DROGATA - BILET VO EDEN PRAVEC

I Ministerstvoto za obrazovanie e vklu~eno vo samata akcija, pa vo nastavnite programi predvideni se odreden broj oddelenski ~asovi koi se posveteni na temata " Zloupotreba na drogata me|u mladite". Me|utoa, praktikata poka`uva deka nedovolnata informiranost na nastavniot kadar vo u~ili{tata e pri~ina na ovie ~asovi nastavnicite da u~at od u~enicite!

Kakov e efektot od anga`iranosta na ovie institucii vo momentov ne mo`e da se komentira, no imaj}i go predvid trendot na rapiden porast na zavisnicite od narkoti~ni sredstva, mo`e da konstatirame deka od seto ova i nema nekoj rezultat. Brojkata od 3.000 registrirani zavisnici i 15 - 20.000 adolescenti nitu od daleku ne e realna, bidej}i sostojbite na terenot se zagri`uva~ki.

Mo`e li da se locira vremeto i mestoto kade i koga mladite doa|aat vo kontakt so drogata? Spored misleweto na stru~wacite koi rabotat na ovaa problematika, drogata se nao|a sekade okolu nas. Prisutna e na ulica, vo u~ili{nite dvorovi, vo diskotekite i kafuliwata, ednostavno ja ima nasekade. Istra`uvawata poka`uvaat deka okolu 80 otsto od zavisnicite se "navle~eni" na heroin, dodeka preostanatiot procent otpa|a na drugite drogi. Relativno niskata cena na "horsot" dozvoluva zavisnicite masovno da go konsumiraat, iako vo isklu~itelni slu~ai imaat rezervna varijanta koja nitu oddaleku ne gi zadovoluva nivnite potrebi. Vo prilog na zavisnicite odi i faktot deka (zamenata) tramadolot, trodonot, diazepamot ili koktelot od site niv mo`at da go dobijat vo privatnite apteki, koi vo trkata za profit go prekr{uvaat Zakonot i slobodno gi prodavaat ovie lekarstva koi spa|aat vo grupata na sinteti~ki drogi i se prepi{uvaat na pacienti koi se bolni od kancer ili so te{ki telesni povredi. Me|utoa, avanturata so "koktelot" ili samoprepi{anata terapija naj~esto zavr{uva kobno.

Za da vi ja preneseme atmosferata i `elbata da kontaktirame so potencijalnite kandidati i idni zavisnici od droga, ekipa na na{iot nedelnik minatiot vikend vleze vo "{ema" i, ne mo`ej}i da odolee na predizvikot nare~en "tehno-`urka", poseti nekolku diskoteki vo Skopje. "Koloseum", "MNT" i "Metropol" bea del od na{ata mar{ruta kade vo ritamot na novata tehnolo{ka civilizacija se splotivme so iljadnicite posetiteli taa ve~er.

Javna tajna e deka na vakvite zabavi po nekoe nepi{ano pravilo zadol`itelno se prisutni i "rekviziti" od tipot na ekstazito, tripot i spidot, kako i raznite koloritni piluli koi me|u nivnite konsumenti se poznati pod imiwata: "plejboj", "micubi{i", "to~ak", "ferari" i "golub". Stanuva zbor za sinteti~ki drogi koi se za{titen znak na novata tehno-generacija. Dejstvoto na edna tableta trae od 2-4 ~asa, a onie pokvalitetnite "dr`at" i do 6 ~asa. Atmosferata ja nadopolnuva i "di-xejot" koj e glavniot "vinovnik" za dobrata zabava i negovite kreacii mora da go zadovolat istan~eniot vkus na rejverite. Koga gi imate site ovie elementi na edno mesto, "zabavata" mo`e da po~ne! Prebrziot ritam na tehnoto, prosledeno so mnoguvatnoto ozvu~uvawe, ponesuva vo nekoj nov svet razbirliv samo za dopingovanite.

