Razgovor so Tomislav Stojanovski - Bombaj

SUDBINATA NA MAKEDONIJA ]E SE PREKR[UVA VO TETOVO

Razgovarala: Lidija ZORBA

  • Na mo}noto albansko lobi nastanite vo Kosovo mu ovozmo`ija da stekne enormni profiti koi vo politikata se najzna~ajni. Poznata e sintagmata deka ima tri uslovi za pobeda na izborite i funkcionirawe na politi~kite subjekti: pari, pari i pari.

Po podolga pauza, liderot na Demokratskata partija na Makedonija, Tomislav Stojanovski - Bombaj, povtorno se vrati na politi~kata scena vo Makedonija. Toa be{e povod za razgovor so nego.

Po parlamentarnite izbori se dobi vpe~atok deka, kako li~nost i lider na DPM, se povlekovte od politi~kiot `ivot na dr`avata. Na {to se dol`e{e ovaa Va{a postapka?

Va{ata konstatacija e to~na, nas voop{to ne nema{e na politi~kata scena. Toa e nepi{ano pravilo za site partii, bez razlika na toa dali se golemi ili mali, pobedni~ki ili gubitni~ki, po parlamentarnite aktivnosti da gi stivnat aktivnostite, da gi sumiraat rezultatite od izborite i normalno se vr{i prestruktuirawe vo partiite, kadrovski promeni, za da mo`e povtorno da se zeme zalet za narednite aktivnosti. Toa be{e i kaj nas, no u{te pove}e dojde do izraz, bidej}i nie stanavme vonparlamentarna politi~ka partija. Za rakovodstvoto i ~lenstvoto na DPM toa be{e edno golemo razo~aruvawe. Toa {to se slu~i ne be{e realen odraz na elektoratot, tuku flagranten falsifikat vo re`ija na mo}nite lu|e na SDSM i so zdu{na poddr{ka i odnesuvawe na nivniot toga{en koalicionen partner PDP. Celo Tetovo be{e v~udovideno, kako i makedonskata javnost zatoa {to nesoodvetno na poziciite, avtoritetot i ugledot {to gi imaat odredeni lu|e vo "Teteks", se svedoa na obi~ni uli~ni {eta~i koi pred izbira~kite mesta vr{ea pritisok vrz site vraboteni vo "Teteks" i nivnite semejstva. No i toa ne be{e dovolno. Odlu~uva~ko be{e ufrluvaweto na 2000 liv~iwa, bidej}i najgolemiot del od izbira~kite odbori bea ~lenovi na SDSM. No kone~nata odluka padna vo onie izbira~ki mesta kade {to pove}e od 90 procenti od izbira~ite se Albanci i tie uspe{no ja odigraa svojata uloga. Seto toa n# iznenadi i razo~ara, no ne n# izvadi od kolosek. Razmisluvavme mnogu trezveno i mnogu racionalno se `alevme do nekoi istanci, no re{ivme da pokreneme privatni krivi~ni tu`bi zatoa {to gi znaevme egzekutorite na taa nepravda. Ima{e flagrantno prekr{uvawe na osnovnata izbira~ka procedura. Nema{e zapisnik za zapo~nuvawe na izborite. S# se prave{e vo kabineti i kuloari... Veruvavme deka Apelacioniot sud }e bide na visina na svojata pozicija no...

Ete, zatoa n# nema{e. Sakavme da dademe prostor na novoizbranite pratenici, eden od SDSM, a drugiot od VMRO-DPMNE, Makedonci od Tetovskoto podra~je, da gi ispolnat o~ekuvawata i obvrskite kon gra|anite i izbira~ite. No, i tuka do`iveavme edno golemo razo~aruvawe, zatoa {to samo dvapati gi vidovme vo Parlamentot so po dve minuti govor. Toa uka`uva{e deka Tetovo i po{irokiot region na Polog, ovoj pat nema da ima koj da go pretstavuva vo Parlamentot. Osobeno {to vo toj period vo Makedonija se slu~uvaa zna~ajni nastani.

Pretpostavuvam deka imate svoj stav kon tie nastani...

