Na 16 fevruari godinava so po~etok vo 18 ~asot vo Golemata sala na Sovetot na Grad Skopje, vo organizacija na SMMK, se odr`a Trkalezna masa za promocija na Inicijativata za donesuvawe Nacionalna programa za deca i mladi. Na Trkaleznata masa prisustvuvaa okolu triesetina mladinski, u~eni~ki i studentski nevladini organizacii, pretsedatelot na Svetskiot makedonski kongres, pretstavnik na Makedonskata pravoslavna crkva i pretstavnici od Ministerstvoto za iseleni{tvo i Ministerstvoto za sport i mladi vo Vladata na Republika Makedonija.

Vo raspravata po povod promocijata na inicijativata za donesuvawe Nacionalna programa za deca i mladi u~estvuvaa pretstavnicite na Socijaldemokratskata mladina na Makedonija, Mladite socijalisti, Mladite na Makedonskata alijansa, Studentskoto dru{tvo na Makedoncite od Albanija, Sojuzot na studentite od Elektro-tehni~kiot fakultet, Sojuzot na studentite od Ma{inskiot fakultet, Sojuzot na studentite od Fakultetot za fizi~ka kultura, Sojuzot na studentite od Tehnolo{ko-metalur{kiot fakultet, Studentskoto dru{tvo na Makedoncite od Bugarija, Otec Dragi Kostadinovski od Makedonskata pravoslavna crkva, Risto [anev, potsekretar vo Ministerstvoto za iseleni{tvo i Todor Petrov, pretsedatel na Svetskiot makedonski kongres.

Re~isi site u~esnici ja poddr`aa inicijativata za donesuvawe na Nacionalna programa za deca i mladi i prifatija za promoviraniot predlog-proekt da se otvori po{iroka javna rasprava.

Nacionalnata programa za deca i mladi pretstavuva imperativ za odgovorniot odnos na op{testvoto i dr`avata kon sopstvenata idnina i perspektiva, istoriski dolg na generaciite za opstanokot na nacijata i dr`avata i ogledalo na moralnite vrednosti vo op{testvoto.

Nacionalnata programa za deca i mladi sodr`i niza komplementarni merki i aktivnosti na nadle`nite institucii na vlasta, organite, organizaciite, zaednicite i ustanovite koi se gri`at za polo`bata i pravata na decata i mladite, politi~kite partii i nivnite podmladoci, sindikatite, komorite na rabotodava~ite, verskite zaednici i nevladinite organizacii koi obedinuvaat deca i mladi zaradi ostvaruvawe i za{tita na nivnite politi~ki, ekonomski, socijalni, kulturni i drugi prava, uveruvawa i interesi, so cel, na organiziran na~in da se mobilizira i rehabilitira obnovata i razvojot na zemjata i sistemot na moralnite vrednosti vo op{testvoto vo borbata protiv nevrabotenosta, alkoholot, nikotinot, drogata i detskata prostitucija kako dekadencija i erozija na moralnite vrednosti na op{testvoto vo celina, osobeno vo periodov na tranzicija.

Promocijata na inicijativata za donesuvawe na Nacionalna programa za deca i mladi nema za cel da gi prezeme ingerenciite na nadle`nite institucii, - istakna g-din Goce Durtanoski, - tuku da gi animira pra{awata za polo`bata i pravata na decata i mladite vo op{testvoto i odnosot na dr`avata kon niv, preku eden otvoren dijalog so zainteresirani subjekti koi na bilo koj na~in vlijaat vrz kreiraweto na polo`bata i pravata na decata i mladite i nivnoto odnesuvawe i organizirawe vo artikuliraweto i profiliraweto na nivnite interesi vo op{testvoto i dr`avata.

Vo predlog-proektot nabele`ani se pove}e pra{awa kako osnova za izgotvuvawe na Nacionalna programa za deca i mladi koja{to Ministerstvoto za sport i mladi treba da ja ponudi pred Vladata i Parlamentot na Makedonija, vrz osnova na prethodna javna rasprava pred site organi, organizacii, zaednici i ustanovi koi se gri`at za polo`bata i pravata na decata i mladite, politi~kite partii i nivnite podmladoci, sindikatite, komorite na rabotodava~ite, verskite zaednici i nevladinite organizacii koi obedinuvaat deca i mladi vrz osnova na opredeleni specifi~ni interesi, odnosno u~eni~kite, studentskite i mladinskite asocijacii.

