Makedonskoto minato vo knigata na Van~o Stoj~ev

VOENA ISTORIJA NA MAKEDONIJA

Makedonskiot narod svojot nepokor kontinuirano go izrazuval vodej}i okolu 20 pogolemi bitki, 25 boja, organizirano vodel okolu 20 vostanija, vojuval vo 15 vojni, samostojno izveduval okolu 30 ofanzivni operacii i u~estvuval vo mnogubrojni vostanija i vojni za sloboda {to gi vodele drugi narodi

Makedonska vojska, t.e. vooru`eni formacii so makedonski nacionalni belezi postoele i vo periodi koga ne postoela makedonska dr`ava, a makedonskata voena ve{tina od sekoga{ bila po~ituvana i od protivnicite

Neodamna po dolgogodi{nata nau~no-istra`uva~ka rabota od pe~at izlezeedno od najzna~ajnite reprezentativni izdanija vo ~ij naslov se sodr`ani zborovite "Makedonija" ili "makedonski". Ovie ocenki bez somnenie gi zaslu`uva knigata na Van~e Stoj~ev "Voena istorija na Makedonija". Spored obemot, periodot koj go razrabotuva, literaturata i arhivskite izvori {to iscrpno gi koristi i spored svetlinata {to ja frla vrz nekoi dosega malku poznati ili nepoznati nastani od na{eto minato, ovaa kniga pretstavuva vrvno nau~noistra`uva~ko delo, prvo od toj aspekt i vo tie ramki vo Makedonija. Knigata vo celost e izrabotena so precizen nau~en instrumentarium zasnovan vrz bitni, strogo provereni i selektirani istoriski izvori i dokumenti. So argumenti razraboteniot tekst se nadopolnuva so voeni skici {to kako prilog vo posebna pridru`na kniga slikovito gi prika`uva borbenite dejstva vo brojnite bitki, vostanija i vojni {to Makedoncite gi vodele od anti~kiot period do najnovo vreme.

Nau~noistra`uva~kiot pristap celosno e osloboden od ideolo{ka oboenost i politi~ka opredelba. So toa e postignata osnovnata cel na ovaa kniga - istorijata da ja pretstavi kako nauka ~ij pogled e naso~en kon idninata. Voenata istorija na Makedonija, tokmu taka kako {to ja razrabotil Van~e Stoj~ev, hronolo{ki opfa}aj}i gi dvaeset i osum vekovnite voeni nastani, okolnosti i dejstva na po~vata na Makedonija, pretstavuva kniga so jasna poraka za makedonskiot dvaeset i prvi vek.

MAKEDONSKA VOENA VE[TINA

Ova impozantno delo se sostoi od dve knigi. Vo prvata kniga e sodr`an tekst na 800 stranici format A-4, a vo vtorata se smesteni 188 skici. Prvata kniga e podelena na dva dela: Op{ta voena istorija i Makedonska voena istorija. Vo prviot del vo sedum glavi se obraboteni najzna~ajnite bitki od anti~kiot period koi su{tinski vlijaele na voenoto organizirawe i vooru`uvaweto, odnosno na voenata ve{tina na vojskata na anti~kite Makedonci. Potoa se razrabotuva voenata ve{tina na Vizantija i nejzinoto vlijanie na voenata ve{tina na srednovekovnata makedonska vojska. Vo ramkite na op{tata voena istorija se razraboteni voenite pohodi na Napoleon, a potoa Prvata i Vtorata svetska vojna so najzna~ajnite bitki na site vojuvali{ta. Ovoj del zavr{uva so obrabotkata na sovremenite lokalni vojni so te`i{te na vojnite vo porane{na Jugoslavija. Vo sodr`inata za sovremenite lokalni vojni nastojuvavme da go istakneme razvojot na sovremenoto oru`je, vlijanieto na ostanatite faktori na vooru`enata borba i dostignuvawata na sovremenata voena ve{tina. Pritoa, se nastojuva{e da se izvle~at osnovnite iskustva i pouki za odbranata i bezbednosta na Republika Makedonija.

Vo vtoriot del od prvata kniga nasloven "Makedonska voena istorija" se razraboteni najzna~ajnite voeni i politi~ki nastani vo koi u~estvuval makedonskiot narod od anti~kiot period do najnovo vreme. Vo toj mileniumski period makedonskiot narod tri pati formiral sopstvena dr`ava so kratko traewe, a potoa so vekovi `iveel pod tu|o vladeewe poradi {to postojano vodel borba za sloboda i za samostojnost.

Naselen vo centarot na Balkanot, makedonskiot narod od sekoga{ pretstavuval cel na osvojuva~ite ili glavna to~ka kon celta. Nepokorot kontinuirano go izrazuval vodej}i okolu 20 pogolemi bitki, 25 boja, organizirano vodel okolu 20 vostanija, vojuval vo 15 vojni, samostojno izveduval okolu 30 ofanzivni operacii i u~estvuval vo mnogubrojni vostanija i vojni za sloboda {to gi vodele drugi narodi. Na toj na~in sozdal specifi~na makedonska voena ve{tina prepoznatliva vo voenata istorija.

ISTORIJA OD 28 VEKA

Vo vtorata kniga se sodr`ani 188 skici izraboteni na kompjuter vo boja vrz geografska i topografska osnova. Na prvite 75 skici slikovito se prika`ani najzna~ajnite bitki, boevi i operacii od op{tata voena istorija. Preostanatite 113 skici gi prika`uvaat slikovito bitkite, vostanijata i operaciite {to gi vodel makedonskiot narod.

Trudot "Voena istorija na Makedonija" e izraboten vrz osnova na relevantna literatura i bogata neobjavuvana arhivska dokumentacija od doma{na i od stranska proveniencija. So ovoj trud, me|u drugoto, argumentirano se doka`uva deka: makedonskata voena istorija kontinuirano trae 28 veka; voenite nastani vo Makedonija sekoga{ bile povrzani so takvite na Balkanot, vo Evropa i so onie vo svetot;

makedonska vojska, t.e. vooru`eni formacii so makedonski nacionalni belezi postoele i vo periodi koga ne postoela makedonska dr`ava;

makedonskata voena ve{tina od sekoga{ bila po~ituvana i od protivnicite; makedonskata voena istorija pretstavuva neistra`eno podra~je; deka po sekoja kriza na Balkanot nastapuvale vojni, a po sekoja vojna vo Makedonija se vospostavuvale novi granici i deka e neophodno vo ARM i vo makedonskata sovremena odbrana da se vgradat borbenite i slobodarskite tradicii od istorijata na makedonskiot narod i iskustvata i poukite od sovremenite lokalni vojni.

Poradi seto toa cenime deka ovoj trud pretstavuva silen nau~en pridones vo makedonskata nauka. Negovata sodr`ina mo`e da se primenuva kako u~ebnik vo Voenata akademija, na Institutot za odbrana i vo drugi nastavni i nau~ni institucii. Isto taka ovoj trud mo`e da ima golemo zna~ewe vo sovremenata makedonska op{testvena i politi~ka dejnost i vo izgraduvaweto na makedonskata dr`avnost, vo razvojot na me|uetni~kite odnosi vo zemjata i vo odnosite so sosednite zemji i so drugite dr`avi i asocijacii vo svetot.

Cenata na trudot "Voena istorija na Makedonija" (dvete knigi) iznesuva 3.500 denari, a mo`e da se pora~a od avtorot na tel. 091 - 283-690 ili 463-655, Skopje.

M.S.