Da. Krizata na Kosovo donese golem broj begalci i vo seto toa ne se slu{na glasot na Makedoncite koi `iveat vo Tetovsko-gostivarskiot region. Se prifati edna nametnata filozofija deka DPA ja spasi Makedonija, deka tie garantiraat za bezbednosta i sl. No, ako vo seto toa mo`e da ima razbirawe za odnesuvaweto na pratenikot od VMRO-DPMNE, ne mo`eme nikako da imame razbirawe za pratenikot od SDSM, bidej}i toj e pratenik na opozicijata. Sega taa opoziciona partija namesto da reagira, bidej}i stana edvidentno deka idninata i sudbinata na Makedonija }e se prekr{uva vo Tetovo, stana realnost.

Mo`ete li da ni objasnite za kakva idnina stanuva zbor?

Prekr{uvaweto e zatoa {to Tetovo po nekoi proekti i proekcii e mesto vo koe vo momentov `iveat najgolem broj Albanci i e sedi{te na najgolemite albanski partii PDP i DPA. Toa e mesto koe ne go zaobikoluva nitu eden od kompetentnite svetski stru~waci koi ja posetuvaat Makedonija. S# drugo zna~i deka tie vodat smetka da ne se zamerat so ovie albanski politi~ki subjekti i ve}e e evidentno deka kadrovskata politika vo Tetovo e takva {to na mestoto na Makedoncite se regrutiraat i imenuvaat kadri od DPA. Porano taka be{e so PDP. Taka, ako ova prodol`i, razo~aruvaweto kaj Makedoncite i nealbanskoto naselenie }e eskalira i toa }e zna~i (i sega zna~i, no s# u{te ne e kriti~no) deka nema da se gleda perspektiva na so`ivot. Toa zna~i deka perspektivite na na{ite deca, na ovie prostori da `iveat bezbedno i spokojno gi nema. Na mo}noto albansko lobi, nastanite na Kosovo mu ovozmo`ija da stekne golemi materijalni vrednosti, bidej}i vo begalskite kampovi be{e prisuten toj subjekt preku otvorawe na prodavnici. Sega gledame deka najgolemiot del od biznisot so Kosovo go kontroliraat Albanci, naj~esto DPA. Trgovijata so profitabilnite i deficitarni proizvodi kako {to se naftata i naftenite derivati cigarite i grade`nite materijali, a zo{to ne i oru`jeto, setoa toa ovozmo`uva ostvaruvawe na enormni profiti koi vo politikata se mnogu zna~ajni, duri i najzna~ajni. Poznatata sintagma veli deka ima tri uslovi za pobeda na izbori i funkcionirawe na politi~kite subjekti: pari, pari i pari.

Edna od tezite koja ~esto se slu{a e taa deka pokraj Albancite od vojnata na Kosovo dobro profitiraa i mnogu Makedonci koi sorabotuvaat so niv...

