидејќи се потпира на една сфера која претставува некој додаток на еден наш начин на живеење, да речеме, тоа е криминалот кој врти големи пари. Тој парите не ги врти само на еден простор, туку на поширок, европски. Таа идеја за "Голема Албанија" сега објективно многу е поматеријализирана и затоа е многу поопасна. Таа сеедно нема шанса да се оствари како некојаси перспективна политика на некоја си реконструирана политика. Но, има шанси да направи многу големи работи. Да направи деранжмани. Да направи деструкции итн. Таа не може да се задржи на Косово, да речеме, во Македонија до Групчин. Таа може да метастазира на многу поширок простор. И тоа не е прифатливо од многу позиции, а посебно за подоминантните интереси кои не ја прифаќаат таквата опција.

А, сега да се осврнам на прашањето зошто им требало толку време и зошто си даваат таков комодитет. Мислам дека тоа е дневна политика, или проценка. Дали треба да се глорифицира непријателот, или да се лоцира можниот непријател? Дали треба да му се придава помала или поголема важност? Мислам дека секогаш треба правилно да се проценува, но и не да се преценува. Меѓутоа, тука има една друга работа која јас сакам да ја потенцирам, а станува зборот за феноменот војна. Ние обично кога мислиме на војна мислиме на некоиси шеми. Прво, на некои војноводствени белези. Тоа е оружје, организација, близок начин на војување. Во современите услови тие модерни акцелераторни услови брзо настапуваат. Се пробиваат како нов начин на живеење. Него сајбер друштвото, сајбер корисниците, многу добро го разбираат. Но, тоа веќе го менува начинот на живеењето, а го менува и начинот на војување. Макар во некои сегменти, ако не во сите. Големите системи, американската војска, рускиот систем, не се баш принудени да мутираат. Меѓутоа, малите системи кои сакаат да постигнат помали цели, еве на пример да речеме, "Голема Албанија", или некои други профитабилни цели, тие се во состојба да се менуваат. Тие со мало количество оружје можат да постигнат некои активности, да создаваат вакви атмосфери, а можат да се изнудат и некои решенија. Нашата војна што ја имавме е типичен пример кој со стариот воен и научен речник е незамислив. Значи, со мало количество оружје кое се ангажира може да се постигнат некои политички решенија. И тоа се прави не затоа што се многу воено силни, туку затоа што тие се способни да одржуваат тензии. Тоа можат да го прават долго време, што лошо се одразува врз големи простори кои стануваат неупотребливи, некорисни и неатрактивни. Но, затоа можат да бидат употребливи за криминогени дејствија. Затоа некои стратегии немаат време да трошат за нестабилноста на Македонија и на Балканот. Типичен ваков пример се северноатлантските стратегии. Ним им се брза регионот да се стабилизира. Затоа прават притисок и на едни и на други.

АТАНАСОВСКИ: Некои работи што се случуваат на тој план лично ги одобрувам. Односно, сметам дека е добро што Хари Костов е министер за внатрешни работи, кој не е типичен класичен полицаец, ниту криминолог, но е експерт во финансиска смисла. Основата на криминалот мора да се бара во нивниот финансиски капацитет. И ако Македонија на таа позиција го дезефектуира тоа зло, или колку што може, тоа ќе биде многу покорисно отколку што да речеме да се преземат класични полициско-егзекутивни акции. Тоа е само едно мое мислење. Јас немам увид во акциите и во ситуацијата. Но, тоа е моето размислување. Значи, она што нашите органи го направија во последниве денови во Тетовско, а и српските органи во Прешевската Долина, говори дека има координација. Тоа е разбирливо и така треба да се прави. Но, треба да се чуваме од една друга работа кога комуницираме со Србија. Србите сакаат да се направи еден општ антиалбански фронт во смисла да се оневозможи "Голема Албанија". Во тој нивен антиалбански фронт би биле: Србија, Црна Гора, Македонија, Грција и други. Тоа за Македонија е неприфатлива работа, бидејќи таквата политика на Милошевиќ, дури во времето пред да почне да се експонира потресната фаза на некогашната ЈУ држава, имаше негативни последици. Затоа Македонија не треба да си направи таков луксуз, да направи антиалбански или да учествува во некој општ антиалбански фронт. Дури и да се работи во една таква композиција, нашата земја би можела да биде доведена во една тешка индиспозиција. Прво, нема да биде некојси фактор и второ, тоа оди кон обединување и хомогенизација на Албанците. Таквата стратегија е лоша. Јас сметам дека секоја држава мора сама да си го решава албанското прашање. Но, кога е во прашање криминалот и корупцијата, тогаш не само Македонија и Србија, туку треба и Македонија и Албанија и Турција да соработуваат. Но, зошто Македонија мора да соработува со сите земји во соседството? Нашата држава е географски центар на еден корпус кој ги загрозува интересите на Европа. Тоа е голем криминален корпус. Без нас таа борба не може да се води и од таа гледна точка нема да бидеме последна дупка на "свиралото" во борбата со криминалот, туку може да речеме дека ќе бидеме првата дупка на инструментот.

