Razgovor so Venko Gligorov, direktor na "Login Sistemi"

"MAJKROSOFT OFIS" I NA MAKEDONSKI JAZIK?!

Pi{uva: Jasminka MARKOVSKA

  • "Login Sistemi" se izdvojuva po toa {to ovaa firma e zadol`ena da ja organizira proda`nata mre`a na Majkrosoft - proizvodite vo Makedonija.
  • Ovaa firma e me|u retkite koi{to se zalagaat za dobivawe na makedonski obele`ja na proizvodot na Majkrosoft.
  • Majkrosoft e svetska kompanija koja gi ima klu~nite proizvodi za koristewe na kompjuterite, alatkite za Internet (vo momentov, najpopularni vo svetot) itn.

Re~isi i da ne postoi ~ovek koj ne slu{nal za gigantot vo kompjuterskata industrija, Majkrosoft, ~ij{to proizvodi se koristat nasekade niz svetot. No, postojat lu|e koi ne znaat deka proizvodite na Majkrosoft mo`e da bidat i na makedonski jazik, tuku smetaat deka postojat samo angliski verzii.

[TO E LOKALIZACIJA?

Lokalizacija zna~i prisposobuvawe na odreden proizvod na korisnicite na nekoja teritorija. Toa zna~i, Makedonija kako zemja i nie kako korisnici na proizvodite na Majkrosoft da si gi pribli`ime istite so toa {to proizvodite, na primer Windows, }e dobijat makedonski obele`ja. Za zaveduvawe na lokalizacijata potrebno e da se izvr{at pove}e postapki, a krajna cel na ovoj proces e kompleten prevod na proizvodite na makedonski jazik, na pakuvawata, prira~nicite i na kompletniot propraten materijal, a se razbira, tuka spa|a i namaluvawe na cenata na proizvodite. Vo lokalizacijata postojat pove}e fazi, a tuka vleguva i ispituvaweto na pazarot.

Direktorot na "Login Sistemi" isprati pismo (elektronska poraka) do pretsedatelot na Majkrosoft, Stiv Balmer so barawe za prevod na najpopularniot proizvod Microsoft Office na makedonski jazik.

Kako {to verojatno Vi e poznato, re~isi site zemji vo Balkanskiot region imaat lokalna poddr{ka vo Office osven Makedonija, se veli vo pismoto na Venko Gligorov, direktorot na "Login Sistemi". Nekoi oficijalni lica od Majkrosoft velea deka pazarot vo Makedonija e mal, a tro{ocite za implementacija na makedonski jazik se golemi. Nivnite objasnuvawa se vo red, no... Spored na{i soznanija proda`bata na Majkrosoft vo Makedonija e pogolema otkolku vo Srbija, Bugarija ili vo Albanija so {to objasnuvawata na Majkrosoft pa|aat vo voda, bidej}i istite zemji imaat ve}e lokalna poddr{ka za Office.

Majkrosoft ne e donatorska firma, veli Gligorov, taa e komercijalna firma. Ottuka, Majkrosoft mora da se povikuva i na podatocite {to se odnesuvaat na ekonomskite parametri. No, vo slu~ajot so Makedonija, no i so drugite isto~noevropski zemji, lokalizacijata totalno ne e komercijalen proces, bidej}i, sredstvata {to Majkrosoft za toa }e gi vlo`i, sigurno nema da se vratat narednite deset godini.

Sepak, toa ne zna~i deka inicijativata za lokalizacija vo Makedonija treba da bide mala. Vo procesot na lokalizacija aktivno treba da se zaanga`ira i zemjata, kade {to toa se voveduva so {to procesot mnogu }e se zabrza. Vo svetot, dr`avite se tie koi go iniciraat procesot na lokalizacija, a ne poedini firmi ili li~nosti. Dr`avata e taa {to mo`e da ka`e deka vo narednite dve do tri godini }e go legalizira softverot {to vo taa zemja se koristi. Toa zna~i deka onie kopii {to ne se plateni a se koristat, }e se platat. Vo takov slu~aj Majkrosoft dobiva seriozen partner so koj{to mo`e da sorabotuva, a toa, vo slu~ajov, bi bila dr`avata Republika Makedonija. Pritoa, toa bi zna~elo i deka firmata Majkrosoft bi mo`ela da ponudi ekstra ceni za svoite proizvodi so {to i buxetot na dr`avava }e bide pomalku ispraznet. So voveduvawe na lokalizacija, so dobivawe na makedonski beleg na kompjuterskite proizvodi, ovie proizvodi stanuvaat poevtini, dobivaat nacionalen beleg, a dr`avata dobiva olesneto i efikasno vr{ewe na rabotnite zada~i vo organizaciite, so {to se dobiva podobruvawe na produktivnosta. Stavaweto na nacionalen beleg na Majkrosoft - proizvodite se dobiva kampawa - Made in Macedonia, na Ministerot za trgovija, da ima u{te pogolema smisla, zna~i da se dobijat pokvalitetni i poevtini proizvodi na makedonskiot pazar. Pritoa, dobien e kompletno zaokru`en proces: promovirawe na makedonski proizvodi, za{teda, zabrzano i efikasno proizvodstvo i sevkupno rabotewe. Zna~i, makedonski proizvodi od eden strana, a od druga, kupuvawe i koristewe na istite, bidej}i se kvalitetni.