"Za ve~era{nata `urka se podgotvuvav cela nedela. Ve}e drmnav dva 'goluba' i sega sum kul" - veli edna devojka koja se pretstavi kako Ana. Mom~eto koe be{e so nea ve}e be{e vlezeno vo "{ema" i dodade: "Celiot 'haos' koj vladee vo diskotekava samo so edno 'ferari' se pretvora vo raj. Ne mo`am da se zamislam da bidam na `urkava 'suv'".

Doznavame deka "{tosot" e vo izborot na ekstazito koe spored misleweto na mnogumina "dava najdobar filing", a pritoa nema {ansi da prestane{ da igra{. Cenata na ekstazito iznesuva od 800 do 1.200 denari, spidot ~ini okolu 1.000, a tripot me|u 1.000 i 2.000 denari. Na zabavata zapoznavme mladi lu|e od site profesii.

Ne se soglasuvam so pretpostavkata deka site {to odat na tehno-`urkite goltaat tableti, objasnuva devojkata koja se pretstavi kako student. Ednostavno mi se dopa|a ovaa muzika i za da ja razberam i do`iveam ne mi e potrebna tableta.

Direktorot na JZO Psihijatriska bolnica "Skopje"- Skopje, d-r Pavlina Vaskova, detalno ja opi{a aktivnosta na ovaa Institucija i potencira:

"Zavisnicite od droga prete`no se tretiraat vo stacionarot vo naselbata 'Kisela Voda' vo Skopje i toa vo dve oddelenija od koi ednoto e dnevna bolnica, a drugoto e stacionar otvoren minatata godina koj e registriran za 160 pacienti. Me|utoa, vo momentov se lekuvaat 360 pacienti, iako prostornite uslovi ne dozvoluvaa takva brojka. Toa e znak deka e potrebno formirawe na poseben Republi~ki centar za drogi koj isklu~ivo }e se zanimava so ovoj problem, a se planira i decentralizacija na slu`bata, se razbira so odobrenie od Ministerstvoto. So mala finansiska pomo{ od Svetskata zdravstvena organizacija i UNICEF, vo fevruari }e startuva pilot-proekt vo koj se vklu~eni {est punkta zamisleni kako dnevni bolnici so educiran personal vo koj }e u~estvuva psiholog, lekar, socijalen rabotnik i medicinski sestri. Vo momentov vo Skopje volonterski i vo diskrecija aktivno rabotat dva socioterapiski kluba od koi edniot se nao|a vo prostoriite na Domot na humanitarnite organizacii 'Dare Xambaz', dodeka drugiot se nao|a vo prostoriite na 'Crveniot krst' vo Op{tina ^air vo Skopje, a s# so cel {to pove}e da se pokrie podra~jeto na glavniot grad. Vo ovie socioterapiski kluba godinava pominale 316 pacienti i vo momentov se vr{i analiza kolku od niv se apstinenti i vo kakva sostojba se. Rezultatite od ovie klubovi se zadovolitelni i golem broj od pacientite koi pominale ve}e se vklu~ija vo op{testvoto, prodol`ija so {koluvaweto i se vrabotija. Od noemvri minatata godina e otvoreno i sovetuvali{te vo dispanzerot vo 'Mlin Balkan' i raboti sekoj raboten den. Ovde e zapo~nata programa vo koja se vklu~eni i semejstvata na zavisnicite".

Na{a zalo`ba e, dodava d-r Vaskova, vakvi i sli~ni socioterapiski klubovi da se otvoraat i vo drugite dispanzeri, poto~no onamu kade {to ima uslovi za toa.

Vo kontekst na ova, va`no e da se spomene i rabotata na Klinikata za toksikologija koja raboti vo ramkite na Klini~kiot centar vo Skopje koja gi prifa}a site predozirani pacienti i pacienti so te{ki apstinencionalni krizi kako i pacienti koi imaat potreba od internisti~ka pomo{.