DOGOVORNA EUFORIJA SO EVROPSKI VKUS

Predizbornite vetuvawa odletaa vo eter, a seto ona za koe ja obvinuvaa i & go prepi{uvaa na prethodnata vlast po~naa da go praktikuvaat, no vo mnogu poinakva i polo{a forma. Potpi{uvaweto na Dogovorot za stabilizacija i asocijacija vo sekoj slu~aj e pozitiven poteg, so koj Vladata se nakiti so perduvi, no kolku makedonskoto stopanstvo e podgotveno za ovoj predizvik?

Spored ovoj Dogovor, na Makedonija & se otvoraat novi perspektivi i & se ovozmo`uva bez carina i bez kvantitativni ograni~uvawa da izvezuva stoki na Evropskiot pazar.

No, ako se zemat predvid aktuelnite ekonomski sostojbi koi bez razmisluvawe mo`e da se okarakteriziraat kako katastrofalni, se dobiva krajno nelogi~en zaklu~ok deka tokmu nadle`nite institucii rabotat na uni{tuvawe na stopanstvoto. Enormnata nevrabotenost, bednite i neredovni plati, sekojdnevnoto proglasuvawe tehnolo{ki vi{ok, frapantniot broj socijalci, se vistinata za Makedonija. Od druga strana oficijalnite dr`avni institucii do v~era prezentiraa podatoci so pozitivni dvi`ewa vo stopanstvoto. Stanuva{e zbor za prezentacija na podatoci i upotreba na termini vo koi se zboruva za stabilen makroekonomski ambient, relativno stabilni uslovi na stopanisuvawe za za`ivuvawe na investicionata aktivnost i za sozdavawe na ambient za pottiknuvawe na razvojot.

Velime do v~era zatoa {to na poslednata sednica na Izvr{niot odbor na Stopanskata komora na Makedonija, koja se odr`a na 27 april, se progovori za realnite sostojbi vo stopanstvoto predizvikani od voeni dejstvija vo severniot i severozapadniot del na Makedonija. Spored prvite necelosni procenki, {tetite iznesuvaat 192 milioni germanski marki {to pretstavuva okolu tri otsto od procenetiot bruto doma{en proizvod za minatata godina.

Pretsedatelot na Stopanskata komora na Makedonija, Du{an Petreski, ja istakna potrebata od odvojuvawe na ekonomijata od politikata vo nasoka na zgolemuvawe na nejzinata efikasnost, dodavaj}i deka nema golemi i mali dr`avi, tuku ima ekonomski interesi koi mo`at da bidat samo golemi.

Zamenik-pretsedatelot na Vladata na Republika Makedonija, Zoran Krstevski, na sednicata najavi deka vo Vladata se razmisluva da se formira garanten fond za poddr{ka na profitabilni proekti. Toj pojasni deka na toj koncept se nadograduva edna inicijativa koja se dogovara so Me|unarodniot monetaren fond, a stanuva zbor za odvojuvawe na del od sredstvata dobieni od proda`bata na Telekomot.

Ovaa "injekcija vo najava" ne }e mo`e da go reparira i onaka amortiziranoto stopanstvo, zatoa {to analiti~kite sogleduvawa poka`uvaat deka investicionite aktivnosti najmnogu se zastapeni vo javniot sektor, vo oblasta na soobra}ajot i vrskite, a najmalku vo proizvodnoto stopanstvo. Zanemaruvaweto na proizvodstvenite kompanii, koi edinstveno za cel imaat sozdavawe na pro{irena reprodukcija i sozdavawe novi vrednosti, e ko~nica za investicionite vlo`uvawa, otvorawe novi rabotni mesta i pottiknuvawe na izvozot. Ovie negativni sostojbi se karakteristika za pove}eto industriski granki, pa se nametnuva pra{aweto i za na~inot na implementacijata na Dogovorot za stabilizacija i asocijacija.

Od razgovorot so nekolkumina poznava~i na ekonomskite sostojbi vo Makedonija, se dobiva vpe~atok deka i pokraj isklu~itelnata va`nost na Dogovorot, makedonskoto stopanstvo s# u{te ne e podgotveno za vlez na evropskite pazari.

Makedonija se smeta za golem proizvoditel na jabolko. Evropskite pazari nemaat problem da go apsorbiraat celokupnoto godi{no proizvodstvo, no faktite zboruvaat za eden va`en limitira~ki faktor. Jabolkovite nasadi vo dr`avata se od sorti koi Evropa gi tretira kako industriski, a ne kako konzumni. Spored toa, na pazarite na Zapadna Evropa nema {ansi "na{ata sorta" na jabolko da se prodava.

So sli~en limitira~ki faktor se i proizvodite od drugite sektori na stopanstvoto. Tro{ocite na inputot na cena na ~inewe kaj najgolem broj gotovi proizvodi se tolku visoki {to na prebirliviot evropski pazar ne e mo`no da se nametnat so cenata. Da ne zboruvame za ambala`ata, dizajnot, kvalitetot i ekolo{kiot aspekt za koj Evropa ima izgraden poseben odbranben kriterium. Vo otsustvo na merki od tipot na izvozni preferencijali, merki za namaluvawe ili osloboduvawe od carinskite dava~ki, stopanstvoto vo Makedonija najverojatno }e se soo~i so debakl na pazarite koi nimalku ne nalikuvaat na skopskiot Bit pazar, ili ne daj Bo`e skopskiot Kvanta{ki pazar.