FORUM

TUR[IJA NARE^ENA MNT

Boris Tanaskov

Tur{ijata so svoite osobenosti ima ~udno svojstvo. Kakvo i da e, nejzinata osnovna cel e edna edinstvena: sredstvo za opstanok na onoj {to ja podgotvil. Vo sovremenite na{i uslovi za `iveewe pak, nejzinata formula se primenuva kako dobar recept kaj onie na koi im e cel da si sozdadat privatno ~ekmexe koe }e se napojuva od dr`avna jasla! Primerot so pakosniot MNT nedvosmisleno uka`uva deka toa e i realnost. Za razlika od drugite konstitucii od takov vid, ~ekmexeto vo MNT e oformeno i funkcionira vrz sledniot na~in:

Si naumil eden vo ime na Vladata tamu da gazduva. Doa|a. Bez nikakov dokument za uvid, koristej}i ja starata praktika, na biv{iot mu veli: "ajde stanuvaj, mene mi e redot". Kutriot prethoden taka zbunet, go prifa}a toa kako sudbina, pravej}i mu go }efot na sudbonosniot. Kavga nema{e oti i prethodniot, ni kriv ni dol`en, ete taka {to se veli, na lotarija, stanal isto taka vladin namesnik. Noviot pak, po nedela dena zaradi ne{to "ne daj bo`e" si go nabavuva Re{enieto od Vladata. A toa {to ovoj kako i prethodniot nemaat nikakva vrska so tehnologijata na rabotata na Operata i Baletot - ne e ni va`no, oti i taka e prisutna praktikata "nenadle`niot e nadle`en, a nadle`niot - nenadle`en".

E sega, bidej}i stanuva zbor za privatno ~ekmexe, noviot namesnik si go menuva imeto na pakosniot MNT. Potoa go ekipira administrativniot aparat onaka kako {to }e funkcionira spored li~niot mu }ef, a ne kako {to bara procesot na raboteweto. Za {ef na taa administracija postavuva nekoj koj dotoga{ im zdodeal kako rabotnik vo resornoto Ministerstvo. Administrativcite se doka`ani (ne)li~nosti - podgotveni da im slu`at na sekoja vlast. I po~nuva. ^ul od ne znam kogo deka Orkestarot bil tradiconalen buntaxija i re{il, so izmisluvawe na raboten profil - direktor, preku edna li~nost (po ime, no ne i po delo) da vovede re`im za "nikoj da ne smee da pisne".

Otkako go "sredil" Orkestarot, na red bil Horot. Go menuva postoe~kiot {ef za li~nost {to }e bide analogna na orkestarskiot direktor. Mu ostanale u{te peja~ite. [to da pravi? "E, rekol, tie }e bidat Opera"! Zna~i, Orkestar, Hor i Opera! No toa e s# u{te ka{a za{to za tur{ijata e s# u{te rano. A ka{ata toj i ponatamu ja me{a vo is~ekuvawe da se pojavi drvenoto mov~e na Vardar, slikarskoto atelje, poetskite ve~eri, Makedonija da bide centar na operskite zbidnuvawa na Balkanot... Pri me{aweto, se setil deka tretiot segment Opera, vo Operata nema namesnik odnosno, vo soodnos so nego - podnamesnik. Pa nekoj mu {epnal i, eve ti go ~ovekot od Bitola. Poleten, zabrevtan, mlad (kako {to veli samiot za sebe) za da ni ka`e nam i na celata javnost {to e Opera. Sednuva vo foteljata, si zalepuva na kancelarijata natpis Art Director i po~nuva. "Vie muzikantite, veli, }e prodavate karti oti vaka, poluprazna sala jas, kako direktor - ne mo`am da gledam. Ete zatoa i ja prekinav pretstavata. Vie horisti? Ama ajde. Znaete li koj e {tac - opera? Frizeri, berberi, zanaet~ii...".

A ovoj podnamesnik, do den-denes, nikomu ne mu e jasno {to e. Po imenuvawe e koordinator na MOV. Po vrabotenost e peja~; a koga pee, za sekoja pretstava inkasira po 1.000 marki. Po funkcija e direktor, samo {to ne se znae ~ij, bidej}i Orkestarot i Horot si imaat takvi. Po anga`iranost e menaxer, oti mesto menaxerskata slu`ba, toj anga`ira umetnici.

I kone~no, po ideja e umetni~ki sovet, oti toj postavuva novi operski dela na scenata, a toj i simnuva.

"Teraj bratko" - }e go ohrabri negoviot namesnik, zaboravaj}i deka ima i takvi koi pametat deka "Erigon" na negoviot brat vo Skopje e postaven pred dvaesetina godini i deka zaradi taa laga i dvajcata inkasiraa po sedum iljadi marki.

Po sloganot "teraj bratko", profesorot na podnamesnikot, naturaliziraniot bugarski Hrvat od Zagreb, tera li tera. Kako kvazire`iser, re`ira. Kako kvaziprofesor, profesoruva. Patuva, se smestuva, deli lekcii po sistemot "ovoj ~ini, ovoj - ne". Koj pla}a za seto toa i kolku pla}a - }e ostane tajna me|u namesnikot i podnamesnikot. A nie i javnosta mo`eme da ja znaeme samo vkupnata zaguba na pakosniot MNT {to ja dade resornoto Ministerstvo. A taa e ne pove}e od 25 milioni denari!

I na kajot, tur{ijata - kako tur{ija ima vek na traewe. [to zna~i, ako e po`e{ko - skisnuva. A, po`e{koto se slu~i kon krajot na noemvri, za naj`e{koto da bide vo dekemvri. Za da se spre~at posledicite od tur{ijata, podnamesnikot ponuduva tepa~ki ve{tini, a namesnikot - suspenzii. Vrabotenite, pak, za vozvrat nudat - civiliziranost so barawe namesnikot da ja napu{ti foteljata. No, }e ima li sluh namesni~kiot - sponzor za toa? Oti, tur{ijata zavr{i.