Tuka, dr`avata treba da go gleda svojot interes. Se razbira, veli Venko Gligorov, deka i "Login Sistemi" ima interes. So lokalizacijata na proizvodite na Majkrosoft preku poniski ceni }e se zgolemi kupovnata mo} na potro{uva~ite. So toa, vrabotenite vo firmata }e dobijat podobra plata, }e se zgolemat potrebite, a so toa }e se pro{irat i aktivnostite na firmata, }e se dobijat sredstva za nadgradba i razvoj na firmata.

ZAPO^NATA OSNOVNATA FAZA

Vo lokalizacijata, vo Makedonija, e napravena osnovnata faza bez koja{to ne mo`e ni{to da se prodol`i, a toa e vgraduvawe na makedonskata poddr{ka (napravena i so pomo{ na privatni vrski) vo operativniot sistem Windows. Ovaa faza be{e zapo~nata so Windows '98 i }e prodol`i so Windows 2000. So makedonskata poddr{ka se voveduva odreden standard koj se postavuva od Komisijata za standardizacija. Ovaa Komisija e formirana vo ramkite na Ministerstvoto za nauka vo '92 - '93 godina, a vo nea se vklu~eni lica od fakultetite i od firmite vo koi ne e vklu~ena firmata "Login Sistemi".

Po ovaa prva faza treba da sleduvaat vtorata, tretata i taka natamu, ~ie ostvaruvawe, pred s# }e zavisi od zalagawata na dr`avata koja saka da go vnese lokaliziraweto na proizvodite na Majkrosoft. Taka na primer, vo vtorata faza bi vlegla pravopisnata proverka na gre{kite. Vakvata pravopisna proverka vo Words postoi na slovene~ki jazik, na hrvatski, na bugarski itn., no na makedonski jazik s# u{te nema. Se razbira, golema pridobivka }e bide ako na pi{anite tekstovi prethodno im se napravi pravopisna proverka. Zna~i, gramati~ka proverka, sintaksi~ka i hiperacija (podelba na zborot po slogovi). Vo tretata faza bi vleglo, na primer, prevodot na prira~nicite i na drugite pomagala za Microsoft Office na makedonski jazik, a ~etvrta helpot (interaktivnata pomo{) na makedonski, zaedno so site poraki i komandi.

Procesot na lokalizacija mo`e da trae i cela ve~nost dokolku ostavime nekoj drug da ni go re{i problemot, veli g. Gligorov. Dokolku samite ne pokreneme inicijativa za celosna lokalizacija, toga{, nikoj za toj na{ problem od Majkrosoft nema da se zainteresira. Zatoa, i dr`avata treba aktivno da bide vklu~ena vo inicijativata. Zalagaweto samo na edna firma bi zna~elo deka na `elbata za lokalizacija i vo Majkrosoft na toa bi se gledlo deka edna firma od Makedonija saka da vovede lokalizacija?!

Za potpolno zavr{uvawe na procesot za lokalizacija treba kompjuterskite firmi vo dr`avava da se obedinat po toa pra{awe i da se dostavi oficijalno barawe do Majkrosoft. Pritoa, za istaknuvawe e inicijativata na "Login Sistemi" na Konferencijata "Intra Login" {to ja organizira{e ovaa firma, vo Ohrid, noemvri 1999 godina, na koja prisustvuvaa i drugi firmi i nivnite pretstavnici, da se odlu~i da se izberat desetina stru~waci koi potoa bi bile aktivni po pra{aweto za lokalizacija vo ministerstvata i vo drugite kompjuterski firmi so {to }e se napravi pogolema kampawa i }e se istakne va`nosta od vakviot proces. Neophodno e da se vklu~at site mediumi za javnosta podetalno da se informira so {to lu|eto jasno }e mo`at da ja izrazat svojata `elba za voveduvawe na makedonska azbuka vo kompjuterskite programi.

PRA[WETO: ZO[TO FYROM, A NE MAKEDONIJA?