Na krajot od Trkaleznata masa be{e donesen zaklu~ok: Predlogot za donesuvawe na Nacionalna programa za deca i mladi da se dostavi do Ministerstvoto za sport i mladi zaradi podgotovka na Nacionalna programa za deca i mladi za vladina i parlamentarna procedura. Nacionalnata programa za deca i mladi koja{to treba da ja izraboti Ministerstvoto za sport i mladi, da bide predmet na prethodna javna rasprava pred site organi, organizacii, zaednici i ustanovi koi se gri`at za polo`bata i pravata na decata i mladite, politi~kite partii i nivnite podmladoci, sindikatite, komorite na rabotodava~ite, verskite zaednici i nevladinite organizacii koi obedinuvaat deca i mladi vrz osnova na opredeleni specifi~ni interesi, odnosno u~eni~kite, studentskite i mladinskite asocijacii.

Predlogot na Nacionalnata programa za deca i mladi delegacijata na SMMK go dostavi do Sobranieto, Pretsedatelot i Vladata na Republika Makedonija, Makedonskata pravoslavna crkva, nevladinite mladinski, u~eni~ki i studentski organizacii i podmladocite na politi~kite partii vo Makedonija.

Na trkaleznata masa, isto taka, Svetskiot makedonski mladinski kongres upatuva javen povik do Vladata i Parlamentot, do site odgovorni subjekti i makedonskata javnost da ja soprat gradbata na delnicata od avtopatot Skopje-Gevgelija kaj grani~niot premin Bogorodica vo predelot na Vardarskiot rid Gevgelija i da go spasat od uni{tuvawe arheolo{kiot lokalitet na edinstveniot anti~ki makedonski grad na Vardarskiot rid, so barawe za zaobikolna delnica okolu ova istorisko i kulturno nasledstvo od neprocenliva vrednost za istorijata na Makedonija.

Trkaleznata masa uspe{no zavr{i so mal prigoden koktel za u~esnicite.

Na 18 fevruari delegacijata na SMMK be{e primena kaj ministerot za sport i mladi, d-r Georgi Boev. Priemot prote~e vo srde~na atmosfera, a ministerot Boev ja pozdravi ovaa inicijativa na SMMK i naglasi deka sorabotkata me|u SMMK i Ministerstvoto za sport i mladi treba da prodol`i i da se prodlabo~i.

Na 19 fevruari delegacijata na SMMK be{e primena i od Ministerot za iseleni{tvo, m-r Martin Trenevski, koj, isto taka, ja pozdravi ovaa inicijativa i posaka sorabotka vo sekoj pogled. Na sredbata be{e poddr`ana inicijativata za formirawe na makedonski dr`avni reprezentacii vo bezbol i hokej sostaveni od mladi Makedonci od Severna Amerika koi bi u~estvuvale na slednite olimpiski igri pretstavuvaj}i ja dr`avata Makedonija.

Za vreme na prestojot na delegacijata na SMMK vo Makedonija, be{e konstituirana Izvr{na Kancelarija na SMMK za Makedonija, ~ij koordinator e g-din Toni Menkinoski, so cel konstituirawe na struktura na SMMK i vo Makedonija.

S# drugo ne e pova`no, i zatoa krajno vreme e Makedonskata dr`ava da posveti vnimanie vrz kvalitetot na `ivotot, sozdavaweto uslovi za dostoinstven `ivot vo Makedonija, vra}aweto na doverbata na Makedoncite i, pred s# kaj decata i mladite vo sopstvenata Makedonska dr`ava, izgradbata na fizi~ki i psihi~ki zdravi lu|e koi }e mo`at da imaat sre}no detstvo, bezgri`na mladost i dostoinstven `ivot i koi, po~ituvaj}i gi moralnite vrednosti na makedonskoto op{testvo kako zaednica na zdravi i odgovorni lu|e, }e mo`at da se posvetat na sopstvenoto obrazovanie i nadgradba, na svoeto semejstvo, na gri`ata za starite i iznemo{teni roditeli i za perspektivite i idninata na Makedonskata dr`ava vo svetskata zaednica kako pole za kulturen natprevar me|u narodite i poedincite.

Po~ituvan Otec Kostadinovski,

Po~ituvani pretstavnici na Vladata na Republika Makedonija,

Po~ituvan pretsedatel na Svetskiot makedonski kongres,

Po~ituvani novinari,

Po~ituvani dami i gospoda,

Dragi mladinci,

Mi pretstavuva osobena ~est da Ve pozdravam vo imeto na Svetskiot makedonski mladinski kongres i Makedonskiot mladinski kongres za Evropa i da Vi posakam dobredojde na ovaa Trkalezna masa za promocija na predlogot za donesuvawe na Nacionalna programa za deca i mladi, koncepirana od razni tela na Svetskiot makedonski mladinski kongres vo eden podolg vremenski period. Vi nosam pozdravi od mladite Makedonci koi `iveat i prestojuvaat vo Evropa, obedineti vo Svetskiot makedonski mladinski kongres, koj{to pretstavuva me|unarodna nevladina, nepartiska i neprofitna organizacija, koja ima za cel obedinuvawe na site mladi Makedonci po poteklo od site delovi na Makedonija, vo za{titata i afirmacijata na makedonskiot etni~ki, jazi~en, kulturen, verski, istoriski i dr`aven identitet, kontinuitet, nasledstvo i prostor.

