SO STATUS NA "BEGALCI" DO DR@AVJANSTVA!?

Vo ovaa ve}e dobro isprobana i primeneta ma{inerija se vlezeni Dr`avniot zavod za statistika, Dr`avnata popisna komisija, Biroto za popis, vo koi se infiltrirani politi~ki subjekti ~ij interes e da se prika`at la`nite brojki na naselenieto i da se "napumpa" brojot na Albancite vo Makedonija. So toa prodol`uva borbata za koeficientot 20 otsto, odnosno bitkata za gradovi i sredini vo koi spored niv `iveat mnogu pove}e Albanci od Makedoncite i od drugite nacionalnosti.

No, sepak, ovaa zamislena cel koja e kamen na sopnuvawe vo pregovorite kaj pretsedatelot Trajkovski, vsu{nost e del od taktikata na albanskite pregovara~ki timovi za oficijalizirawe na albanskiot jazik kako vtor slu`ben jazik vo Makedonija, potoa redefinirawe na lokalnite teritorii i kone~no federalizacija na zemjava. Zatoa ve}e se nayiraat idnite potezi na Albancite i nivnoto prebrojuvawe vo Makedonija.

Na{ite istra`uvawa govorat deka nivniot priroden natalitet i ne e tolku golem kolku {to se prika`uva, pa zatoa se slu`at so ve}e isprobani trikovi za da go prika`at zgolemen svojot broj vo Makedonija. No, sepak, tie trikovi ne mo`at da se sprovedat vo delo dokolku ne se potpomognati od nekoi lica vo oficijalnite organi koi rabotat na podgotovkite i sporoveduvaweto na Popisot.

Tokmu okolu ovie "finti" e naso~eno na{eto vnimanie i na{ite informacii potvrduvaat deka odreden broj Albanci se popi{uvaat i na Kosovo i vo Republika Albanija, a podocna istite tie organizirano se popi{uvaat i vo Makedonija, odnosno vleguvaat vo grafata na vkupno naselenie.

Spored srpski izvori, za pretstojnite izbori vo Kosovo se podgotvuvaat okolu 50.000 Albanci so makedonsko dr`avjanstvo da glasaat na izborite. Kako e toa mo`no? Poradi brojnite manipulacii i malverzacii {to se pravat od strana na Albancite pri popi{uvaweto, nitu edna balkanska zemja ja nema realnata brojka za albanskata populacija. Ovoj fakt na albanskite politi~ki lideri im ovozmo`uva {ovinisti~ki da nastapuvaat, {to se odrazuva na mirot i na prosperitetot na regionot.

^estopati na popi{uva~ite problem im sozdava nesredenata li~na dokumentacija, odnosno nesoodvetnite li~ni karti, dr`avjanstva i drugi va`e~ki dokumenti koi doka`uvaat deka `iveat vo soodvetnite zemji.

Vtoriot diskutabilen segment koj mo{ne opasno }e se odrazi vrz nacionalniot sostav na naselenieto vo Makedonija e brojot na raselenite Albanci koi poradi bezbednosnata kriza se nao|aat vo zemjava ili se locirani vo Kosovo ili vo treti zemji. Postoi edna dobro uigrana varijanta - namesto oficijalnite 100.000 raseleni lica, vo zemjava odedna{ za vreme na Popisot da se najdat Albanci so dvojno ili trojno pogolema brojka. Taa se postignuva so tradicionalnata nea`urnost ili opravduvawe deka so zaminuvaweto od nivnite ogni{ta vo stranstvo bez dokumenti se vra}aat vo Makedonija samo so edna potvrda od UNHCR, ili od druga nevladina humanitarna organizacija koja lesno im go priznava statusot na begalci i vrz taa osnova mo`at neprovereno i nepotvrdeno, dali se `iteli, da se vratat vo zemjava. Se razbira deka vrz taa osnova, vo kriti~noto vreme na odr`uvaweto na Popisot, spored ~len 6, potto~ka (a) od Zakonot za popis na naselenieto, doma}instvata i stanovite, so statusot na priznat begalec, popi{uva~ot e dol`en spored ~lenot 39 od istiot Zakon da go popi{e toa lice ako prika`e re{enie deka mu e priznat statusot na begalec, izdadeno spored Zakonot za dvi`ewe i prestoj na stranci, Slu`ben vesnik 36/ '92 god. 66/ '92 - ispravka i 26/ '93 godina.

