VLASTA NE SMEE DA SE SLU@I SO LAGI!

Sudbinata na vrabotenite vo FAS e edna od mnogute na na{ite zagubari ~ija rabotna sila bukvalno odej}i po ulicite bara samo del od svoite prava. Tranzicijata e navodno pri~ina za na{ite stopanski problemi, no vetuvawata {to mu se davaat na narodot u{te pove}e ja podgrevaat atmosferata na revolt i nezadovolstvo poradi nemawe osnovni sredstva za `ivot.

"Ne mo`e narodot da se la`e i ne mo`e da se vodi dr`ava so lagi. Ona {to go vetuvaa treba i da go ispolnat. A, da ispolnea samo 30 - 40 otsto od vetenoto, FAS i denes }e `ivee{e. I zo{to da gi izma~uvame ovie lu|e", veli g. Novko Trajanov, pretsedatel na [trajkuva~kiot odbor na FAS.

Fabrikata FAS "11 Oktomvri" postoi od 1946 godina. "Ovde do 1994 godina {trajkovi ne postoele", veli g. Novko Trajanov. Fabrikata e dovedena vo te{ka situacija od 1995 godina koga i taa vleze vo spisokot na zagubari. Vkupno 880 rabotnici bea pu{teni pod Zavodot za vrabotuvawe, {to be{e edna od osnovnite strategii za da za`ivee fabrikata. Od 1996 do krajot na 1998 godina dominantni sopstvenici na FAS bea "Komercijalna banka" a.d. so 75 otsto i Vladata na Republika Makedonija so 25 otsto od akciite, a ostatokot od 2 otsto bea platite koi vrabotenite ne gi zedoa.

So Zakonot za zagubari, Vladata na RM i Svetskata banka ocenija deka FAS mo`e da opstoi samo ako se otpu{tat 880 lu|e, a onie 1.200 koi }e ostanat vnatre }e mo`e da opstanat i da rabotat. Fabrikata potpi{ala dogovor spored koj "Komercijalna banka" a.d. i Vladata na RM stanale dominantni sopstvenici.

No, poradi neseriozniot odnos na Komercijalna i Vladata i vo 1996 i vo 1997 godina ne be{e napraveno ni{to od ona {to be{e oceneto od Svetskata banka i Vladata, odnosno FAS ne za`ivea onaka kako {to treba{e. Dogovoreno be{e vo tie dve godini da se proizveduvaat 665 avtobusi, no za `al, pove}e od stotina avtobusi ne se proizvedoa. Toa e mnogu malku i daleku e od ona {to navistina treba{e da se slu~i, objasnuva g. Trajanov, pretsedatel na Sindikalnata organizacija. Nedoma}inskoto rabotewe do 1994 godina poka`a zaguba, a najmnogu od koristenite krediti koi ne bea vra}ani, so {to se poka`a zaguba od 20 milioni germanski marki.

Kon krajot na 1998 godina, t.e. vo dekemvri, od strana na "Komercijalna banka" a.d. im bilo ponudeno da ja otkupat fabrikata. So izleguvaweto na berza, so rasprava, vrabotenite se izjasnile za otkupuvawe na paketot akcii od Komercijalna i na 1.1. 1999 godina tie, fasovci, stanuvaat dominantni sopstvenici so 75 otsto, a Vladata e sopstvenik na 25 otsto od akciite.

Gospodinot Novko Trajanov od [trajkuva~kiot odbor veli deka vo momentov kontrolniot paket na akcii e kaj niv, kaj vrabotenite. Za `al, i vo 1999 godina ovaa fabrika ne mo`e{e da za`ivee, poka`a zagubi, ne se ispla}aat platite, ne se pla}aat pridonesite za penzisko i invalidsko osiguruvawe i drugite dava~ki kon dr`avata. Vakvata sostojba ja dovede vo pra{awe egzistencijata na site vraboteni.

Fasovci se gnevni na vetuvawata koi im se davaat pred sekoi izbori, pretsedatelski, parlamentarni i lokalni. Vo 1998 godina, na po~etokot na parlamentarnite izbori, vo Programata na Demokratskata alternativa, zaedno so koalicionite partneri, im be{e re~eno deka dokolku dojde ovaa garnitura na vlast, FAS }e go restartiraat so 20 milioni dolari.

