OKTOPOD

Stefan Donevski - Majka, Ohrid

Branko pred nekolku godini najavi na golemo borba protiv oktopodot. No, osven prazni zborovi vo praksa ni{to ne se slu~i. Nikogo ne fatija, nikogo ne osudija, nikoj ne otide vo zatvor. Poto~no re~eno, na golemite kriminalci duri ni vlakno na kosata ne im fale{e.

Vo me|uvreme Bran~e si otide, si dojde Qup~e. Qup~e po~na da fa}a somnitelni direktori, zatvori nekolkumina po dva-tri dena i odma gi pu{ti, u{te {to ne im se izvini, me ~udi. Site znaeme deka direktorite vo Makedonija se mnogu korumpirani, 90% imaat ne~isti race. Iskradoa se {to ima{e, uni{tija se so {to raspolagaa, stanaa milioneri, preku no} i sega se pravat pred ovoj siroma{en narod kako golema gospoda, duri nekoj so kradenite pari izigravaat blagotvorni, humani, donatori.

Ovaa vlada }e stekne{e doverba kaj narodot, ako barem eden direktor go osude{e na zatvor, toga{ narodot }e re~e{e, eve ovaa vlada se bori protiv otkopodot i }e veruva{e na novata vlada. Sega ne{to Qup~e po~na, no mnogu docna se seti, doverieto kaj narodot e vo golema mera izgubeno.

Denovive levi~arite na Bran~e mitinguvaat niz cela Makedonija, Qup~e se~e crveni pandeli niz brda i dolini, no mnogu docna se setija gospodata od pozicijata i opozicijata, narodot e razo~aran. Se pomalku i pomalku odat na izbori, zo{to si veli, kogo i da izbereme, nema da napravi podobro. Dosega va`e{e pogovorkata: "{to i da pravat, pravat pogre{no". Denovive imav mo`nost da go vidam moeto vtoro politi~ko dosie. Imeno pred deset godini vo Berlin go vidov moeto prvo dosie, koe go pi{uvala poznatata tajna policija na Isto~na Germanija "STAZI". Sega po deset godini me povika ovde{nava policija i mi go poka`a moeto dosie {to go pi{uvala jugoslovenskata UDBA. O~igledno komuwarite "mnogu" me sakale pa pi{uvale, mali roman~iwa za mene. Udba me narekuva deka sum bil \ilasovec, na osnova na moite mnogu kontakti so jugoslovenskiot dezident Milovan \ilas vo Belgrad u{te pred trieset godini. Vo me|uvreme mi prefrlaat vina, deka sum bil ~len na DOOM, dvi`enie za obedinuvawe i osloboduvawe na Makedonija vo Berlin, deka sum bil protiv Jugoslavija, sum se dru`el samo so politi~ki emigranti, moite kafani bile zbirali{ta na makedonski nacionalisti i sl.

Po tolku mnogu godini ~itaj}i gi ovie dosiea, mnogu raboti izgledaat sme{ni i banalni, no za `al vo toa vreme bea mnogu tragi~ni. Mladava generacija ova malku te{ko go razbira, no toa e makedonskata vistina vo vtorata polovina na dvaesetiot vek. Prvite pedeset godini na makedonskata republika pominaa bez demokratija, so eden komunisti~ki re`im vo koi preku sto iljadi Makedonci otidoa vo zatvorite kako politi~ki zatvorenici. Najgolem del od niv se ve}e po~inati, mnogu politi~ki dosiea ve}e ne postojat, no kako {to gledam eden del se so~uvani i nie po tolku godini mo`e da gi vidime, da gi fotokopirame i da gi imame doma kako spomen na edno ne~ove~ko vreme.

Do mene vo policijata sede{e eden postar ~ovek koi ima{e dosiea so preku 900 stranici. ^ovekot be{e vidno vozbuden i stalno glasno komentira{e, ova ne sum jas, ova ne e to~no, jas ova ne sum rekol i sl. Duri saka{e da go vrati dosieto nazad, no na krajot si napravi fotokopija i ve~erta si go odnel doma vo Bitola. Drugiot den za `al doma umira od srcev udar, najverojatno bil mnogu rastrevo`en od "vistinite" {to ja videl vo svoeto dosie po pedeset godini. Imeno Mitre Veljanovski bil {est godini vo Idrizovo kako osumnaesetgodi{no dete, kade {to bili ekstremno te{ko fizi~ki i psihi~ki maltretiran. Povtornoto potsetuvawe na tie te{ki denovi ne mo`el pove}e da go izdr`i i umira.

Vo sekoj slu~aj ovoj uvid vo dosieata e dobar poteg na vladata, iako doa|a mnogu docna koga najgolemiot broj na politi~kite progonuvani se ve}e po~inati. Kako vtor poteg ovaa vlada treba pod itno da gi sudski rehabilitira site politi~ki presudi, pa makar i posthumano. Toa se osnovni raboti {to edna pravna dr`ava treba napravi pod itno. Toa e dosega ve}e napraveno vo site zemji na tranzicija. O~igledno Makedonija e posledna. Vo me|uvreme OKTA ne gi poka~uva cenite na benzinot, iako svetskata cena na naftata drasti~no se zgolemuva, o~igledno OKTA ja poddr`uva vladinata koalicija na ovie lokalni izbori, ama po niv }e naplati za se, }e ja drasti~no zgolemi cenata na benzinite, nema da pla}a porezi, dr`avata }e dobiva pomalku akcizi i Makedonskiot buxet }e bide prazen, nazdravje Makedonijo.