Fakt e deka Republika Makedonija e vo proces na tranzicija od eden vo drug op{testveno-ekonomski sistem i se nao|a vo edna kriti~na faza vo site segmenti na op{testvoto. Toa se ~ustvuva nasekade. No, isto taka, fakt e deka najdobri preduslovi za ekonomskiot i socijalniot progres se demokratijata i vladeeweto na pravoto. Veruvame deka podobruvaweto na ekonomskata i socijalnata sostojba pozitivno }e vlijae vrz podobruvaweto na sega{nata situacija i kaj decata i mladite vo dr`avata. Nosime iskustva od dr`avite vo Evropa kade {to `iveeme, u~ime i studirame, kade {to e mestoto i na na{ata mati~na dr`ava Makedonija i veruvame deka vo atmosfera na zaedni~ka sorabotka }e razmenime mislewa po razni idei i predlozi za dobroto na site, pred s# na decata i mladite od i vo Makedonija.

Ve~era{nava promocija e delo, na koe{to sme podolgo vreme anga`irani, pove}e mladi Makedonci od Evropa, cenej}i gi iskustvata na zapadnite demokratii i zna~eweto na gri`ata za decata i mladite na koi, vo ovoj period na tranzicija vo Makedonija, mora osobeno da im se posveti vnimanie. SMMK posakuva mediumite vo Makedonija da go animiraat predlogot za donesuvawe na Nacionalna programa za deca i mladi, maksimalno eksploatiraj}i gi i obrabotuvaj}i gi pra{awata koi gi tretiraat decata i mladite. Sekako deka i najdobrite programi ne vredat ni{to, ako ostanat samo na hartija. Nie posakuvame i o~ekuvame golema diskusija vo dr`avata i makedonskite institucii na temata deca i mladi, nivnata polo`ba i prava vo op{testvoto i odnosot na dr`avata kon niv. So ovaa programa, SMMK saka da im doka`e na mladite lu|e vo Makedonija deka momentnata situacija ne e neizbe`na sudbina, tuku naprotiv, eden slu~aj koj{to mo`eme da go nadminime so zaedni~ka borba i op{testvena poddr{ka.

Dami i gospoda,

Nacionalnata programa za deca i mladi treba da se potvrdi kako izraz na naj{irok op{testven konsenzus okolu osnovnite ramki za za{tita na slobodite i pravata na decata i mladite Makedonci, koi denes se mnogu zagrozeni. So donesuvaweto na edna vakva programa reagirame na dnevnite problemi i na doverbata vo dr`avata i Vladata, so cel da se zajakne samopo~itta i me|usebnata doverba kaj decata i mladite i gri`ata za nivnoto dostoinstvo. Sekoj mladinec, svesen za svojata odgovornost, najprvo si go postavuva pra{aweto: "Na koj na~in da se gri`am za sebesi i za svojot `ivot?!" Vpro~em, site nie samite treba da se zapra{ame, kako na{ata mladina }e go voobli~uva na{eto op{testvo i na{ata idnina, sopstvenata dr`ava Makedonija, koga op{testvoto voop{to ne im dava mo`nost da se gri`at samite za svoite `ivoti? Tokmu poradi ova, treba da se koncepira edna Nacionalna programa za deca i mladi, kako integralna strategija koja }e gi tretira site pra{awa za decata i mladite vo op{testvoto i dr`avata so pravci za dejstvuvawe i re{enija za site problemi.

Posle ovaa promocija, nikoj ne mo`e da predvidi dali Nacionalnata programa za deca i mladi, koga }e se realizira, }e ima tolku golemo vlijanie vrz re{avaweto na momentnata sostojba kaj decata i mladite vo Makedonija. Me|utoa, donesuvaweto na eden vakov bazi~en dokument treba da se ostvaruva i da se poddr`i od vladinite i nevladenite, od partiskite i nepartiskite, od verskite i humanitarnite, od lokalnite i globalno orientiranite organi ili organizacii, kako i od dr`avnite i privatnite firmi i pretprijatija, so eden zbor, od site op{testveni grupi vo dr`avata. Ovoj takanare~en dogovor me|u navedenite organi i organizacii }e bide prv ~ekor kon vospostavuvaweto na osnovnata ramka za za{tita i obezbeduvawe na dostoinstvena idnina na mladite lu|e vo na{ata dr`ava Makedonija. Se nadevame deka ovoj dogovor }e se ostvari pod mototo "Sojuz za mladi", koj treba da se zalo`i za ekonomskite, socijalnite, nau~nite, kulturnite i drugi prava na decata i mladite vo Makedonija.