АТАНАСОВСКИ: Да, стојам на тоа гледиште и она што претходно го потенцирав за феномените што ја загрозуваат безбедноста на Република Македонија дека не е ни војската, ниту самата егзекутива во полицијата, туку како што кажав финансиското разорување на криминалот. Неговата финансиска деструкција. Овде на овој простор. Се разбира, тука треба да си го прикаже вистинското лице и Европа, која е банкар на криминалот. Таа е банкарот. Парите веќе не се држат во качачките плевни, туку тие се во просторот на електронскиот трансфер. Од таа гледна точка, мислам дека Хари Костов е вистинската личност. Нему сега најголема мака му се класичните полициски проблеми. Не знам дали на овој посреден начин може да му се даде некој совет. Но, можам да му дадам еден совет. Јас паметам една друга работа. Во наше време, кога победивме во Втората светска војна, кога почнавме да функционираме како уредување, како држава, направивме една голема грешка што во полицијата ангажиравме многу репресирани лица. Во полицијата не треба да бидат жртвите на поранешните полиции. Во полицијата треба да има умни луѓе, а не жртви на некогашната политика за да мразат повеќе итн. Разбирате на што мислам. Нам не ни требаат поегзекутивни, репресивни лица. Во полицијата и во раководниот тим ни требаат луѓе со образование и со специјализација, дисциплина и ред. Во неа треба професионалност, а не политика. Она што важи за деполитизацијата на државната егзекутива, полицијата и војската, тоа мораме ние да го направиме посредно дури и во криминалот, да го деполитизираме. Се разбира, мислам на нашиот криминал. Во конкретен пример, ударен корпус на криминалната војска е албанскиот дел. Но, тука има и српски, македонски и црногорски итн. Многу е важно албанските политичари да сфатат дека тие треба да ја преземат одговорноста за ваквата политика, дури и најлоша таа да биде.

АТАНАСОВСКИ: Тоа е многу тешко политичко прашање кое е тешко и за самите политичари кои професионално се занимаваат со оваа работа. Но, сегашната политика секако содржи една доза на опортунизам. Тоа е компромитерството на практичната политика, односно на политичката прагма. Јас сакам да кажам една научна работа. Во партиципацијата има две основи врз кои може да се партиципира. Едната е како што ние ја имавме во поранешната федерација и која беше конститутивен дел на заедничката држава. И од позицијата на сопствените национални инстереси, како национална единица антиципиравме и во воената и во безбедносната сфера. Колку и како тоа го направивме само Господ знае. Но, финишот покажа дека ваквите системи се чувствителни колку што и самата позиција е чувствителна. Штом се распадна државата, војската се претвори во повеќенационални војски. Нашата ситуација, исто така, ја потврдува оваа теорија. Штом почнаа воените дејствија во Танушевци, еден дел од полицијата и од војската дезертира во полза на терористите на т.н. ОНА, АНА итн. Имаше офицери од Академијата што заминаа, а дури и цели полициски станици кои со оружјето заминаа. Затоа ваквата партиципација во некогашната држава беше механичка или интегралистичка, или по идеја федералистичка партиципација. Таква партиципација Македонија не може да си дозволи, бидејќи утре таа партиципација ќе биде фрагментарна. Ќе доживее фрагментација, односно македонската војска или полиција направила полиција и војска на ОНА и на другите. Меѓутоа, партиципација од примарните својства на граѓанското општество е друга по природа. Во самиот карактер е друга. Таа ќе инсистира на компетентност, на знаење, професионалност и деполитизација. Но, не само деполитизација, туку и департизација. Сега и политиката треба да се департизира. Политиката што се води во една партија е друго во споредба кога таа ќе дојде на државното кормило како политика. Дали и натаму ќе води партиска политика, или ќе води национална полтика, тоа е друго и основно прашање. Ова сега што го правиме, според мене, може да се нарече хермафродитизам. Ни машко, ни женско, или и машко и женско. Ем политика, ем професионализација. Тоа едно време ќе биде хибрид. Не може полицајците да се базираат на двомесечни курсеви. Нашата иднина ја гледам во професионализацијата на безбедносните структури.