Preventiven akcionen plan na R. Makedonija

MALOLETNI^KATA DELIKVENCIJA - SERIOZEN PROBLEM

Pi{uva: Mileva LAZOVA

  • Makedonija mora da prezeme itni ~ekori za da se intervenira na problemot so maloletni~kata delikvencija i asocijalnoto i neprilagodeno odnesuvawe na mladite zatoa {to ja zagrozuva sigurnosta na op{testvoto, kako i idninata na decata

Svedoci sme na golem broj delikventni i asocijalni odnesuvawa koi sekojdnevno go naru{uvaat mirot i voobi~aeniot na~in na `iveewe. Nasilni~koto odnesuvawe, kriminalnite dejstvija i stravot {to e predizvikan od niv, go zagrozuvaat na{eto op{testvo, li~nata sloboda i ja naru{uvaat osnovata za zdrava zaednica. S# pogolemata vme{anost vo kriminalni dejstvija na maloletni lica stanuva golem i seriozen problem. Sledej}i gi i analiziraj}i gi tendenciite na maloletni~kiot kriminalitet od strana na MVR, koi se odnesuvaat za poslednite tri godini, evidentna e nivna postojanost. Spored strukturata na maloletni~kiot kriminalitet, 92 procenti od krivi~nite dela izvr{eni od maloletnici pripa|aat na imotniot kriminalitet, od koi najbrojni se: obi~nata kra`ba, naj~esto kra`ba na delovi od vozilo i xepna kra`ba, potoa te{ka kra`ba na prodavnici, vozila, stanovi, trafiki, magacini, vikedici itn. Naj~esto odzemeni predmeti se prehranbeni proizvodi, tehni~ki predmeti delovi od vozila, nakit koj mo`at mnogu brzo da go prodadat, a {to e najta`no parite se tro{at naj~esto za kupuvawe droga. Zastapenosta na maloletnite storiteli vo strukturata na ostanatite vidovi krivi~ni dela e mala, no postoi opasnost od nivno pro{iruvawe. Edna od osnovnite karakteristiki na maloletni~kiot kriminalitet e grupnoto vr{ewe na krivi~ni dela. Toa e usloveno od potrebata od drugaruvawe me|u mladite, potreba od doka`uvawe, sledewe na postapkite na liderot na edna grupa, no i zaradi polesno izvr{uvawe na zamislata za kriminalna akcija. Grupite gi so~inuvaat maloletnici na ista ili pribli`na vozrast, no mo`e da se zabele`i i u~estvo na deca (pod 14 godini). Maloletni~kiot kriminalitet se slu~uva vo mati~nata sredina, naj~esto vo gradskite centri. Najseriozen problem i kaj ovaa struktura delikventi e povtoruvawe na krivi~nite dela.

SEMEJSTVOTO - BITEN FAKTOR

Faktori koi vlijaat na pojavuvaweto na maloletni~kiot kriminalitet, vo osnova mo`e da se podelat na subjektivni, za koi e odgovoren mladiot ~ovek i objektivni, determinirani od semejstvoto, sredinata i zaednicata. Subjektivni se individualnata neprilagodenost na op{testvenata sredina, sklonosta na nekoi maloletnici kon kriminalno odnesuvawe, dodeka objektivni se nesredeni semejni sostojbi, lo{ite socijalni uslovi. Semejstvoto vo R. Makedonija e podlo`no na promeni. Se slu~uva osiroma{uvawe na semejstvoto. Roditelite pritisnati od problemite kako da se obezbedat minimalni sredstva za `ivot, gi zapostavuvaat svoite deca taka {to doa|a do naru{uvawe na semejnata atmosfera. Vo semejstvoto se ~uvstvuva nesigurnost i se aktiviraat vnatre{ni konflikti. Niskiot, pasiven, socijalno-ekonomski status na decata ~esto se naveduva kako osnovna pri~ina na nivno devijantno odnesuvawe, no sepak ne e edinstvena. Kombinacijata na prisutni naru{eni odnosi i nizok ekonomski status ja zgolemuva verojatnosta za pojava na delikvetno odnesuvawe na decata. Odnosot na roditelite kon decata, odnosot na decata kon roditelite e proces vrz ~ija osnova se odviva socijalizacija na decata. Kontrolata na odnesuvaweto na decata od strana na roditelite pretstavuva preduslov za uspeh na planot na pozitivno naso~uvawe na odnesuvaweto na decata.

PREVENCIJA ZA SUZBIVAWE NA DELIKVENCIJATA

Makedonija mora da prezeme itni ~ekori za da se intervenira na problemot so maloletni~kata delikvencija i asocijalnoto i neprilagodeno odnesuvawe na mladite zatoa {to ja zagrozuva sigurnosta na op{testvoto, kako i idninata na decata. Vo ramkite za re{avawe na ovoj problem na Pravniot fakultet, vo organizacija na Sovetot za preventiva protiv maloletni~ka delikvencija - Kavadarci, be{e promoviran "Preventivniot akcionen plan na R. Makedonija". Promocijata be{e vo ramkite na proektot "Maloletni~ka delikvencija". Planot go pretstavi prof. d-r Qub~o Arnaudovski, a govore{e i direktorot za trajni zaednici g. Geri Armstrong. Op{tiot i poedine~niot pristap kon postavuvaweto na Akcioniot plan za prevencija na maloletni~kata delikvencija poa|a od sfa}aweto deka prevencijata na maloletni~kata delikvencija pretstavuva koncept na idei. Prevencijata e sfatena kako sistem na aktivnosti i merki na dr`avnite organi, pravnite, socijalnite, obrazovnite institucii i organi postaveni vo eden koherenten sistem i povrzanost naso~eni kon postavenata cel - suzbivawe i spre~uvawe na maloletni~kata delikvencija. Na po{irok op{testven plan, prevencijata na maloletni~kata delikvencija go podrazbira i suzbivaweto na ovaa pojava so niza aktivnosti naso~eni kon otkrivawe na faktorite {to go uslovuvaat nastanuvaweto na maloletni~kata delikvencija. Akcioniot plan e skica za akcijata na lokalnata samouprava, koja }e go namali porastot na maloletni~kata delikvencija. Nitu eden poedinec, organizacija ili institucija, samostojno, ne mo`e da go realizira ovoj plan. Samo rabotej}i zaedno, dr`avnite i lokalnite institucii, pretstavnici na javnosta, individualni ~lenovi - vklu~uvaj}i ja i mladinata mo`e da se ralizira celta na Akcioniot plan.