Vetuvaa vo Programata i na{ite lu|e izglasaa toa taka da se slu~i. Me|utoa, od 1998 godina pa navamu ne se slu~uva ni{to na toa pole. Za da bideme pokonkretni, vo 1999 godina proizvedeni se samo 30 vozila za Kosovo, toa e celata pomo{ od strana na Vladata, veli g. Trajanov.

Koalicijata, odnosno DA i Tupurkovski, im vetile deka prose~noto proizvodstvoto }e se zgolemuva za 20 otsto, pa taka na primer vo 1999 godina deka }e se proizveduvaat 360 avtobusi, vo 2000 godina 432 avtobusi i taka sekoja godina }e ima porast na proizvodstvoto. Vakvite vetuvawa, za `al, ne se slu~ija i denes vrabotenite svojot revolt go iska`uvaat so miren protest po skopskite ulici.

Ne mo`e vlasta da se slu`i so lagi i od ona {to go veti ni{to da ne ispolni, veli g. Trajanov.

Vo 1999 godina se slu~ija pretsedatelskite izbori. Toga{ gospodinot Tupurkovski, zaedno so gospodinot Borko Andreev, sega{niot minister za ekonomija, i toga{niot direktor na FAS "11 Oktomvri", Vasko Bajlozov, potpi{aa dogovor so gospodinot Erik Nobel, za izvoz na avtobusi vo Gana.

"I od taa laga ni{to ne se slu~i", veli pretsedatelot na Sindikatot na FAS, i dodava: "N# la`ea deka }e bide kon krajot na april, krajot na maj, a eve cela godina pomina, a od toa ni{to. Bevme nekolku pati na razgovor kaj Tupurkovski koj ni veti deka Erik Nobel saka i fabrikata da ja kupi, samo trebalo nie da mu ka`eme koja e na{ata cena, a tie koja e cenata na Vladata".

Site ponatamo{ni kontakti se prekinati, a Trajanov veli deka i toa be{e samo la`no vetuvawe.

Rabotite na FAS ne mu trgnaa na arno i vo 2000 godina koga vo Fabrikata se slu~i raskol vo upravuvaweto. Po direktoruvaweto na Vasko Bajlozov, so 148 glasovi vo Sobranieto, za direktor e postaven Vlatko Ilievski, dotoga{en ~len na Upravniot odbor, a spored dobroinformirani izvori blizok ~ovek na Demokratskata alternativa i vo rodninski vrski so gospodinot Borko Andreev. Ottoga{ pa navamu, rabotata ne im odi kako {to treba. Ovaa godina namesto da se proizvedat 200 - 250 avtobusi, za fabrikata da za`ivee, tie imaat proizvedeno samo 16 avtobusi.

Od ~lenovite na Upravniot i Nadzorniot odbor pobarano e da svikaat sobranie i da se rasprava za ovie problemi. Odluki za barawata na fasovci se dostaveni do site institucii, no o~igledno nikoj nema sluh. Za vakviot stav na instituciite, g. Trajanov veli deka taka se odnesuvaat, zatoa {to nemaat re{enie za FAS "11Oktomvri".

Mora da se najde krajno re{enie za FAS. Ne mo`e firmata ve{ta~ki da se dr`i. Isku~ivo gi barame vetuvawata {to gi dade ovaa koaliciona Vlada, velat vo FAS. Andreev topkata ja vra}a nazad i veli deka problemot e vo menxmentot, mo`ebi, no kade se Vladata i Ministerstvoto za ekonomija da ni gi otvorat portite kon svetot. Neseriozen e odnosot za za`ivuvawe na makedonskoto stopanstvo i na porane{nata i na sega{nata Vlada. Menuvaweto na sistemot i doa|aweto na vlast na neseriozni lu|e, i vo Vladata na Crvenkovski i vo Vladata na Georgievski, koi ne gi interesira stopanstvoto, e pri~ina za na{ata sostojba.

Iako bile primeni od g. Borko Andreev, nezadovolni od razgovorot, vrabotenite vo FAS re{ija da go zapo~nat {trajkot po ulicite. Sega baraat sredba so Premierot i potpretsedatelot na Vladata, g. Tupurkovski, so obrazlo`enie deka: "Tie se glavni, tie vetuvaa i od niv barame priem".