Sledniot segment koj za nas e mo{ne interesen e prestojot na Albancite na privremena rabota vo stranstvo. Ako obi~nite lu|e ne mo`at da zabele`at i da posvetat mnogu vnimanie, toga{ mo`e da se prisetat na `ol~nite diskusii na albanskite politi~ari koi vo makedonskiot Parlament najmnogu digaa vreva okolu ovaa to~ka.

Spored sega{niot Zakon, a i spored svetskite iskustva, se popi{uvaat licata koi imaat oficijalno (legalno) mesto na `iveewe vo RM, no koi pred sproveduvaweto na Popisot najdolgo 12 meseci se nao|aat na privremena rabota vo stranstvo.

Na{ite izvori, bliski do Dr`avniot zavod za statistika, velat deka pri odr`uvaweto na Popisot vo '94 godina se zabele`ani primeri koga otsustvata na Albancite koi se nao|aat na privremena rabota vo stranstvo, se prijavuvaat na eden, dva ili tri meseci, iako nekoi od niv se otsutni od zemjava i so godini. Ottamu, verodostojnosta na podatocite {to }e bidat zemeni ne mo`at da bidat potvrdeni, no sepak }e bidat podlo`ni na politi~ki manipulacii ~ija krajna cel e zemawe makedonsko dr`avjanstvo i la`no prika`uvawe na nacionalnite sostojbi vo Republika Makedonija.

Poslednite slu~uvawa okolu objavuvaweto na javniot tender za pe~atewe na obrascite za popi{uvawe ni gi potvrduvaat na{ite istra`uvawa i somne`i deka na golemo ne{to se podgovuva so Popisot na naselenieto, doma}instvata i stanovite vo Republika Makedonija. Odredeni politi~ki strukturi dlaboko go podgotvuvaat terenot za manipulacija i ako se ostvarat predviduvawata, toga{ }e bideme svedoci na nastani sli~ni na onie od pretsedatelskite izbori od 1999 godina, koga vladee{e teror, nasilie i ubistva.

Prvo, be{e smenet bar-kodot koj se koristi za pogolema kontrola na obrascite so koi popi{uva~ite na terenot gi pribiraat podatocite od naselenieto. Opravduvawe za vakviot ~ekor, noviot direktor na Dr`avniot zavod za statistika, soprugata na ministerot za obrazovanie Blagica Novkovska, bara vo ekonomskite presmetki (parite).

No, na~inot na smenuvawe na bar-kodot so seriski broj koj mo{ne lesno e podlo`en na manipulacija, falsifikuvawe i fotokopirawe, frla senka vrz prezemenite zakonski merki. Iako direktorot ima diskreciono pravo da go menuva i propi{uva obrzecot za popi{uvawe, sepak na~inot na koj go prezema toa e nezakonski. Imeno, sekoe, pa duri i najmalo vidoizmenuvawe na oblikot, sodr`inata, strukturata i bojata na obrascite mora da se objavi vo Slu`ben vesnik. Toa ne e napraveno, a patem e objaven javen tender i e zavr{ena procedurata za izbor na pe~atarot, odnosno na pe~atnicata. Vo me|uvreme, gospo|a Novkovska na posledniot sostanok na Sovetot za statistika, koj e edinstveno stru~no i sovetodavno telo za dr`avna statistika, koj dava predlozi, sugestii pri podgotovkata na instrumentite i metodolo{kite osnovi za Popisot i dava mislewe do direktorot na Zavodot i za popisnite obrasci, a koj ne bil konsultiran za promenite vo obrascite, bila ostro kritikuvana. No, taa minala lesno so obrazlo`enie deka kon krajot na avgust }e gi informira ~lenovite na Sovetot za promenite.

Zatoa, mnogumina analiti~ari se somnevaat vo procedurata, a Popisot odnapred e osuden na propast i e podlo`en na falsifikuvawe.

Kolku na{ite otkritija }e bidat plodni, }e zavisi od nadle`nite institucii za kontrola na raboteweto na organite vo dr`avata, no kako trgnale rabotite da propa|aat i lesno da pominuvaat nepravilnostite vo rabotata na dr`avnite organi, skepti~ni sme deka ne{to brgu }e se izmeni. No, da veruvame deka javnosta }e gi pritegne akterite koi u~estvuvaat vo valkanite raboti so nacionalnite i dr`avnite interesi.