"SVETI PANTELEJMON"- Nerezi

Na osum kilimetri jugozapadno od Skopje, vo pazuvite na planinata Vodno vo seloto Gorno Nerezi se nao|a manastirot "Sveti Pantelejmon" so istoimenata manastirska crkva. Manastirskiot kompleks e ograden so visoki yidovi, a vo nego se nao|aat crkvata i manastirskite konaci koi {to se denes restavrirani. Ovoj manastir e zna~aen po svojata arhitektura i `ivopis. Toj pretstavuva prekrasna Bo`ja ubavina i istoriski pametnik koj {to neumorno im prkosi na site pominati vremiwa, no i na sega{nosta , a }e mu prkosi i na idnoto vreme, svedo~ej}i pritoa celi osum vekovi za mo}ta na Bo`jata volja. Se smeta deka crkvata ja podignal vizantiskiot princ Aleksej Angel sin na Konstantin Angel i Teodora, }erka na vizantiskiot imperator Aleksej 1 Komnen. Za podigaweto na crkvata vo 1164 godina e so~uvan i do den denes natpis na mermerniot nadvratnik koga se vleguva od narteksot naosot na crkvata.

Sodr`inata na natpisot vo prevod e slednava: "Se razubavi ovoj hram na svetiot I slaven Velikoma~enik Pantelejmon so sredstva na gospodinot Aleksej Komnen sin na perfirorodna gospo|a Teodora vo mesec septemvri indikt 13 godina 6673(=1164), pri igumenstvoto na Joanikij monah"

Dinastijata Komnenovi bila rasko{na dinastija, a sepak princot Aleksej gradi skromna manastirska crkva. No taa skromnost predizvikuva voshit tokmu zatoa {to e izgradena od domoroden materijal, a majstorstvoto vo gradeweto i zografisuvaweto e spoeno do sovr{enstvo. Manastirskiot kompleks ostava vpe~atok deka s# e napraveno vo eden zdiv, so osobena molitvenost, {to uka`uva na trpelivosta na graditelite. Tie upotrebuvale kamen i tula od samoto mesto, a toa pridoneslo objektot da dobie vistinskata vrednost.I zografite se vgradile vo freskoslikarstvoto, so {to go finalizirale Bogougonoto delo koe ne~epnato traelo s# do zemjotresot 1555 godina. Vo ovoj zemjotres padnala centralnata kupola,a so toa nastradala I freskata Vsedr`itel I pod nea starozavetnite proroci, pri {to do{lo do o{tetuvawe I na drugiot fresko`ivopis. Blagodarenie na monasite I siroma{noto mesno naselenie ako se ima predvid vremeto na turskoto ropstvo, se vozobnoveni nastradanite delovikoi ostanale do dendene{en.

Sv. Pantelejmon

Spored svedo{tvata na istra`uva`ite ovaa crkva pri obnovata na o{tetenite delovi kon krajot na {esnaesetiot vek bile naslikani Golemite praznici Vo toa vreme, ai ne{to podocna kon krajot na sedumnaesetiot vek bile naslikani i likovite na "Sveti Arhangel" i "Sveti Nikola". Vo devetnaesetiot vek do{lo do novi intervencii vrz `ivopisot na ovaa crkva. Toaga{ nepoznat zograf gi pokril starite freski i onie od 1164 godina i onie kon krajot na 16 i po~etokot na 17 vek koga manastirot bil obnovuvan. Vrz niv nepoznatiot zograf nacrtal novi freski no so konzervatorskite raboti {to bile izvedeni vo 1945-55 godina se otstraneti ovite prema~kuvawa I crkvata povtorno go dobiva stariot sjaj so `ivopisot od 12 vek.