Jasno e deka Albancite ne mo`ea da dojdat do tie profiti bez sorabotka so Makedoncite i nivna poddr{ka. Toa e taka pove}e godini nanazad, osobeno po osamostojuvaweto na Makedonija, za da sega eskalira so nelegalnata trgovija so Kosovo. Jas ne gi amnestiram Makedoncite i ja koristam mo`nosta da gi potsetam gospodata Pane Velev i Quben Bo{kovski deka od dosega{nata nivna akcija, koja nie ja poddr`uvame ako stanuva zbor za akcija za suzbivawe na kriminalot vo dr`avata vo ramkite na ona {to zna~i pravna dr`ava i sistem. No, dosega, nie prakti~no ne vidovme pokrenata istraga ili obvinenie za nitu eden Albanec. Ne sakam da gi navredam ~esnite Albanci kakvi {to se pove}eto od niv i koi se golemi patrioti i so trud go zarabotuvaat par~eto leb. No, ne mo`eme da se slo`ime so toa deka vo tie sto i nekolku obvinenija nema nitu edno obvinenie, protiv nitu eden Albanec. [to e toa, ako ne e nekoe embargo ili za{tita na Albancite od participientot vo vlasta DPA. Vo Tetovo e javna tajna, a za toa progovorija i ~elnicite na PDP deka se raboti za golem kriminal, za golemi profiti na soperni~kata partija DPA. Toa se ~uvstvuva po ogromnite gradbi vo Tetovo i okolinata. Tristotini divogradbi na Popova [apka ne se slu~ajnost. Tie bea rezultat na organizirano lobi so namera vo tie objekti da se priberat begalci od Kosovo i profitabilno preprodavawe na tie objekti. Moram da iska`am nezadovolstvo od odredeni mediumi. ]e go naglasam "Dnevnik" koj se sprotistavi na ru{eweto na tie objekti so mnogu bedno obrazlo`enie deka ako funkcionira pravnata dr`ava, toa gi tera gra|anite da bidat neposlu{ni. Toa e teza koja ne mo`eme da ja prifatime vo edna demokratska civilizirana, sepak evropska dr`ava kako {to e Makedonija. Sepak, Popova [apka e nacionalen park, objektite ne bea nitu koko{arnici ili sviwarnici vo nekoe selo i tie ne mo`ea da pominat nezabele`ani, za posle nekolku meseci da se otkrijat i da se prezemat merki. Mislam deka takvite mediumi ne vodat kon ona {to zna~i funkcionirawe na pravnata dr`ava. Dobro e toa {to objekite se sru{eni. No, s# u{te ne se otkrieni pri~initelite na tie divogradbi. Smetam deka seto toa vodi kon anarhija, avtarhija i bezzakonie, to~no na tie prostori i toa e eden od argumentite deka idninata i sudbinata na Makedonija to~no }e se prekr{uva vo Tetovo vo smisla na toa kolku }e se po~ituvaat zakonite. Kolku dr`avata }e bide podgotvena da gi sankcionira nivnite prekr{iteli i deka postojano od toj del pristignuvaat barawa za dr`avotvornost na narodot, promena na Ustavot, pro{iruvawe na granicite i sl?

Nikoj od aktuelnata vlast ili mediumite ne se najde da go prokomentira toa vo vizija {to bi zna~ela kataklizma za ovaa dr`ava, koja }e bide podednakvo stra{na i za Makedoncite i za Albancite. Duri, toa }e bide postra{no za Albancite zatoa {to tuka `ivat pove}e Albanci.S# {to izniknuva vo Tetovo kako stanben i deloven prostor svedo~i za edna ekonomska mo} koja{to kaj svesnite Albanci veruvam deka treba da zna~i vozbuda, radikalno odnesuvawe i barawe za eventualna federalizacija, kantonizacija i ne daj bo`e - podelba na Makedonija.

Se podgotvuva nova teritorijalna podelba na Makedonija. Kakvi se va{ite potrebi vo vrska so ovaa najava?

Kako partija, smetame deka pod itno mora gradskite jadra na Tetovo i Gostivar da se vratat kako posebni edinici na lokalna samouprava, bez navreda za naselenieto koe `ivee vo okolnite naselbi, zatoa {to se raboti za razli~en stepen na razvienost, naviki i duri smetam deka okolnite naselbi na Tetovo se spre~eni vo nivniot razvoj. Dobro e tie da bidat izdvoeni kako posebni edinici na lokalnata samouprava. Smetam deka taka gradskite naselbi Tetovo i Gostivar }e zadr`at del od ona {to zna~i vekovna tradicija na gradskiot `ivot. Drug fakt e deka vladeja~kata partija VMRO-DPMNE }e ima {ansa so mnozinstvoto pratenici da go demantira SDSM vo negovite napadi i da ja ispravi sramnata teritorijalna podelba nastanata kako rezultat na pazareweto na SDSM so PDP i se donese podelba {to }e zna~i vizija za 21 vek. Realnata opcija za Makedonija e onaa verzija koja i profesorot Mitko Panov ja fokusira{e nekade me|u 75 i 80 edinici na lokalna samouprava. Toj be{e dosta anga`iran, no ne mo`e{e ni{to da pravi sam. Odlukata za nova teritorijalna podelba na Makedonija be{e donesena vo docnite no}ni ~asovi so ogromno anga`irawe na toga{niot minister za pravda g. Vlado Popovski so koj imav direktni konfrontacii vo Parlamentot. Ako nivnata teritorijalna podelba ostane, Vlado Popovski i SDSM, }e treba trajno da se sramat od toj poteg.