Posebno vnimanie zaslu`uva pra{aweto na nevrabotenosta kaj mladite. Zaradi toa, na{ite napori, pred s#, treba da bidat naso~eni kon sozdavawe uslovi za namaluvawe na nevrabotenosta kaj mladite.

Ubedeni sme deka podgotvenost za edna vakva inicijativa postoi i kaj politi~kite partii i nivnite podmladoci, i na vlast i vo opozicija, odnosno i kaj parlamentarnite i kaj vonparlamentarnite politi~ki subjekti.

Dami i gospoda,

Ovaa promocija e vistinski povod za edna otvorena rasprava vo instituciite na vlasta vo dr`avava, bidej}i ima golemo zna~ewe i prioritet.

Pred s#, mladite treba da bidat u~esnici vo procesite na reformite. Decata i mladite morame site zaedno maksimalno da gi afirmirame vo vrska so nivnata uloga vo op{testvoto, bidej}i tie se najgolemiot kapital na Republika Makedonija. Natamo{noto emigrirawe na naselenieto od Makedonija donese i }e donese golema {teta za opstanokot na dr`avata i nacijata. Koga zboruvame za ova ne mo`eme, a da ne ja istakneme i ulogata na mladite vo iseleni{tvo. Na onie koi se ve}e otideni treba da im se ponudat jasni i ubedlivi programi za da se vratat vo sopstvenata zemja. Toa mora da se realizira so edna nova politika na ekonomski razvoj. Ako site zaedno storime s# {to e mo`no, mladinata vo op{testvoto da `ivee na na~in koj taa go posakuva i zaslu`uva, toga{ pove}e od sigurno e deka }e imame edna razviena evropska dr`ava. Za toa ni e potrebna pogolema lojalnost i doverba vo dr`avnite institucii na Makedonija. Pretpostavka za uspe{nosta na vakviot proekt e negovoto {iroko prifa}awe i poddr{ka od site segmenti na op{testvoto.

Civilnoto op{testvo i demokratskiot ambient e vistinskoto mesto za razvivawe i unapreduvawe na mladinskata kauza. A takvoto op{testvo i takviot ambient treba da se gradat {to pobrzo. Nie posakuvame eden nov „dijalog na generaciite", sekako ne ignoriraj}i go faktot deka bez iskustvoto i znaeweto na postarite generacii, mladite ne mo`at da prosperiraat, no i obratno.

Temite od oblasta na pravata i mo`nostite na mladite treba da se vklu~at vo obrazovniot proces i vo ovaa nasoka }e se odr`at brojni tribini, seminari i kampawi, vklu~itelno i ovaa, koi treba da se organiziraat vo tesna sorabotka so pove}e me|unarodni organizacii, pridru`eno so izdavawe na pove}e publikacii na ovaa tema.

Cvrsto veruvame deka Nacionalnata programa za deca i mladi ima dolgoro~na va`nost i za Evropa. Imeno, koga zboruvame za patot kon Evropa i NATO, morame samite da priznaeme deka toj pat do tamu }e bide dale~en i dolgotraen, {to zna~i deka mladite generacii vo idnina }e ja dobijat odgovornosta, odnosno nadle`nosta da go vodat i da go podgotvuvaat op{testvoto za patot kon ovie evropski i svetski organizacii. Ako investirame vo "mozocite" na na{ite deca i mladi, porano ili podocna, Evropa }e ja sfati vistinskata vrednost na na{ite idni generacii, i vo taa smisla }e se otvorat polesno vratite na nivnite institucii. No, istovremeno, treba da se napravi s#, preku obrazovniot sistem, so pomo{ na mediumite i so aktivnostite na vladinite i nevladinite organizacii i institucii, da se zgolemi svesta na sekoj mladinec za negovite garantirani prava, kako i za mo`nostite {to mu stojat na raspolagawe za negovo dejstvuvawe. Sekako, primarna odgovornost za toa nosi Vladata, no nikako ne smeeme da izgubime od vid deka po~ituvaweto na decata i mladite e legitimna gri`a na site grupi vo op{testvoto. Korisno }e bide ako Ministerstvoto za sport i mladi, kako nadle`en organ, prezeme {iroki aktivnosti za naj{iroko informirawe na decata i mladite.

Na kraj, sakame da apelirame do prisutnite: site zaedno, da se opredelime za kompromisna sorabotka i so pogolema upornost da im se sprotivstavime na site onie koi gi kr{at pravata na decata i mladite.