Do pred nekoja godina postoeja silni diskusii i debati, i preku telefon i preku Internet, za{to FYROM, a ne Makedonija, no ako na{ata dr`ava se soglasila da se oslovuva so FYROM, ne gledam pri~ina za{to Majkrosoft da vleguva vo me|unarodni konflikti poradi na{eto ime, ka`uva V. Gligorov. Informaciite za zemjite {to Majkrosoft gi zema se od me|unarodni listi, a imeto ne ni e od niv izmisleno. Vo makedonskata poddr{ka, dodeka se razviva{e, dolgo vreme (od 6 meseci do edna godina) stoe{e Makedonija (Macedonia) bez referencata FYROM. No Grcite se pobunija deka ne postoi takva zemja i vo edna verzija, onaa od januari 1998 godina stoe{e samo FYROM. Toga{, mora{e u{te poseriozno ne{to da se prezeme. Na toa, vo Majkrosoft im be{e objasneto deka ako zemjata ni se vika FYROM ne mo`e i jazikot da ni se vika taka. Osven toa, makedonskiot jazik e mnogu, mogu postar od ovaa referenca. Sepak, ostanuva Makedonija da si go re{i ova pra{awe za istoto da bide re{eno i od Majkrosoft.

Od 7 mart 1998 godina, nekade 4 meseci pred oficijalnoto pu{tawe na Windows '98 izleze spacijalnata verzija, prva vo koja{to stoi Macedonia, a vo zagrada (FYROM). Imeto taka }e ni ostane zapi{ano s# dodeka premierot, pretsedatelot, Vladata ili koj i da e drug subjekt ne pobara da se izbri{e referencata.

POSKAPO - POEVTINO

Proizvodite na Majkrosoft kaj nas ne se poskapi otkolku istite proizvodi na evropskiot pazar, duri, nekoi se i poevtini. Firmata "Login" pravi promocii na koi{to cenite na Majkrosoft duri i se prepolovuvaat. Proizvodite izgledaat poskapo vo odnos na standardot na naselenieto na Makedonija. Ako cenata se prisposobi na na{iot standard, a proizvodot e angliska verzija, postoi mo`nost odredeni partneri i ovlasteni prodava~i da vr{at reeksport vo Zapadna Evropa i da ostvaruvaat ekstra profiti. "Login Sistemi" so lokalizacijata koja{to ja prezema, {to zna~i davawe na makedonski obele`ja na proizvodite, odi kon indirektno namaluvawe na cenite na proizvodite na Majkrosoft. Na toj na~in, so makedonskite obele`ja proizvodot nema da mo`e da se prodava vo Zapadna Evropa, bidej}i tamu postojat nivni verzii na istiot proizvod, Zna~i, na ovoj na~in sekoj, pa i Makedonija, si go {titi svojot pazar i jazik. Na toj na~in se dobiva proizvod koj ~ini 500 dolari da ~ini okolu 200 dolari, {to pretstavuva odli~na cena za makedonskiot pazar.

"Login Sistemi" se izdvojuva po toa {to ovaa firma e zadol`ena da ja organizira proda`nata mre`a na Majkrosoft proizvodite vo Makedonija. Ovaa firma e me|u retkite koi{to se zalagaat za dobivawe na makedonski obele`ja na proizvodot na Majkrosoft. Majkrosoft e svetska kompanija koja gi ima klu~nite proizvodi za koristewe na kompjuterite, alatkite za Internet (vo momentov, najpopularni vo svetot) itn. "Login Sistemi" se zadole`eni za razvojot na proda`nata mre`a propratena so poddr{ka od korisnicite i partnerite. Ovaa firma vr{i servisirawe,edukacija i se bavi so site propratni problematiki, koi{to se del od delovnoto rabotewe vo odredena problematika. Opredelbata na "Login Sistemi" e proda`bata isklu~itelno da odi preku partneri, ovlasteni prodava~i koi se klu~ni korisnici na proizvodite. Firmata "Login" ima odredeni proekti koi{to se razlikuvaat od onie na drugite kompjuterski firmi, na primer, so voveduvaweto programi za povrzuvawe so Zavodot za platen promet i prezemaweto na `iro-smetkite i nivna kompjuterska obrabotka. Se razlikuva i po toa {to ovaa firma ve}e podolgo vreme raboti na Internet-tehnologii i izrabotka na delovni sistemi bazirani na Internet, a ne samo na izrabotka na veb-strani. Firmata "Login Sistemi" e vo faza na pu{tawe za{titna veb-strana za poddr{ka na partnerite vo koj{to partnerite }e mo`e da ja provrerat sostojbata, da proverat do kade e nivnata pora~ka, do kade isporakata, kolku fakturi imaat, kolku pari dol`at i sl.